Timmermans maakt zich meer zorgen over klimaatwanhopers dan klimaatontkenners

Frans Timmermans maakt zich niet meer druk om de klimaatontkenners, vertelt hij. “Het worden er steeds minder.” De Eurocommissaris heeft wel groeiende zorgen om de ‘klimaatwanhopers’. “Mensen die lezen over de aanhoudende opwarming van de aarde, over bosbranden in Australië. Zij denken: ‘Wij kunnen er niks meer aan doen, het is een verloren zaak. Waarom zou ik me nog inspannen, laten we er vooral op los leven nu het nog kan’. En die gedachte moeten we bestrijden.”

Deze maandag verzorgen de Brusselse ‘klimaatpaus’ Timmermans (PvdA) en milieuminister Stientje van Veldhoven (D66) op een conferentie in Den Haag de aftrap van de week van de circulaire economie. Het is een bijeenkomst waar bedrijven en overheden aan elkaar laten zien hoe zij de verspilling van grondstoffen tegengaan. Door afval te recyclen, maar ook door producten op een slimme manier te hergebruiken.

Het is Nederland én de Europese Commissie veel waard dat het gebruik van grondstoffen de komende decennia fors afneemt. Timmermans presenteerde eind vorig jaar de ‘Green Deal’, het project om Europa in 2050 klimaatneutraal te krijgen. Een circulair continent is cruciaal om alle klimaatdoelen te halen, betoogt hij. Timmermans bestempelt een circulaire economie zelfs als een ‘veiligheidsproject’. “De grondstofschaarste zal toenemen. Dat zorgt, als landen hier niet op berekend zijn, voor geopolitieke spanningen.”

Als een circulaire economie zo belangrijk is, waarom gaat de CO₂-discussie dan vooral over kolencentrales en windmolens?

Van Veldhoven: “Er is inderdaad te weinig aandacht voor het gebruik van grondstoffen. We weten uit onderzoek dat zeker 45 procent van de CO₂-uitstoot gerelateerd is aan de productie van goederen. Het circulair maken van de economie kan één hele graad Celsius verschil maken. Daarnaast telt de wereld straks tien miljard mensen. Zij gaan spullen kopen. We hebben alleen deze planeet. We moeten zuiniger worden op onze grondstoffen.”

Wereldwijd neemt het gebruik van grondstoffen juist toe.

Timmermans: “De bevolking groeit en de armoede neemt af. Dat is de verklaring. Maar kijk wat ondertussen in China gebeurt. Dat land zou de emissiepiek in 2040 hebben, maar ieder jaar wordt dat een stukje naar voren gehaald. China versnelt, dat is goed nieuws. Het glas is halfvol wat mij betreft, niet halfleeg.”

Ik heb u vandaag beiden horen zeggen dat Nederland het zo goed doet.

Timmermans: “Op dit vlak wel, ja. Haha.”

Van Veldhoven: “Wereldwijd is 9 procent van de economie circulair, Nederland scoort beter. Hier is het aandeel gerecycled materiaal 29 procent, het hoogste in de EU. Nederlandse ondernemers zijn echt koplopers op dit gebied. Het bedrijf PaperFoam bijvoorbeeld, begonnen in Brabant, maakt nu in Silicon Valley plastic verpakkingen van aardappelzetmeel. Ik was recent op het World Economic Forum in Davos, waar ik in negen panels mocht uitleggen wat wij hier allemaal voor elkaar krijgen.”

Meneer Timmermans, in NRC vroeg u zich onlangs af: ‘Wanneer zal Nederland zich eindelijk van de illusie bevrijden dat wij het allemaal zoveel beter doen dan andere landen’?

“Ja, op het gebied van duurzame energie loopt Nederland echt ver achter, dat hebben we heel lang laten versloffen. Als vertegenwoordiger van de Europese Commissie moet ik Nederland ook houden aan de afspraken die voor 2020 zijn gemaakt.”

Die gaat Nederland niet halen. Wat betekent dat?

“Nederland staat altijd vooraan om tegen mij te zeggen dat ik moet ­optreden tegen een land dat zich niet aan de regels houdt. Maar ik ga ervan uit dat het kabinet het gewoon redt.”

Nederland is een buitengewoon welvarend land, met veel mensen die in luxe leven. Hoe overtuig je burgers om duurzamer te leven, zonder verspilling?

Timmermans: “Ik ben daar redelijk optimistisch over. Tien jaar geleden kwamen de rookverboden. In mijn stamcafé in Heerlen zei iedereen: ‘Dit is einde verhaal’. Bleek niet waar. Denk aan de single use plastics. Ik begon over een verbod en werd weggehoond. ‘Je zou toch big on big things zijn? Nu heb je het over wattenstaafjes en plastic lepeltjes’. Maar de samenleving was er klaar voor.”

Van Veldhoven: “Ik zie de tegenstelling niet, dat comfortabel leven alleen met vervuiling kan. Bij supermarkten worden maaltijdboxen verkocht met exacte hoeveelheden groenten en vlees. Dat voorkomt voedselverspilling.”

Timmermans: “Als je drie pubers in huis hebt, zijn drie van die boxen niet genoeg, kan ik je verzekeren, hahaha!”

Dit is de week van de circulaire economie. Wat heeft de burger hier aan?

Van Veldhoven: “Ieder jaar wordt de bewustwording groter. Niemand wil die beelden zien van duikers omringd met plastic afval.”

Timmermans: “Als een apparaat kapot gaat, is de impuls om iets nieuws te kopen. Ik zie dat in mijn eigen gezin. We denken dat recyclen goed is, maar in feite is dat helemaal niet zo goed. Hergebruik is veel beter.”

Van Veldhoven: “Dat is precies de boodschap van vandaag. Interessant is dat het bedrijfsleven differentieert met de afvalbeheersbijdrage. Verpakkingen die moeilijk te recyclen zijn krijgen een hoog tarief, de anderen een laag tarief. Dat scheelt 40 procent. Prijsprikkels werken echt.”

Lees ook:

Frans Timmermans wil alle EU-besluiten onder de klimaatloep houden

Stop deze klimaathysterie, zal de één zeggen. Wat een slappe hap, lang niet ambitieus genoeg, zal een ander vinden. In een politiek verscheurd Europa – zeker als het over klimaatbeleid gaat – hoeft Eurocommissaris Frans Timmermans niet te rekenen op staande ovaties als hij zijn langverwachte ‘Green Deal’ presenteert.

Nog nooit verbruikte de mens zoveel grondstoffen: meer dan 100 miljard ton in één jaar

De circulaire economie moet de milieuschade beperken en grondstoffen besparen. Maar dat lukt nog niet zo, blijkt uit verschillende rapporten die de afgelopen dagen het licht zagen.