Alle treinstations worden dit jaar rookvrij

Over het gevoelige besluit is afgelopen maanden intensief door ProRail en NS overlegd. De 400 stations trekken dagelijks circa 2,5 miljoen mensen. Tabak en de bijverkoop - veel rokers kopen tegelijk broodjes of koffie - brengen volgens de spoorwegen miljoenen euro’s per jaar in het laatje. NS zegt de lagere omzet voor lief te nemen en spreekt van ‘een maatschappelijke keuze’. 

Een deel van de machinisten en conducteurs heeft bovendien moeite met rookvrije perrons. Toen ProRail vorig jaar zomer de discussie opende over een rookvrij spoor, zat FNV Spoor meteen in de gordijnen. Volgens NS betreft het een kleine minderheid: recent intern onderzoek laat zien dat slechts 23 procent van het NS-personeel rookt. Twee derde wil stoppen. De spoorwegen bieden medewerkers daarom hulp aan, bijvoorbeeld middels een stopcoach.

Met het rookvrij maken zeggen NS en ProRail tegemoet te komen aan de wens van een grote meerderheid van de treinreizigers die overlast ervaart van roken. ,,Wij zijn voor een rookvrije samenleving”, zegt Ans Rietstra, directielid van ProRail. Directeur Stations Anneke de Vries zegt dat NS de reizigers een rookvrije reis wil bieden. ,,Daarbij willen de meeste rokers stoppen. Door geen sigaretten meer te verkopen, kan NS het hen een stuk makkelijker maken.” Beiden wijzen op het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 van staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid). Het kabinet streeft daarin naar een rookvrije generatie in 2040. 

Sinds 2004 geldt al een gedeeltelijk verbod op het spoor. Om rokers tegemoet te komen stelde ProRail destijds op 100 grote(re) stations rookzones in.  Daar komt per oktober in overleg met NS en regionale vervoerders definitief een eind aan. De spoorbeheerder sluit zo aan op ‘Stoptober’, de nationale stoppen-met-roken-maand. 

ProRail is inmiddels voorbereidingen gestart om de circa 400 rookpalen en rookzoneborden te verwijderen. Voorafgaand beëindigt NS per 1 april de tabaksverkoop in alle 136 kiosken en stationshuiskamers. De spoorwegen praten daarnaast met Albert Heijn, uitbater van AH to Go, en Audax (Bruna en AKO). Langjarige contracten maken direct stoppen hier moeilijk. NS sluit echter geen nieuwe contracten met partijen die tabak willen verkopen meer af. 

ProRail belooft overtreders straks niet massaal op de bon te slingeren. ,,We verwachten niet dat het verbod veelvuldig ontdoken wordt,” zegt ProRail-woordvoerder Coen van Kranenburg. Momenteel deelt de spoorbeheerder jaarlijks circa 2000 boetes - hoogte 95 euro - uit voor roken buiten de zones. 

Staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) is zeer content met het besluit en hoopt dat het andere bedrijven aan het denken zet. ,,Als zo’n groot bedrijf als NS het kan, kunnen anderen het namelijk ook. NS en ProRail leveren hiermee een forse bijdrage aan het dichterbij brengen van een rookvrije generatie.”