Britse Belgen over de nakende brexit: "Ik heb het gevoel dat mijn land mij verlaten heeft"

James Cunningham (57) woont al 28 jaar in ons land en werkt bij een Amerikaanse bank in Brussel. Hij herinnert zich het "moment van de waarheid" op 24 juni 2016 (de dag van het brexitreferendum red.) nog als gisteren: "Een vriendin van ons was de hele nacht opgebleven om televisie te kijken. Om 5 uur sms'te ze naar mijn vrouw. Mijn vrouw heeft me wakker gemaakt en zei: het is gebeurd. Dat was een grote schok." 

Voor Lisa Gunstone (49), die 25 jaar geleden naar België kwam als danseres bij Les Ballets C de la B van Alain Platel, was het nog complexer. "Ik was in Birmingham, in Engeland, op dat moment, omdat mijn vader net overleden was. De dag van zijn begrafenis was ook de dag waarop we het resultaat van het referendum hoorden."

"Wat het extra pijnlijk maakte", vult ze aan "is dat mijn moeder voor de brexit heeft gestemd. Mijn vader was tegen, maar mijn moeder wou absoluut uit de Europese Unie. Terwijl ik met een Belg samen ben en haar kleinzoon dus een EU-burger is. Dat heeft tussen ons een afstand gecreëerd die niet meer te overbruggen is."

Allebei koesteren ze erg tegenstrijdige gevoelens nu het eindelijk zover is. "Voor een deel zal het voelen als een verlossing", zegt James. "Na alle heisa van de afgelopen jaren en de permanente politieke crisis is dit een eindpunt en ook een nieuw begin. Maar de gevoelens die overheersen, zijn toch verdriet en woede. Eigenlijk is het schandalig wat er nu gebeurt. De vraag die mij blijft achtervolgen is: hoe is het zover kunnen komen?"

Voor Lisa Gunstone is dat duidelijk. "De chaos en de angst die er nu heersen, maakten allemaal deel uit van het oorspronkelijke brexitplan", denkt ze. "Er was geen ander plan dan wat we nu meemaken. En uit die chaos kon dan een redder verrijzen, een "knight in shining armour", iemand als Nigel Farage of Boris Johnson. Het is dus Johnson geworden."

"Ik heb het gevoel dat Groot-Brittannië mij verlaten heeft", zegt James bitter. "Mijn land heeft me mijn rechten afgenomen, zonder dat ik daar iets over te zeggen had, want we mochten niet stemmen in het brexitreferendum en ook niet in de algemene verkiezingen. Britten in het buitenland, zoals mijn vrouw en ik, hebben totaal geen inspraak gehad."

"De tijd dat we konden spreken over het Verenigd Koninkrijk is voorbij", zegt Lisa. "Het land valt uit elkaar, Engeland, Schotland, Noord-Ierland en Wales, het is ieder voor zich. En bij de mensen is het jong tegen oud, voor en tegen, ook daar zijn diepe kloven ontstaan. En iedereen is tegen iets of iemand. Ik word daar zo ontzettend treurig van."

Ook James is pessimistisch over de toekomst van het Verenigd Koninkrijk. "Zeker op korte termijn komt hier alleen maar ellende van, dit is voor niemand een goede zaak. De grote verandering komt aan het einde van dit jaar. Dat zal gepaard gaan met problemen en discussies. En uiteindelijk zullen het de gewone Britten zijn die de prijs van de brexit zullen moeten betalen."

De brexit verandert ook hun plannen voor de toekomst. "Mijn gezin en ik koesterden een droom om ooit in Engeland te gaan wonen, mijn zoon Luke zou daar graag studeren. Maar dat kan nu niet meer. Ik voel me niet meer welkom in mijn eigen land, zeker niet met mijn Belgische familie. En dat is heel erg pijnlijk."

James put hoop uit de jongere generatie. "De overgrote meerderheid van de jonge Britten heeft tegen de brexit gestemd. Dus ik zie wel een moment in de toekomst waarop Groot-Brittannië terug in de Europese Unie zal willen. Maar voor de nabije toekomst zie ik het somber in. Ik ben blij dat mijn gezin in België kan blijven en dat we allemaal Belg zijn geworden."

Ook voor Lisa is dat een opluchting. "Ondanks alles voel ik me heel kalm. Ik heb me altijd welkom gevoeld in België, en ik heb sinds anderhalf jaar de Belgische nationaliteit. Ik heb mijn situatie dus onder controle. Maar Groot-Brittannië blijft mijn moederland, diep vanbinnen voel ik me nog altijd Brits, en dat deel van mij is intens verdrietig."

Of ze al plannen hebben voor "brexit-eve" op 31 januari? "Wij komen bij elkaar met een groepje Britse vrienden in Brussel", zegt James. "Ik weet niet precies wat we gaan doen, maar we zullen samen zijn en klagen over de situatie wellicht." Ook Lisa heeft een plan: "Ik ga met mijn partner Joris naar een concert van Nick Cave in Brussel", zegt ze. "Nick Cave op de brexit-avond, dat lijkt me een perfecte keuze."