Forum gaat CDA en PvdA voorbij en is nu grootste ledenpartij

Daarmee streeft FvD het CDA en de PvdA voorbij. Het CDA is met nog 39.187 leden voor het eerst sinds de oprichting in 1980 niet langer de grootste partij van Nederland. De christendemocraten kampen al jaren met een teruglopend ledenbestand, dat sterk vergrijsd is. De sterfte onder de achterban ligt daardoor relatief hoger dan bij andere partijen, terwijl de aanwas een stuk lager ligt. Zo telde de partij in 2010 4787 uitschrijvingen tegenover 841 inschrijvingen. 

Bij de PvdA daalt het ledental ook al jaren op rij, maar is de afname iets minder groot. De sociaaldemocraten ontvingen 1518 inschrijvingen, tegenover 2856 uitschrijvingen. Met 41.078 leden blijft de PvdA daardoor de tweede ledenpartij van Nederland. 

_{Tekst loopt door onder de tabel}

Het grootste ledenverlies was afgelopen jaar voor de SP, dat met 4309 leden bijna 12 procent van het bestand verloor. De socialisten blijven met 31.977 leden wel nipt de vierde ledenpartij, vlak voor GroenLinks dat met 30.438 (1609 erbij) de nummer 5 is.

De VVD was bij de drie laatste Kamerverkiezingen nog de grootste partij, maar zakt qua ledental steeds verder weg. De liberalen hebben nog 23.907 leden over, een afname van 1650, waardoor ze de SGP, ChristenUnie en D66 voor moeten laten gaan. Al boekt ook die laatste partij, met 1496 leden minder dan het jaar ervoor, een relatief groot verlies.

Partijen geven hun ledentallen ieder jaar door aan het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) van de Rijksuniversiteit Groningen. Volgens hoogleraar Gerrit Voerman is er niet eerder een nieuwe partij geweest die zo’n ‘stormachtige groei’ doormaakte als FvD. De partij telt inmiddels twee keer zoveel leden als twee jaar geleden en blijft met een groeicijfer van 39,5 procent de concurrentie een straatlengte voor. 

Voerman noemt de toename ‘uniek’. Die is volgens hem vooral te danken aan Forum zelf. De eerste plaats is tegelijkertijd te danken aan de neergang bij traditionele volkspartijen als CDA en PvdA, die ooit meer dan 100.000 leden telden maar veel aanhang hebben verloren.  

De ontwikkeling van FvD doet Voerman denken aan de groei van het ledenbestand van de VVD in de jaren 70, toen die partij er onder aanvoering van Hans Wiegel in een paar jaar tijd tienduizenden leden bij kreeg. Opvallend is bovendien dat de strubbelingen binnen FvD in de zomer van 2019, die resulteerden in het opstappen van medeoprichter Henk Otten, het ledental van de partij niet lijkt te hebben geschaad. 

Voerman heeft niet zelf kunnen controleren of de aantallen die partijen doorgeven ook kloppen. Toch leert de ervaring volgens hem dat de cijfers die hij binnenkrijgt doorgaans ‘betrouwbaar’ zijn. Zo meldde Forum in 2018 22.884 leden te hebben, terwijl het ministerie van Binnenlandse Zaken uiteindelijk bij controle circa 20.000 subsidiabele leden telde. Het verschil valt volgens hem te verklaren doordat er een verschil is tussen wat een partij als een lidmaatschap beschouwt en wanneer een lid volgens de wet goed is voor subsidie. 

Voorwaarde voor subsidie is dat een lid minimaal 12 euro per jaar aan lidmaatschapsgeld heeft overgemaakt en vergader- en stemrecht heeft. Als aan één van die criteria niet is voldaan, telt Binnenlandse Zaken dit lid niet mee, maar dat betekent volgens Voerman nog niet dat dit lid niet zou bestaan. ,,Bij een partij als GroenLinks hebben leden het eerste jaar geen stemrecht, waardoor deze leden niet in aanmerking komen voor subsidie, maar door de partij wel als lid worden meegeteld.’’

In zijn algemeenheid denkt Voerman dat de verstrekte cijfers ‘in de haak zijn’. Partijen kunnen zich volgens hem niet permitteren om te rooskleurige tellingen door te geven. ,,Als het dan later niet blijkt te kloppen ga je toch wel een beetje nat.’’