Cijfers CBS bevestigen: kloof tussen vast en flex op arbeidsmarkt is nog groter geworden

De cijfers onderstrepen het onlangs verschenen rapport van de commissie-Borstlap, waarin de regering wordt aangeraden het arbeidsstelsel grondig te hervormen. Zo is in de zorg en in de handel het mediane inkomen van zzp’ers veel minder dan dat van de gemiddelde werknemer.

De commissie-Borstlap stelde vorige week dat er een grote en schadelijke kloof is ontstaan tussen mensen met een vast contract enerzijds, en flexwerkers en zzp’ers anderzijds. De eerste groep geniet financiële stabiliteit, een arbeidsongeschiktheidsverzekering, twee jaar doorbetaling bij ziekte, een pensioen. De tweede groep trekt van tijdelijk contract naar tijdelijk contract of van klus naar klus, draait zelf op voor de kosten van sociale zekerheid, en verdient ook nog eens veel minder.

Ruim 7.000 euro minder

Het mediane inkomen, niet te verwarren met het gemiddelde inkomen, is het ‘middelste’ inkomen in een bepaalde sector: de helft van de werkenden in die sector verdient meer, de helft verdient minder (het modale inkomen is het inkomen dat de meeste mensen in een bepaalde sector hebben). In 2017 was het mediane inkomen voor zelfstandigen in Nederland 28 duizend euro, voor werknemers was het 35.200 euro per jaar. Het CBS heeft de cijfers voor 2018 niet voor handen, vermoedelijk was het ietsje hoger. 

Het mediane inkomen voor zelfstandigen in de handel en in de zorgsector was dat jaar respectievelijk 30 duizend en 31 duizend euro (zie illustraties voor details over aantallen en inkomens, red.). Daarvan moeten zzp’ers ook nog zelf betalen voor zaken als arbeidsongeschiktheid, pensioen en een voorziening in geval van ziekte.

Vaak doen flexkrachten hetzelfde werk als vaste mensen. De verpleger aan de ene kant van het ziekenhuisbed kan zomaar twee keer zoveel verdienen als de verpleger aan de andere kant. Ook in de bouw, agricultuur, journalistiek en zakelijke dienstverlening is een groot deel van de werkenden zzp’er. In die laatste sector is het mediane inkomen wel fors hoger, met 45 duizend euro. 

Andere tweedeling

Dat onderstreept ook de andere tweedeling, die onder zzp’ers zelf: niet iedere zzp’er lijdt noodgedwongen onder een onzeker bestaan en laag inkomen, en droomt van een vast contract. Er zijn talloze goedbetaalde zelfstandige IT-specialisten, interim-communicatieconsultants en medisch specialisten die niet anders zouden willen.

Maar een grote groep heeft geen andere keuze dan zij aan zij werken met mensen die veel meer zekerheid en inkomen hebben, terwijl ze hetzelfde werk doen. Die kloof heeft grote gevolgen voor zowel onfortuinlijke flexwerkers en zzp’ers zelf als voor de Nederlandse economie als geheel, zegt Borstlap.

Voortdurende financiële zorgen en inkomensonzekerheid brengen veel stress met zich mee, waardoor zzp’ers en flexwerkers minder productief zijn. Bovendien stellen zij grote levensbeslissingen uit, zoals het het starten van een gezin of het kopen van een huis. Dat kan zorgen voor vergrijzing en heeft een negatieve invloed op de consumptie, en daarmee op economische groei.