Smeltend poolijs kan zeespiegel ook laten dalen

70 meter. Zoveel komt de zeespiegel omhoog als al het ijs van gletsjers en de poolgebieden zou smelten, stelt Vermeersen in zijn werkkamer in Delft. ,,Dat is 25 verdiepingen in een appartementencomplex. Niet voor te stellen.''

De vooruitzichten zijn niet best. Het afgelopen jaar was het warmste jaar sinds de temperatuur wordt gemeten. De temperatuurstijging komt onder meer door alle uitlaatgassen van vliegtuigen, auto's en fabrieken. Slecht nieuws voor de ijskappen in Groenland of de imposante gletsjers in Alaska. Al dat ijs verdwijnt nu in recordtempo en het smeltwater belandt in zee. 

,,Dat water gevaren met zich meebrengt, weten we in Nederland maar al te goed. We leren onze kinderen niet voor niets zwemmen", zegt de langharige geowetenschapper, tevens onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). ,,Ik denk er heus niet altijd aan als ik met mijn autootje door de polder rijd, maar feit is dat een groot deel van ons land onder zeeniveau ligt. Dus die zeespiegelstijging kan wel eens een groot probleem gaan worden.''

Kán, benadrukt Vermeersen. ,,Met precieze satellietmetingen is berekend dat de gemiddelde zeespiegelstijging wereldwijd nu drie millimeter per jaar is. Maar er zijn grote regionale verschillen", zegt de onderzoeker als hij naar grafieken op zijn laptop wijst. ,,Voor de Nederlandse kust valt het allemaal reuze mee. Uitgaan van gemiddelde stijgingen van de zeespiegel heeft dus niet zoveel zin. Het water is ongelijk over de aarde is verdeeld.''

Veel mensen, vervolgt Vermeersen, denken dat de zeespiegel vlak is - op de golven na dan. ,,Dat klopt niet. Het zeeoppervlak bestaat uit allerlei bergen en dalen. Als je per schip van Australië naar India reist, vaar je door een 100 meter diepe kuil heen. Verder zet het water uit op plaatsen waar de zee warm is en verplaatsen watermassa's zich voortdurend doordat de aarde om haar as draait.''

Ook de landmassa's werken mijlenver door in zee, zelfs nog tot 2.000 kilometer verderop. ,,Neem Groenland. Het gewicht van het ijs dat er ligt, is enorm. Die massa trekt massa, in dit geval zeewater, aan. Als het ijs verdwijnt, wordt ook de aantrekkingskracht minder en daalt de zeespiegel op die plek. Hetzelfde is aan de hand bij Alaska. De zeespiegel is er vrij laag terwijl de gletsjers er juist in rap tempo smelten.''

Nederland heeft een dubbel probleem: de zeespiegelstijging en het feit dat ons land langzaam de Noordzee in kantelt, door het gewicht van smeltwater dat de Noordzee zo'n 10.000 jaar geleden vulde. ,,Dat water drukt de zeebodem naar beneden en trekt Nederland met zich mee'', legt de wetenschapper uit.

 ,,Het ziet het er naar uit dat deze eeuw de zeespiegel sterker zal stijgen dan over de afgelopen honderd jaar. De afgelopen eeuw is een stijging van 20 centimeter gemeten voor de Nederlandse kust. Deze eeuw wordt een stijging van 40 tot 80 centimeter verwacht. We zullen dus nieuwe, hogere dijken en waterkeringen moeten gaan bouwen. Dat gaat het kustlandschap danig veranderen, dus is het belangrijk dat het op een slimme manier gebeurt. Niemand wil een muur om Zeeland.''

Het kabinet investeert de komende 30 jaar 20 miljard euro om het land te beschermen tegen hoogwater. Veel belastingbetalers voelen de urgentie niet. ,,Mensen ervaren pas dat er een probleem is, als ze moeten dweilen. Dan willen ze best de portemonnee trekken om de problemen op te lossen. Na de watersnoodramp in 1953 waren er weinig Nederlanders die zeiden: wat een geldverspilling die deltawerken.''

Meer dan een half miljard mensen woont in gebieden die op zeeniveau of daaronder liggen, maar zij lopen dus niet allemaal hetzelfde gevaar. Veel eilanden in de Stille Zuidzee dreigen onder te lopen, juist vanwege het smeltende ijs in Groenland, zegt Vermeersen. ,,Voor het toekomstig niveau van de zeespiegel op een bepaalde plek maakt het niet alleen uit hoeveel ijs er verloren gaat, maar vooral ook wáár.''