RIVM: eet minder vlees, niet alleen voor gezondheid maar ook voor het milieu

Dat schrijft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in een rapport dat vandaag wordt gepresenteerd. Wil Nederland zijn klimaatdoelstellingen halen, dan ontkomen we er niet aan de uitstoot van broeikasgassen door onze voedselconsumptie te beperken, aldus het RIVM.

De productie van voedsel is wereldwijd verantwoordelijk voor ruim 25 procent van de uitstoot van broeikasgassen en goed voor 60 procent van het verlies aan biodiversiteit. Dierlijke producten hebben een groot aandeel daarin: iets meer dan de helft.

Tot nu toe kijkt het kabinet alleen naar energiebesparing in land- en tuinbouw en is er geen beleid voor terugdringen van milieubelastend voedsel. De nadruk ligt op beperking van energieverbruik in de glastuinbouw. De overheid zou het landbouwbeleid moeten inruilen voor een integraal voedselbeleid, stelt hoogleraar milieubeleid Gert Spaargaren van Wageningen Universiteit. 'Ga niet onderhandelen per sector over klimaatdoelen, maar stel doelen per productgroep', zegt hij. 'Pas dan wordt het inzichtelijk voor de consument en kun je die medeverantwoordelijk maken.'

In het rapport Wat ligt er op ons bord? schetst het RIVM de dilemma's om te komen tot een veilig, gezond en duurzaam voedingspatroon. Daarvan zijn we nog een heel eind verwijderd. Onze huidige eetgewoonten zijn verspillend, milieubelastend, ongezond en dikmakend: de helft van de Nederlanders is te zwaar, ruim 13 procent lijdt aan obesitas.

Het rapport van het RIVM verschijnt aan de vooravond van de Voedseltop die donderdag in Den Haag wordt gehouden. De 150 invloedrijkste beslissers uit de Nederlandse voedselwereld komen samen om te praten over het voedselbeleid van de toekomst.

Het RIVM vindt dat de overheid een actieve rol moet spelen om duurzaam en gezond eten te bevorderen. Het rapport geeft als voorbeeld het heffen van accijns of een hogere btw-heffing op vlees en duidelijke etiketten op voedsel zodat de consument in een oogopslag kan zien of een product gezond en duurzaam is.

Belasting op milieubelastende producten is een te 'grof instrument', vindt Spaargaren. 'Op dit moment is nog een grote slag te maken in het verduurzamen van productieprocessen', zegt hij. 'Waarom zou je dan nu al de keuzevrijheid van consumenten beperken?'

Spaargaren pleit net als het RIVM voor een consumentenlabel dat duidelijk laat zien welk voedingsproduct het duurzaamst is. 'Maak inzichtelijk dat boontjes uit Kenia soms duurzamer zijn dan van eigen bodem en dat biologisch niet altijd beter is voor het milieu.'

Duurzaam en gezond eten gaan goed samen, zegt RIVM-onderzoekster Nancy Hoeymans. Minder eten leidt tot minder overgewicht en een lagere voedselproductie, dus ook een geringere milieubelasting. De totale ziektelast in Nederland neemt met 5 procent af als niemand meer te dik is. Een lagere vleesconsumptie leidt tot minder voedselinfecties. Het rapport schat dat als we 40 procent minder vlees eten het aantal ziektegevallen daardoor met 20 procent afneemt.

De overgang naar een duurzamer en gezond voedingspatroon heeft gevolgen voor de economie. Die slaan vooral neer in de zuivelsector en de vleesindustrie. De consument zal het ook merken in zijn portemonnee: de kosten van duurzaam geproduceerd voedsel zijn doorgaans hoger.

Lees ook

Een duurzaam dieet hoeft niet per se duurder te zijn
Interview met Nancy Hoeymans van het RIVM. (+)