Geen draagvlak, geen verhuizing
Kabinet en Kamer zijn deze week weer volop aan de slag gegaan; en dat hebben we gemerkt. Premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra van Financiën bezochten met gebogen hoofd en het schaamrood op de kaken de gedupeerde toeslagenburgers. Een dag later veegde de Kamer in een emotioneel debat de vloer aan met de ambtenaren van de Belastingdienst die voor dit schandaal verantwoordelijk zijn. Twee dagen later kwam de commissie-Borstlap met ingrijpende voorstellen voor een andere opzet van de arbeidsmarkt.
Maar de klap op de vuurpijl is de aankondiging van staatssecretaris Barbara Visser van Defensie dat de verhuizing van de marinierskazerne van Doorn naar Vlissingen niet langer een uitgemaakte zaak is. In minder omfloerst taalgebruik zegt ze eigenlijk: het gaat niet door. Na acht jaar gesteggel is het plan afgeblazen.
Zeeland woest, de militairen blij. Maandag gaat ze het aan de Zeeuwen uitleggen. Er zal weinig begrip zijn voor haar argumenten. De boodschap komt in feite neer op de verbreking van een belofte. Vanaf dag één stuit het idee van toenmalig minister van Defensie, Hans Hillen (CDA), immers op heftig verzet. De 1800 mariniers in Doorn voelden niets voor een verhuizing naar de Zeeuwse klei en dreigden massaal ontslag te nemen. Maar Hillen negeerde alle bezwaren en drukte zijn zin door. Bouwplannen voor de nieuwe kazerne werden gestaag uitgewerkt. De grond kwam beschikbaar, een camping moest verhuizen.
"Het probleem van geheime afspraken is dat je bijna nooit kunt bewijzen dat ze zijn gemaakt. Ze verschijnen niet op schrift, er zijn geen beeld- of geluidsopnames."
Tongen, al dan niet boos, beweren dat de kazerne een cadeautje was aan partijgenoot Karla Peijs, destijds commissaris van de koningin in Zeeland. Ook zou het een compensatie zijn voor het vertrek van rijksdiensten uit de provincie en voor de Hedwigepolder, die tegen de wens van Zeeland en het kabinet weer onder water moest worden gezet. De genoegdoening zou in een onderonsje zijn bekokstoofd.
Het probleem van geheime afspraken is dat je bijna nooit kunt bewijzen dat ze zijn gemaakt. Ze verschijnen niet op schrift, er zijn geen beeld- of geluidsopnames, en bij dergelijke afspraken zijn altijd alleen de direct betrokkenen aanwezig. Die hullen zich in hardnekkig zwijgen of veelvuldig ontkennen. Hans Hillen voorop. In een interview met RTV Utrecht, twee jaar geleden, deed Hillen de geruchten af als nepnieuws. Ook de bewering van de bekendste backbencher aller tijden, oud-VVD-Kamerlid Ybeltje Berckmoes, dat Hillen haar had gezegd dat de marinierskazerne in Vlissingen een afscheidscadeautje voor Karla Peijs was, werd door de oud-minister afgedaan als klinkklare onzin.
Uiteindelijk gaat de verhuizing niet door omdat er simpelweg geen draagvlak voor is. Hillen heeft verzuimd dat te creëren; hij was té overtuigd van de juistheid van zijn plan de mariniers naar Vlissingen te verhuizen. Want wat zou het toch mooi zijn om een kazerne te bouwen in de geboorteplaats van de oprichter van het Korps Mariniers, Michiel Adriaenszoon de Ruyter. De nieuwe kazerne zou naar hem worden vernoemd.
"Het kabinet heeft de steun van boeren, bouwers, politiemensen, verpleegkundigen en onderwijzers al goeddeels verspeeld."
Maar als je niet van tevoren overlegt met militairen en vakbonden en ze overvalt met een verhuizing, dan kun je steun voor je plan wel vergeten. In een paar jaar tijd verlieten honderden mariniers het korps omdat ze niet naar Zeeland wilden. In een enquête gaf bijna 70 procent van de Doornse mariniers aan dat ze niet wilden meeverhuizen. Dat besef drong pas heel laat door bij Defensie.
Je ziet zo'n misrekening wel vaker bij politici. Rutte moest uiteindelijk na publieke druk – en eigenwijze aandeelhouders van Unilever, die verplaatsing van het Britse hoofdkantoor naar Rotterdam blokkeerden – zijn keutel intrekken om de dividendbelasting af te schaffen. De achterban, en de rest van Nederland, pikte het niet.
Draagvlak is sowieso een voorwaarde om kabinetsvoorstellen door het parlement te krijgen. Niet alleen politiek draagvlak, ook het oordeel van de kiezer is van belang. Het kabinet heeft, iets meer dan een jaar voor de verkiezingen, de steun van boeren, bouwers, politiemensen, verpleegkundigen en onderwijzers al goeddeels verspeeld. Als daar ook nog eens de mariniers bij zouden komen, wordt het een beetje te veel van het goede.