Terug naar de krant

Vanaf nu is Trump beklaagde – zonder er zelf te zijn

Leeslijst achtergrond

Impeachment De Senaat is de jury. Maar wordt het een echt proces? Democraten willen getuigen oproepen, maar Senaatsleider Mitch McConnell weigert.

Leeslijst

De honderd leden van de Amerikaanse Senaat zijn sinds donderdag geen senatoren meer, maar beëdigde juryleden. Of ze toch ook politici blijven, moet deze week blijken, nu in Washington de afzettingsprocedure tegen Donald Trump verder gaat. De Senaat kan de president daarin vrijpleiten óf uit het ambt verwijderen. Voor dat laatste is een twee derde meerderheid nodig – een schier onhaalbaar aantal voor de oppositiepartij. Twintig (van de 53) Republikeinen zouden dan, in dit verkiezingsjaar, tegen de bij hun achterban zeer populaire president moeten opstaan.

Hoewel afzetting van Trump zo hoogst onwaarschijnlijk blijft, grijpen de Democraten het juryproces aan om alsnog in de ‘court of public opinion’ te winnen. Tot nu toe wisten ze de mening van kiezers over afzetting van Trump niet significant te veranderen.

Lees ook In Iowa negeren ze de impeachment liever
Vrijwilligers voeren campagne voor Bernie Sanders in Fairfield, Iowa.

Maar de Democraten geven niet zomaar op. Zij zien zich in hun zaak gesterkt door enkele brisante berichten die recent naar buiten kwamen. Onder meer over een clandestiene spionage-operatie die Trumps entourage zou hebben opgezet tegen een Amerikaanse topdiplomaat in Oekraïne. Deze (en andere) onthullingen worden door hen aangegrepen om te pleiten voor wat zij „een volwaardig juryproces” noemen.

Ambtsmisbruik

De impeachmentperikelen van Trump begonnen ermee dat hij zijn Oekraïense ambtgenoot poogde te chanteren een onderzoek te beloven naar de zoon van zijn electorale uitdager Joe Biden. Op 20 december namen Democraten in het Huis – waar ze een meerderheid hebben – twee articles of impeachment aan. Volgens deze aanklachten heeft Trump zich schuldig gemaakt aan ambtsmisbruik door buitenlandse hulp in te zetten voor eigen politieke doeleinden. En vervolgens aan tegenwerking van het Congres toen dit een onderzoek ernaar begon.

Kenneth Starr

Trump, die er zelf waarschijnlijk niet bij zal zijn, heeft een juridisch verdedigingsteam opgesteld met onder anderen Kenneth Starr, bekend als speciaal aanklager achter de impeachment van Bill Clinton. Zeven Democratische leden van het Huis zullen hun zaak als impeachment managers (een soort aanklagers) in de Senaat uiteenzetten. Daartoe willen ze ook getuigen oproepen en bewijsstukken presenteren die het Huis nog niet heeft gezien. Dit alles wordt voorgezeten door John Roberts, opperrechter van het Hooggerechtshof. Maar de Republikeinse leider Mitch McConnell bepaalt de procedures in de praktijk, en hij wil geen nieuwe getuigen.

Om McConnells blokkade te slechten, volstaat een eenvoudige meerderheid: de Democraten hoeven geen twintig, maar slechts vier senatoren van de regeringspartij te laten deserteren. Drie lijken hier al toe bereid. Nog één te gaan.

Dus brengt de oppositiepartij nu dagelijks nieuwe details naar buiten over Oekraïne-gate en Trumps rol daarin. Ondertussen blijven ook media wroeten in de affaire. Stel dat de ideale wereld van de Democraten zo werkelijkheid wordt, wie zijn dan getuigen à charge die de publieke opinie kunnen laten kantelen? En wie zouden de Republikeinen nog wel willen horen? Een overzicht.

John Bolton

Ex-veiligheidsadviseur van Trump

Neoconservatieve havik die in het buitenland graag mag aansturen op regime change. Beschikt in de Oekraïne-affaire over zoveel kompromat dat hij er een machtswisseling mee zou kunnen forceren – in Washington zelf. Als Nationaal Veiligheidsadviseur was John Bolton vorig jaar binnen de regering-Trump een van de felste tegenstanders van het onder druk zetten van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Het bevriezen van militaire steun aan Kiev zou hij binnenskamers ‘maffioos’ hebben genoemd. Bolton hield grote afstand van de operatie en raadde betrokken ambtenaren aan om juridische hulp in te roepen.

De Democraten vroegen tijdens hun onderzoek in het Huis al om Bolton te horen, maar die negeerde een oproep daartoe. Trumps stafchef a.i. Mick Mulvaney, diens topadviseur Robert Blair en Michael Duffy, een topambtenaar op het begrotingsbureau van het Witte Huis, kwamen desgevraagd evenmin opdagen. Hun getuigenissen zouden verhelderend kunnen zijn, ook nu het onafhankelijke Government Accountability Office – een soort Rekenkamer – donderdag oordeelde dat het opschorten van de hulp strijdig was met de wet.

Trump heeft functionarissen echter verboden mee te werken aan impeachment. En Bolton maakt weliswaar geen deel meer uit van de regering, hij blijft een trouwe Republikein. Ook verdedigde hij in zijn lange loopbaan meermaals het juridische uitgangspunt dat een president zich kan beroepen op een ruime uitvoerende macht, hetgeen Trump rond Oekraïne zeker heeft gedaan.

Begin deze maand stelde Bolton ineens toch gehoord te willen worden, als de Senaat hem tenminste dagvaardt. Die bereidwilligheid riep vragen op over z’n motieven. Wil Bolton wraak nemen voor zijn chaotische ontslag, dit najaar, na fikse meningsverschillen met Trump? Publiciteit genereren voor zijn memoires? Of gokt hij dat de Democraten toch niet de benodigde stemmen halen?

Robert Hyde

Lobbyist

Bij Watergate waren het de ‘loodgieters’ die president Nixon in problemen brachten. Wordt dat voor Trump een voormalige tuinman? Zelfs tussen alle excentrieke types die in de Oekraïne-affaire figureren, springt Robert Hyde eruit als erg kleurrijk, schreef The New York Times in een profiel van hem.

Zijn naam duikt pas sinds kort op in de Oekraïne-affaire en tot vorige week haalde hij alleen het landelijke nieuws met een grove, seksistische tweet over de Democratische senator Kamala Harris. Hyde bestierde enkele jaren terug nog een hoveniersbedrijf in Connecticut, totdat hij overstapte naar de politiek, als lobbyist en kandidaat-Congreslid. Op zijn campagnewebsite pronkt een foto van hem met Trump.

Vorig jaar stond hij in nauw contact met Lev Parnas, de fixer van Trumps advocaat Rudy Giuliani. In hun sms-verkeer spreken ze meermaals over het bespioneren van Marie Yovanovitch, de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Kiev. Met een verwijzing naar Oekraïense contacten van hem schrijft Hyde onder meer: „Ze laten het me weten als ze op weg gaat. Ze zijn bereid te helpen als jij/wij een prijs zouden willen.” En, in een ander bericht: „Ik vermoed dat met geld van alles kan in Oekraïne … zo is me verteld.”

Volgens Hyde ‘dolde’ hij maar wat, maar zowel de Oekraïense justitie als de diplomatieke beveiligingsdienst in de VS nemen het serieus genoeg om de vermeende surveillance te onderzoeken.

Ook lichten media nu Hydes doopceel, en dat levert een bijzonder beeld op. Zo is er een pikant politierapport van afgelopen mei. Op het Doral-golfresort van president Trump in Florida schakelde Hyde de politie in, omdat hij zei te vrezen voor zijn leven. „Er is een huurmoordenaar op me afgestuurd”, verklaarde hij tegenover een agent. Terwijl hij met een politiewagen werd afgevoerd, zei hij dat de Secret Service, belast met de beveiliging van de president, zijn computer had gehackt. De agenten vermoedden „psychische problemen”.

Rudy Giuliani

Trumps advocaat

Op papier is hij Trumps privéadvocaat, maar in de praktijk trad Rudy Giuliani in Oekraïne voor de president op als een soort schaduwminister van Buitenlandse Zaken. Hij legde in het land contacten op het hoogste niveau met één duidelijke opdracht: compromitterend materiaal verzamelen over de Bidens en anders wel de zweem van corruptie oproepen.

Hunter Biden zat jarenlang in de raad van bestuur bij het Oekraïense gasbedrijf Burisma. Trump zou hebben gehoopt dat alleen al de aankondiging van een corruptieonderzoek naar juniors zakentijd electorale munitie kon opleveren tegen vader Joe. De ex-vicepresident wil dit jaar tot Democratisch presidentskandidaat worden gekozen en Trump uitdagen.

Lees ook Giuliani in het ‘Wilde Oosten’
Het Majdanplein in Kiev, met op de achtergrond het monument voor de onafhankelijkheid.

Giuliani, die in mediaoptredens verward kan overkomen en zichzelf behoorlijk in de problemen kan werken, zegt bereid te zijn om te getuigen. Bij een nieuwjaarsborrel op Trumps resort in Florida zei hij dit zelfs „graag” te doen. „Ik zou getuigen, ik zou demonstraties geven, ik zou lezingen geven, ik zou sommen maken. Of ik zou doen waar ik het beste in ben: de zaak omdraaien [tegen de Democraten, red.].”

Lev Parnas

Fixer van Giuliani in Oekraïne

Al enige tijd heeft Lev Parnas zijn eigen hashtag: #LetLevSpeak. Twitteraars willen dat de Oekraïens-Amerikaanse zakenman een boekje opendoet over zijn sleutelrol in de affaire. Parnav werkte als fixer voor Trumps privéadvocaat Rudy Giuliani. Hij werd niet gehoord tijdens het impeachmentonderzoek in het Huis, maar heeft wel communicatie tussen hem en Giuliani overgedragen. Uit die appjes en sms’jes blijkt hoe er contact werd gelegd met Oekraïense regeringsfunctionarissen. En hoe er werd gepoogd om de door Trumps voorganger Obama benoemde ambassadeur in Kiev weg te werken. Deze echte diplomate, Marie Yovanovitch, was maar hinderlijk bij de schaduwdiplomatie van Giuliani.

Er zijn ook vraagtekens te plaatsen bij de betrouwbaarheid van Parnas. Hij zit in juridische problemen: in oktober werd hij met een Wit-Russische investeerder in de VS opgepakt voor schending van campagnefinancieringswetten. Trump en andere Republikeinse kopstukken zeggen hem niet te kennen, maar figureren wel op foto’s met de zakenman.

Inmiddels heeft Parnas, al was het niet onder ede, voor het eerst gesproken over zijn rol in de affaire. „Trump was exact op de hoogte van alles wat ik deed”, zei hij donderdag in een exclusief vraaggesprek met nieuwszender MSNBC. „Ik deed niks zonder toestemming van Rudy Giuliani of de president.” Ook minister William Barr (Justitie) en vicepresident Mike Pence zouden kennis hebben gehad.

Hunter Biden

Zoon van Democratische rivaal Joe Biden en de getuige die de Republikeinen juist wel willen oproepen

Voor al zijn tegenstanders verzint president Trump vroeg of laat een neerbuigende bijnaam. Ook voor de zoon van Joe ‘Sleepy’ Biden heeft hij er al een: ‘Where’s Hunter?’. „Ik zou hem bij elk debat met Joe Biden zo noemen. Waar is Hunter? Waar is Hunter?”, sneerde de president deze maand. Sinds de Oekraïne-affaire uitbrak, is Biden jr. inderdaad goeddeels uit de openbaarheid verdwenen. Hij gaf een tv-interview, maar verder ziet het campagneteam van zijn vader hem liever niet in de media verschijnen.

Dat zou kunnen veranderen als de Senaat hem oproept, zoals sommige Republikeinen al opperden. Voor corruptie bij Burisma mogen er dan weliswaar geen aanwijzingen zijn, de goedbetaalde topbaan die hij daar kreeg lijkt hij wel te danken hebben gehad aan zijn achternaam. En in opmaat naar de verkiezingen – waarbij Trump naar verluidt Biden ziet als zijn meest kansrijke rivaal – kan het voor Republikeinen geen kwaad om de aandacht te vestigen op dit nepotisme.

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 20 januari 2020.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in