Charles Groenhuijsen: 'Trump weet ook: Amerika wordt steeds linkser'

Van Donald Trump weten we nu wat hij zegt, maar nog niet wat hij doet. De beloften van de kersverse commander in chief zijn vergaand: alles wordt anders en beter. 'America First' is vanaf nu enige wat telt. Wat zijn jullie toch een bofferds met zó'n daadkrachtige president.

Ja, een president is machtig, maar ook machteloos. Het Congres (de Amerikaanse Eerste en Tweede Kamer) gaat over het geld, de staten liggen vaak met succes dwars bij de uitvoering van Washingtonse plannen en er is altijd het Supreme Court dat wetten ongrondwettelijk kan verklaren.

Maar er is ook een machtsfactor waar de president géén enkele invloed op heeft: 'We the people'. Die drie woorden hebben een magische betekenis in de VS want het is de aanhef van de Amerikaanse grondwet. Akelig voor Trump, maar bij kwesties als wapenbezit, homohuwelijk, ongelijkheid, milieu en klimaat en godsdienst gaan 'We the people' lekker hun eigen gang. De 'fellow Americans' van Donald Trump schuiven gestaag op naar links. Amerika wordt onstuitbaar een ander, progressiever land zonder dat president daar iets aan kan doen.

Ruk naar links

Even uitleggen: in de laatste zeven presidentiële verkiezingen hebben Democratische kandidaten - als je kijkt naar het landelijke aantal stemmen - zes keer gewonnen: Bill Clinton (1992 en 1996), Al Gore (2000), Barack Obama (2008 en 2012), Hillary Clinton (2016). Clinton kreeg in de 'popular vote' zelfs drie miljoen meer stemmen (een record!). In het Huis van Afgevaardigden en de Senaat hielden de Republikeinen de meerderheid maar ze verloren wel zetels. Vooral in de Senaat is de rechtse meerderheid (52-48) nu kwetsbaar.

Tal van progressieve referenda (over vuurwapens, minimumloon, gezondheidszorg en marihuana) haalden in november een meerderheid.  

• Wapenbezit: Donald Trump wil er niet van weten maar steeds meer Amerikanen willen écht strengere wapenwetten, bijvoorbeeld registratie van wapenbezitters (voor een visakte of jachtvergunning moet je je laten registreren, voor een vuurwapen niet). Wapens kunnen ook veiliger (een smartphone, staafmixer, krultang of electrische schroevendraaier is beter beschermd). Vuurwapens veroorzaken een jaarlijkse massamoord. Het aantal slachtoffers (11 duizend moorden (30 per dag!) , 21 duizend zelfmoorden, en ook nog 70 duizend gewonden) is gewoon te hoog.  

• Marihuana en homohuwelijk: wie had dat tien jaar geleden gedacht? Legalisering van marihuana en homohuwelijk in 'the good, old USA'! Twee totaal verschillende onderwerpen met één gemeenschappelijk kenmerk: 'We the people' dwongen het af; staat voor staat en meestal via referenda. Het was pure democratie van onderop en Washington stond buitenspel. Er is onder kiezers steeds meer weerzin tegen de opsluitgekte van vaak geweldloze veroordeelden.

• 'Justice reform' is nu zelfs onder Republikeinen steeds populairder. Het gevangenissysteem is verrot: te duur, niet doelmatig. Een ommekeer! Ook de steun onder Amerikanen voor de doodstraf kalft gestaag af.

• Klimaat en energie. Trump vindt het allemaal maar onzin maar een snel groeiend aantal Amerikanen neemt de opwarming van de aarde wél serieus. Ze willen een groenere economie.  

• Godsdienst: God is een trouwe, maar steeds minder machtige bondgenoot van de Republikeinen. De ontkerkelijking is in volle gang, kerkbezoek daalt snel, elk jaar gaan duizenden kerkgebouwen dicht. Vooral de millennials (geboren vanaf 1980) haken massaal af. Vanaf de volgende verkiezing (2020) zijn ze de grootste groep kiezers (groter dan de conservatievere babyboomers, die vanaf nu uitsterven). De meeste millennials moeten niks hebben van de fanate, ideologische rimram van de Republikeinen.  

• Minderheden: African Americans, Latino's, Aziaten en de miljoenen andere 'gekleurde' Amerikanen stemmen in meerderheid Democratisch (ook weer in 2016). In steeds meer staten komen minderheden in de komende 25 jaar in de meerderheid. Nu al zijn Texas, New Mexico, Hawaii, Washington DC en Californië 'majority minority'. In de komende decennia komen daar bij: Alaska, Washington State, Nevada, Colorado, Louisiana, Mississippi, Oklahoma, Georgia en Florida. Een electorale nachtmerrie voor de Republikeinen.  

• Ongelijkheid: De verschillen tussen rijk en arm groeien. Steeds meer Amerikanen,, waaronder veel Republikeinen, ergeren zich daaraan. Die ongelijkheid is (ook onder president Barack Obama) alleen maar gegroeid. Donald Trump belooft de zwakkeren te beschermen maar legt niet uit hoe hij dat zal doen.

Partijloze toespraak

De kans is natuurlijk groot dat al deze cijfers niet besteed zijn aan Donald Trump. Feiten zijn immers hinderlijke barrières in zijn 'America First'-kruistocht. En dat sleetse Republikeinse gedachtengoed? Het kan Trump niet zo veel schelen. Zijn rede op 20 januari was een partijloze toespraak. Hij kleurt graag buiten de lijntjes en is daardoor politiek ongrijpbaar.

Op zijn eerste volle dag als president zette hij zijn feitenvrije benadering van de werkelijkheid vrolijk voort. Uit alle tv-beelden blijkt dat de opkomst bij zijn inauguratie mager was. En de opkomst van vrijdag verbleekte helemaal bij die van de Womens March op zaterdag. Trump bleef onverstoorbaar: Het was niet waar. Een complot van de linkse pers.

De Republikeinse partijgetrouwen hebben intussen steeds meer moeite om aan het steeds progressievere en kleurrijkere electoraat uit te leggen hoe zij met het gedachtengoed uit de 20ste eeuw ook in de 21ste eeuw het ideaal van 'America First' kunnen waarmaken.

_{Voormalig correspondent in de VS Charles Groenhuijsen schreef in 2015 en 2016 de boeken 'Oh, oh Amerika: Het land dat Obama achter laat' en 'President Trump: Iedereen houdt van mij'.}

'This pussy grabs back' (+)

In veel landen hebben deelnemers aan 'vrouwenmarsen' zich gekeerd tegen de harde taal van de Amerikaanse president en zijn denigrerende uitlatingen over vrouwen en minderheden. 'This pussy grabs back.'