1. Poetin heeft behoefte aan een nieuwe regering
Volgens Hubert Smeets, historicus en medeoprichter van het aan Universiteit Leiden verbonden journalistencollectief Raam op Rusland, is Poetins behoefte aan een nieuwe regering het gevolg van onder meer groeiende protesten onder de bevolking. "Sinds de verhoging van de pensioenleeftijd in 2018 zijn er brandhaardjes van sociaal protest ontstaan in Rusland", aldus Smeets.
Hoogtepunt van dat sociale protest waren volgens Smeets de gemeenteraadsverkiezingen in Moskou, toen wekenlang geprotesteerd werd en oppositiekandidaten werden buitengesloten van de verkiezingen of zelfs opgepakt. Dat resulteerde in een verkiezingsopkomst van onder de 20 procent, waarbij geen enkele kandidaat namens Poetins partij een gemeenteraadszetel wist te winnen.
"Die verloren verkiezingen betekenden een symbolische morele nederlaag voor Poetin en zijn regering", aldus Smeets. Nieuwe gezichten in het Kremlin kunnen voor een hernieuwd vertrouwen in Poetins regering zorgen, wat van belang is gezien de aankomende parlementsverkiezingen in 2021.
2. Poetins termijn loopt af in 2024
In 2024 loopt Poetins vierde presidentstermijn af. In de huidige Russische grondwet is vastgelegd dat een president maar twee termijnen achter elkaar dat ambt mag vervullen. Poetin wist zijn macht te behouden door tussen 2008 en 2012 als premier te fungeren onder president Medvedev. In 2012 nam Poetin het stokje weer over van Medvedev, die op zijn beurt premier werd.
Wanneer Poetins ambtstermijn in 2024 eindigt, moet hij een nieuwe manier verzinnen om de machtigste man van Rusland te blijven. Daarvoor heeft hij een regering nodig die achter hem staat, om eventuele grondwetswijzigingen te kunnen doorvoeren. Op die manier zou Poetin het maximum van twee presidentstermijnen uit de grondwet kunnen schrappen.
Maar of Poetin na 2024 president wil blijven, is nog helemaal niet zeker. "Het zou ook kunnen zijn dat Poetin zich na zijn presidentschap wil opstellen als voorzitter van de staatsraad of de veiligheidsraad", aldus Smeets. En uitgerekend die twee overheidsorganen krijgen meer macht met Poetins grondwetswijzigingen.
3. De grondwetswijzigingen zorgen voor machtsverschuiving
Poetins grondwetswijzigingen zorgen voor onder meer een decentralisatie van de macht die de president momenteel geniet. Zo wil hij via een referendum laten goedkeuren dat het parlement voortaan de premier en kabinetsleden mag kiezen. Deze taak ligt nu nog bij de president. De partij van Poetin heeft het parlement stevig in handen.
Dat Poetin de macht van de president inperkt, lijkt erop te wijzen dat hijzelf na 2024 geen president meer zal zijn. Waarschijnlijker blijft Poetin wel voorzitter van de nationale veiligheidsraad of neemt hij het voorzitterschap van de zogeheten staatsraad op zich. Dat laatste adviesorgaan laat Poetin nu opnemen in de grondwet, waarmee het veel meer invloed krijgt en een fundamentele rol gaat spelen in het landelijk bestuur. "Veel politieke analisten in Rusland denken dat Poetin naar een van deze raden verhuist", aldus Smeets
Een verkiezingsposter van Vladimir Poetin en Dmitry Medvedev wordt opgehangen in de stad Krasnodar. (Foto: Reuters)
4. Wie is de nieuwe premier?
De nieuwe premier, voormalig hoofd van de federale belastingdienst Mikhail Mishustin, werd donderdag unaniem aangesteld door het Russische parlement. Analisten waren verrast dat deze relatief onbekende in de Russische politiek door Poetin werd voorgedragen als premier. "Ik had verwacht dat de burgemeester van Moskou premier zou worden, omdat hij zo populair is", vertelt Smeets.
Maar dat Poetin de onbekende Mishustin naar voren schoof, kan ook een tactische zet geweest zijn. "Een onbekende premier zorgt voor minder aandacht. Bovendien kan Mishustin, als voormalig hoofd van de belastingdienst, een belangrijke rol gaan spelen bij het opstellen van een algemene belastingwet met Wit-Rusland, iets dat Poetin ook al jaren wil."
5. Oud-premier Medvedev niet van politiek toneel verdwenen
Is oud-premier en oud-president Medvedev door Poetin bij het grofvuil gezet? Zeker niet: Medvedev is nu aangesteld als de tweede man van de Russische nationale veiligheidsraad, die bestaat uit bestuurders van de Russische ministeries van Defensie en Binnenlandse Zaken en de veiligheidsdiensten.
"Hiermee wil Poetin Medvedev bedanken voor alle jaren van trouw", aldus Smeets. "Bovendien levert het Poetin een gunstige positie op: hij heeft een vriend in de veiligheidsraad zitten als hij straks zelf geen president meer is."
Al deze veranderingen wijzen erop dat Poetin druk bezig is om ook na 2024 zijn macht te behouden.