Toen er in de jaren negentig en nul door epidemieën weinig zeehonden in de Waddenzee waren, wilden toeristen niets liever dan een groeiende zeehondenbevolking. Nu dreigen de dieren echter slachtoffer te worden van hun eigen populariteit. Sophie Brasseur, zeehondenonderzoeker bij Wageningen Marine Research, ziet het in de Nederlandse Waddenzee na een periode van jarenlange bloei nu alweer een tijdlang minder goed gaan.
Brasseur: "Hoewel het aantal pups wel licht stijgt, is het totale aantal gewone zeehonden (de soort die verreweg het meeste voorkomt, red.) daar al een jaar of vijf niet meer gegroeid, en sinds een jaar neemt het aantal juist af." Ze verwacht dat dit ook in de rest van de Waddenzee zal gebeuren. "Waar dat aan ligt, proberen we te onderzoeken." Marien ecoloog Geert Aarts van Wageningen Marine & Research bevestigt de stagnatie.
Waddenzee steeds voller 'aquarium'
Naar verwachting is de oorzaak een combinatie van factoren. Brasseur vergelijkt de Waddenzee met een aquarium. "Een aquarium wordt van buiten niet kleiner als je er stenen in legt, maar de beschikbare ruimte wordt wel minder."
Dat geldt ook voor de ruimte in de Waddenzee en aangrenzende Noordzee door bijvoorbeeld nieuwe windmolens, drukkere vaarroutes en groeiend toerisme en andere activiteiten. "Sinds ongeveer 2000 wordt de kustzone enorm ontwikkeld. Alles bij elkaar is er minder ruimte."
Aantal getelde gewone zeehonden in de totale Waddenzee. Omdat er in 2016 en 2018 in Nederland niet op de afgesproken dagen werd geteld, zijn daar geen betrouwbare gegevens van. (Bron: Wadden Sea World Heritage)
"Veel waddentoeristen willen 's zomers graag zeehonden zien en boeken een zeehondensafari", vervolgt Brasseur. Op zo'n excursie varen toeristen dicht langs de zandbanken waarop zeehonden liggen te rusten en pups mogelijk gezoogd worden. Komen de schepen te dichtbij, dan slaan de dieren op de vlucht.
Er is alom discussie over de steeds voller wordende Waddenzee, maar Brasseur vreest dat de zeehonden er bekaaid van af komen. "Als je maar hard genoeg je stem laat horen als wadloop-, zeil-, of kajakvereniging, of als visser of zeehondsafari-exploitant, en benadrukt dat je daar altijd al mocht varen, dan krijg je daar nog steeds toestemming voor."
Wandelaars kunnen pups kwaad doen
Ook nietsvermoedende strandwandelaars kunnen de zeehondenpopulatie tegenwerken. De gewone zeehondenpups komen tijdens de eerste weken van hun leven met hun moeder op het droge om te zogen, bijvoorbeeld op het strand. Worden ze verstoord, dan kunnen ze besluiten het water in te gaan.
Brasseur: "Hierdoor loopt de pup één dag melk mis, terwijl die maar 24 dagen wordt gezoogd: dat is bijna 5 procent melk. Na twee keer mist de pup al bijna 10 procent. Zo kweek je dieren die het niet gaan halen."
Na het spenen blijft de nog ietwat naïeve pup alleen achter. "Die moet zelf ontdekken hoe zij aan de kost moet komen." Ook dan kunnen wandelaars het dier verstoren.
Opvang geen duurzame optie
Brasseur vindt de ziekezeehondenopvang zoals in Ecomare geen duurzame oplossing voor de zeehondensterfte. "Er is een spanningsveld tussen goedbedoelde bewondering van de natuur en een populatie daadwerkelijk kwaad doen."
Ze vervolgt: "In de zomer op een bomvol strand bij Texel is het zeker goed als een zieke zeehond weggehaald wordt. Maar als de zeehonden op een leeg strand liggen, moet je misschien maar ergens anders gaan wandelen met je hond."
Dalende visstand
Collega-onderzoeker Aarts denkt ook aan een mogelijke link met drukte op en om het Wad. Verder voegt hij toe: "De visstand in de Waddenzee en nabije kustzone is de afgelopen dertig jaar behoorlijk afgenomen." Terwijl het aantal zeehonden toenam, waren er simpel gezegd dus minder vissen per zeehond. "Als een zeehond er twee keer zo lang over doet om zijn maag te vullen, krijg het het waarschijnlijk een stuk zwaarder. Als het vervolgens ook nog verstoord wordt en minder effici¨ent op vis kan jagen, dan zou het zomaar kunnen gebeuren dat een dier het net niet redt."
De eerstvolgende internationale telling van de gewone zeehond vindt aan het begin van de zomer plaats, in de periode waarin de pups worden geboren.
NUjij: Uitgelichte reacties