Groot deel Europese inkomenssteun gaat naar Nederlandse boeren die bovenmodaal verdienen
Tweederde van de Europese inkomenssteun voor Nederlandse boeren gaat naar agrariërs met een bovenmodaal inkomen. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer na eigen onderzoek. 60 procent van de boeren heeft mede dankzij deze subsidies een hoger inkomen dan de doorsnee werkende Nederlander.
Het onderzoek toont aan dat de gelden die Nederland jaarlijks uit het Europese Landbouw Garantiefonds (ELGF) ontvangt, grotendeels ondoelmatig worden besteed. Ruim eenderde van de Nederlandse boeren die ELGF-subsidie ontvangen zouden ook zonder die inkomenssteun al bovenmodaal verdienen, terwijl deze subsidiepot expliciet bedoeld is om boeren te voorzien van een ‘redelijke levensstandaard’.
De bevindingen van de Rekenkamer zeggen ook iets over andere landen, want de verdelingssystematiek is in de hele EU hetzelfde. Dat een aanzienlijk deel van dit publieke geld terechtkomt bij boeren die deze steun best kunnen missen is een zorgelijke constatering, want met Europese landbouwsubsidies zijn enorme bedragen gemoeid. Eenderde van het totale EU-budget gaat eraan op.
In de lopende meerjarenbegroting 2014-2020 is 308 miljard euro gereserveerd voor directe inkomenssteun aan boeren. Nederland mag daarvan circa 5 miljard euro uitdelen.
Overproductie en schaalvergroting
Nederland is in Europees verband al langer kritisch over de hoge landbouwsubsidies in de EU, omdat die overproductie en schaalvergroting stimuleren. Minister Wopke Hoekstra van Financiën uitte vorige week in zijn toespraak in Berlijn nog scherpe kritiek op deze inkomenssteun. Volgens hem kan de EU haar geld beter in technologische ontwikkeling en in innovatieve bedrijven steken dan in agrarische massaproductie.
De bevindingen van de Algemene Rekenkamer ondersteunen Hoekstra’s pleidooi. De controleur van de Rijksoverheid is nagegaan hoe 426 miljoen euro van de in 2014 uitbetaalde inkomenssteun is verdeeld. Dat geld ging naar ruim 25 duizend Nederlandse agrariërs. De landbouwsubsidies worden sinds 2015 verstrekt op basis van het aantal hectaren grond dat een boer bezit. De grootgrondbezitters onder de boeren krijgen dus in verhouding meer subsidie dan kleine boerenbedrijven. Dit terwijl juist kleinere boeren vaker moeten rondkomen van minder dan het minimumloon.
De manier waarop de subsidies nu worden verdeeld heeft dus precies het omgekeerde effect van wat ze beogen: ze vergroten de inkomensverschillen tussen grote en kleine boeren en bevorderen daardoor de schaalvergroting in de landbouw.