Toen de 68-jarige Remkes werd gevraagd om waarnemend burgemeester van Den Haag te worden, stond hij niet te springen.
Zijn plichtsbesef won het van zijn wens om met pensioen te gaan en dus staat de VVD'er sinds 12 oktober aan het roer van de hofstad, waar het onrustig is door het opstappen van burgemeester Pauline Krikke, het verbod op vreugdevuren en twee van corruptie verdachte ex-wethouders.
De waarnemend burgemeester hield rekening met het ergste en dat had alles te maken met het besluit om de traditie van vreugdevuren op de stranden van Duindorp en Scheveningen te verbieden.
Het (aanstaande) verbod leidde in de weken voorafgaand aan Oud en Nieuw tot grote ongeregeldheden in Den Haag en Remkes was tijdens de jaarwisseling op het ergste voorbereid.
Bent u er niet goed mee weggekomen dat Oud en Nieuw uiteindelijk zonder rellen verliep?
"Het allerlaatste waar ik mij zorgen over maak, is of Remkes goed wegkomt. Dat vind ik totaal onbelangrijk. Ja, leuk is natuurlijk altijd anders. Laat daar geen misverstand over bestaan."
Hoe heeft u ervoor gezorgd dat grote ongeregeldheden uitbleven?
"We hebben vanaf het begin de zaak heel goed voorbereid. De samenwerking tussen de hulpdiensten onderling en het openbaar bestuur is nog nooit zo intensief geweest. Dat heeft zeker geholpen."
"Ook het Openbaar Ministerie is erg actief geweest. Dat is ook wel duidelijk geworden uit het aantal mensen dat is opgepakt. Dat heeft denk ik ook wel redelijk preventief gewerkt."
- Johan Remkes (Zuidbroek, 1951) was staatssecretaris van Volkshuisvesting en Stedenbeleid, vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
- In 2010 werd de VVD'er commissaris van de Koningin (later van de Koning) in Noord-Holland.
- Begin 2019 ging Remkes met pensioen, maar hij behield verschillende nevenfuncties. Zo is hij voorzitter van het Adviescollege Stikstofproblematiek.
- Op 12 oktober ging de Groninger toch weer volledig aan het werk. Hij werd waarnemend burgemeester van Den Haag. Remkes volgde Pauline Krikke op, die aftrad na een kritisch rapport van de OVV over de uit de hand gelopen vreugdevuren.
Ondanks al die voorbereidingen werd rekening gehouden met rellen. Waarom heeft u namens de gemeente geen alternatief voor de vreugdevuren aangeboden?
"Er is in de richting van de mensen op Scheveningen en in Duindorp gezegd: 'Als jullie een feest willen vieren zonder vuur, dan is de gemeente op zichzelf bereid met jullie na te gaan hoe dat zou kunnen.' Maar het verzoek moet wel bij de mensen zelf vandaan komen. De gemeente gaat niet isolationistisch een feestje organiseren. Dat heeft ook geen enkele zin."
"Betrekkelijk op de valreep heb ik nog om de tafel gezeten met de organisatie van Scheveningen. Duindorp was ook uitgenodigd, maar wilde aan het gesprek niet deelnemen, tenzij er alsnog toestemming zou komen voor het vreugdevuur. Dat is jammer, want dat behoorde niet tot de spelregels."
"We hebben uiteindelijk geen suggesties of verzoeken gekregen voor hulp bij een eindejaarsfeest."
Waarom is met de eisen voor een nieuw vreugdevuur eigenlijk gewacht op het rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV)? Dat kwam pas begin oktober en het was al duidelijk dat het aanvragen van vergunningen enige tijd in beslag zou nemen.
"Eigenlijk kan ik dat niet zeggen, omdat ik het niet weet. Mevrouw Krikke (Remkes' voorganger, die kort na het rapport van de OVV vertrok, red.) is vrij direct na haar aftreden naar het buitenland vertrokken. Ik heb haar niet gesproken."
Dat is wel gek.
"Ja, maar de dingen lopen zoals ze lopen. En in haar vertrek zit natuurlijk ook een pijnlijk element."
Het was wel netjes geweest als ze een overdracht voor u had gemaakt.
"Gegeven de situatie die zich voordeed, heb ik daar begrip voor. Ik snap bestuurlijk de overweging ook wel om te wachten op het rapport van de OVV. Daarin had bij wijze van spreken ook kunnen staan dat je helemaal moet afzien van vreugdevuren."
Deze maand gaat u met de bouwers van de vreugdevuren in gesprek over de komende jaarwisseling. Op wat voor manier kunt u hen helpen?
"Door ze te wijzen op de eisen die worden gesteld in het vergunningentraject en door te zeggen dat ze zus of zo moeten doen. Een aansprakelijkheidsverzekering moeten ze echt zelf doen."
Ik vermoed dat de mensen die boven op de stapels stonden af en toe een beste slok ophadden.
"Ook moeten ze zich gewoon aan de arboregelgeving houden. Ik heb me er eerlijk gezegd wel over verbaasd dat bij de bouw van de vreugdevuren nog nooit persoonlijke ongelukken zijn gebeurd. Het is in feite levensgevaarlijk. Zeker als de mensen die boven op de stapels stonden ook nog een beste slok ophadden en ik vermoed dat dit zomaar af en toe aan de orde was. Dat moeten de organisatoren goed regelen."
Iets anders: u pleitte onlangs voor een verbod op knalvuurwerk en vuurpijlen. Dat druiste lange tijd in tegen de lijn die de VVD landelijk volgt. Vond u dat lastig?
"Oh nee, dat vind ik helemaal niet lastig. Ik heb altijd zo geacteerd: je hebt een bepaalde verantwoordelijkheid en vanuit die verantwoordelijkheid denk je na over wat je vindt, wat het probleem is en welke oplossing er moet komen. Harm Buiter, mijn eerste burgemeester in Groningen, heeft me altijd voorgehouden dat ruggengraat en gewoon een beetje praktisch nadenken belangrijker zijn dan een partijprogramma. En dat vind ik ook."
Toch ging u al eerder tegen de VVD in. U adviseerde als voorzitter van het Adviescollege Stikstofproblematiek om de maximumsnelheid te verlagen. Bent u nog wel een VVD'er?
"Ik voel mij bij de VVD nog altijd zeer thuis. Je accepteert dit soort functies niet om de populariteitsprijs te verdienen."
Een vuurwerkverbod vermindert het aantal autobranden niet.
"Het is misschien niet zo gek om eens even naar de strafmaat te kijken, want een strafmaat kan preventief werken. Kennelijk is de strafmaat niet zodanig dat die daders afremt. Het kan ook helpen als de schade wordt verhaald op ouders als de brandstichters minderjarig zijn."
Johan Remkes in zijn werkkamer in het Haagse stadhuis. (Foto: Pro Shots/Toon Dompeling)
U had het onlangs over de verhuftering van de samenleving. Wat kunnen we daaraan doen?
"Wij moeten - en dan heb ik het over de burgemeesters - dit probleem agenderen bij de minister van Justitie en Veiligheid (Ferd Grapperhaus, red.). Daar moet dan een concreet actieprogramma op volgen. Ik zou best bereid zijn daar een voortrekkersrol in te nemen."
"Maar als de buurman het buurjochie van twaalf jaar allemaal Unfug (baldadigheid, red.) ziet bedrijven, dan zou die buurman tegen de ouders kunnen zeggen: 'Zeg, zou je niet eens beter op je zoon of dochter kunnen letten?' In beperkte mate doet de burgemeester dat ook. Er is dit jaar een aantal brieven naar ouders uitgegaan. Maar collectieve verontwaardiging moet worden omgezet in het aanspreken van ouders."
"Het zou best zo kunnen zijn dat ouders zich sneller gaan realiseren dat ze een verantwoordelijkheid hebben als er een stevige rekening kan komen."
Op 1 juli zit uw taak in Den Haag erop. Als er weer een commissaris belt en een stad in nood aan u voorlegt…
"Dan is het niet mijn eerste gedachte om daar 'ja' tegen te zeggen. Maar je weet nooit onder welke omstandigheden een verzoek wordt gedaan. Daarvoor heb ik ook een net iets te groot hart voor de publieke zaak en het openbaar bestuur."
NUjij: Uitgelichte reacties