De plannen van kersvers Fins premier Sanna Marin om flexibele werkuren te gaan testen die een vierdaagse werkweek of werkdagen van zes uur toelaten, haalden de voorbije dagen de wereldpers.
Toch zijn dit soort experimenten en ideeën niet nieuw. Al in 1930 voorspelde John Maynard Keynes dat technologie en productiviteitswinsten ons uiteindelijk ‘een werkweek van 15 uur’ zouden brengen. Zover is het lang nog niet. De 40-urenweek blijft in het gros van de westerse wereld nog steeds de norm. (Zuid-Korea reduceerde pas 2 jaar geleden zijn ‘onmenselijke’ werkweek van 68 tot 52 uur.)
Verschillende politici hebben al initiatieven genomen om die 40-urenwerkweek aanzienlijk te verkorten. Bij ons was het in 2016 PS-coryfee Elio Di Rupo die met het idee kwam aandraven. Hij haalde de mosterd waarschijnlijk in de Zweedse stad Göteburg, die rond die tijd uitgebreide tests uitvoerde met haar verplegend personeel. Wat bleek? De verplegers toonden zich gelukkiger, gezonder en energieker. Ook Microsoft in Japan deed recent nog iets gelijkaardigs. Resultaat: de productiviteit steeg er met 40 procent.
Voorlopig nog te duur, maar…
Toch is de introductie van zo’n vierdaagse werkweek geen evidentie. Vooral in de dienstensector gaat het om een dure ingreep. Dat is ook de reden dat het project in Göteburg werd afgevoerd. Iets wat de wereldpers niet haalde. Het is duidelijk dat werktijdverkorting vele voordelen biedt met betrekking tot het welzijn van de werknemer en zijn concentratievermogen. Maar de concurrentiële en structurele druk in vele sectoren laat zo’n korte werkweek gewoonweg nog niet toe.
Ook in Finland blijven Marins plannen voorlopig enkel plannen. Uit de laatste berichten blijkt dat ze die plannen maanden geleden opperde toen ze nog minister van Verkeer was, niet nadat ze pas tot premier was benoemd. In Finland hebben de vakbonden trouwens na maanden van moeilijke onderhandelingen – stakingen inclusief – deze week een loonsverhoging van 3,3 procent afgedwongen. Weinig werkgevers zitten er nu ook nog eens te wachten op een ingrijpende werktijdverkorting. Hoe ver Marin zelf haar plannen wil doorvoeren, zal nog moeten blijken.
… wel onvermijdelijk
Maar hoewel operationeel moeilijk, zijn werktijdverkortingen niet noodzakelijk onmogelijk. In de toekomst lijken ze zelfs onvermijdelijk te zijn. Mensen als Jack Ma (Alibaba) en Bill Gates (Microsoft) verwachten dat technologie de werktijd uiteindelijk aanzienlijk zal verkorten. Ze zijn er van overtuigd dat technologie de productiviteit en efficiëntie zal verhogen en dat mensen daardoor een beter leven zullen hebben. Naarmate Artificiële Intelligentie (A.I.) zich in onze levens nestelt, kan werktijdverkorting straks moeilijk anders dan een vast gegeven worden.
