Opinie op Zondag: Het valt niet mee om voor de arbeider op te komen

Heeft links het aan zichzelf te danken dat de oude achterban deels is weggelopen? Dat betoogde althans Martin Sommer in zijn eigen jaaroverzicht over 2019 twee weken terug. Niet door zich tegen haar economische belangen te keren en te veel met de neoliberale tijdgeest te zijn meegegaan - dat woord valt zelfs nergens - maar door zich mentaal van haar te vervreemden. Door zich tegen haar leefstijl te keren, van klimaat tot multiculti, van roken tot Zwarte Piet, met als onderliggende boodschap: jullie deugen niet.

Dat hier een deel van het electorale probleem ligt, valt niet te ontkennen - zij het met de kanttekening dat de PVV en FvD niet minder een concurrent vormen voor de traditionele rechtse partijen: de voor een groot deel in agrarische industriëlen veranderde ‘boeren’ bijvoorbeeld, naar wier stem die nu lonken, stemden vroeger CDA of VVD, niet PvdA of CPN.

Maar wat is de oplossing? Voor de reële problemen die een enorme gedragsverandering vergen de kop in het zand steken, zoals CDA en VVD jarenlang deden, en nu, geïntimideerd door de trekkerterroristen op het Malieveld die vooral voor hun eigen hachje opkomen, opnieuw dreigen te doen? Wie met de bosbranden in Australië de opwarming van de aarde niet langer kan ontkennen, kan toch moeilijk partij kiezen voor de lijntrekkerij van klimaatcriminelen als Wilders en Baudet - de pseudo-Churchills van Paul Cliteur - die inmiddels met het oog op de zeespiegelstijging een grotere bedreiging voor onze nationale veiligheid vormen dan ooit de NSB?

Flevopolder

Op dit voor het voortbestaan van ons land zo cruciale punt van de klimaattransformatie zijn de Churchills toch echt meer ter linkerzijde te vinden, en verdringen zich de Chamberlains ter rechter. Zie de CDA-capitulatie in het Brabantse provinciehuis. Misschien dat men de hardnekkigsten hunner toch maar eens op de laagste plek van de Flevopolder moet huisvesten. Hebben zij gelijk en blijft de voorspelde zeespiegelstijging uit, dan is er niets aan de hand, hebben zij ongelijk, dan is er niets verloren.

Als het gaat om het op zich begrijpelijke gevoel van ‘de arbeider’ dat er voor hem geen plaats meer is, zal men niet aan al zijn grieven tegemoet kúnnen komen. In feite laten die zich in drie categorieën onderverdelen. De eerste zijn van sociaal-culturele aard, die samenhangen met het multi-culturele en multi-etnische karakter van de huidige samenleving. Nieuwe groeperingen eisen een stem in het kapittel, en daarmee staat de vanzelfsprekendheid van wereldbeeld en leefwijze van de eeuwenlang dominante blanke vleesetende heteroseksuele man ter discussie.

Voor de oplossing van dat conflict laat, vanwege het puur sociale, en daarmee subjectieve karakter ervan, de natuur ons wel de tijd. Bij de tweede soort van conflicten valt al objectiever vast te stellen wat schadelijk is en wat niet: gezondheidskwesties die niet de menselijke geest maar het menselijk lichaam raken. Ook hier veel ingesleten gewoontes, die vooral bij lageropgeleiden en lagerbetaalden hardnekkig blijken, en waarvan de bestrijding als een aanval op de eigen leefwijze en cultuur wordt gezien. Roken, eten, drinken, om het in een paar trefwoorden samen te vatten.

Ongezonde gewoontes

Sommer citeert hier Paul Frissen, die stelt dat een rookvrije campus feitelijk een campus zonder rokers betekent. Maar rust er niet op artsen de taak om objectief vastgestelde ongezonde gewoontes te bestrijden, onder het motto: voorkomen is beter dan genezen? Het is ook goedkoper - en dat is, met de toenemende zorgkosten ten laste van de gemeenschap (waarover ook Sommer zich wel eens kritisch heeft uitgelaten) niet zonder belang.

En de overheid heeft tenminste de taak om burgers tegen andere burgers te beschermen, als hun ongezonde gewoontes ook andermans gezondheid ongevraagd in gevaar brengen. Anders gezegd: waar te veel eten alleen de ‘dader’ schaadt, geldt dat voor roken niet. Als het gaat om dwang, kan men hier onderscheid maken. Zij die als puber geen zwakke knieën hadden en nooit een sigaret hebben aangeraakt, hoeven niet te lijden onder degenen die dat wel hadden. Wie de roker uit compassie veel publieke ruimte gunt, moet maar eens met een astma-patiënt praten. Die had en heeft geen keuze.

Timmermans

Dan tenslotte de derde categorie: zaken die niet de individuele gezondheid, maar het collectieve milieu betreffen. Sommer hekelt Frans Timmermans, die de complete landbouw, industrie en transport op de schop wil nemen. Maar hebben we, in het licht van de klimaatverandering, wel een alternatief? Over Zwarte Piet vallen compromissen te sluiten, maar met natuurwetten gaat dat niet. Die gunnen ons niet wat meer tijd, omdat een deel van de bevolking er nog niet aan toe is. Hoe langer men wacht, hoe sneller het moet.

Zeker: triomfantalisme als van Jetten bij de sluiting van een kolencentrale is misplaatst. Het gaat in de industrie, die ons ooit zeker veel welvaart heeft gebracht, nog steeds ook om de banen van mensen. En hun lot vormt een verantwoordelijkheid van de overheid. Daar ligt, naast eerlijk delen van de transitielasten, een belangrijke taak voor links - tegen de egoïstische zelfredzaamheidsfilosofie van de maatschappelijk geslaagden van de VVD en haar premier, die meent dat iedere verliezer zichzelf maar invechten moet.

Thomas von der Dunk