De status van ambtenaren wordt gelijk aan die van werknemers in het bedrijfsleven
Regels voor de één horen ook voor de ander te gelden. Daarom wordt de status van ambtenaren gelijk aan die van werknemers in het bedrijfsleven. Maar er zijn toch weer uitzonderingen.
Er is zes jaar over vergaderd en het kreeg in de publiciteit nauwelijks aandacht, maar op 1 januari is de positie van werknemers bij de overheid drastisch veranderd. Door de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren is de status van bijna een miljoen ambtenaren, wat arbeidsvoorwaarden betreft, dezelfde geworden als die van werknemers in het bedrijfsleven.
Het meest gedebatteerd is er nog over de vraag waar deze verandering voor nodig zou zijn. Zo zag Eerste Kamerlid Herman Sietsma (ChristenUnie) ‘geen reëel probleem’ dat met de wet zou zijn opgelost. Maar de Kamerleden van CDA en D66 die het initiatief namen, zetten door en kregen in het parlement een meerderheid achter hun ideeën.
Hun belangrijkste argument was ‘hygiëne’; regels voor de één horen ook voor de ander te gelden.
Tweezijdig ondertekend
De veranderingen zijn vooral juridisch van aard. Ambtenaren hebben niet langer een eenzijdige aanstelling, maar een door werkgever en werknemer, dus tweezijdig, ondertekende arbeidsovereenkomst. Vakbonden en onder anderen de minister van binnenlandse zaken voerden altijd al onderhandelingen over salarissen en andere arbeidsvoorwaarden, maar in het vervolg heet de uitkomst daarvan ook echt een collectieve arbeidsovereenkomst.
Een eventueel ontslag loopt niet langer via de bestuursrechter, maar net als in het bedrijfsleven via het UWV of de kantonrechter.
Betekent dit dat ambtenaren nu makkelijker ontslagen kunnen worden? Patrick Fey, voorzitter van CNV Overheid lacht. Veel verschil zal er niet zijn, verwacht hij. Het is een mythe dat ambtenaren lastig zijn te ontslaan, betoogt hij. “Vraag het maar aan onze juristen. We kunnen dat lang niet altijd tegenhouden.”
De eed
Er blijven ook verschillen. Een (gewijzigde) Ambtenarenwet blijft van kracht. Die regelt alleen nog het afleggen van de eed en regels voor integriteit. Een ambtenaar is verplicht om informatie soms geheim te houden en mag geen giften aannemen. Deze regels golden nog niet voor medewerkers van onder meer De Nederlandsche Bank en de Sociale Verzekeringsbank. Nu is dat wel het geval.
Ook al wil de politiek gelijke regels voor gelijke situaties, het lukt nooit helemaal. Voor militairen, de politie en voor het Openbaar Ministerie en de rechterlijke macht gelden de veranderingen niet. Zij houden hun oude status.
De overheid moet erop kunnen rekenen dat militairen opdrachten uitvoeren en dat stelt ‘zwaardere eisen aan hun rechtspositie’. Voor de politieagenten, officieren en rechters zijn er weer andere argumenten om de situatie te laten zoals die was. In de praktijk vraagt ieder beroep om een speciale behandeling.
Voor het CNV en de FNV was de nieuwe wet niet nodig geweest. “Wij konden prima uit de voeten met de oude situatie”, zegt voorzitter Fey van CNV Overheid. “We hebben voor allerlei sectoren bij de overheid cao’s afgesloten en andere afspraken over de nieuwe situatie gemaakt. De verandering heeft ons heel veel werk gekost.”
Lees ook:
Werk levert meer op, belasting gaat omlaag. Wat verandert er verder in 2020?
Komend jaar moeten vooral de middeninkomens erop vooruit gaan, vindt het kabinet. Belastingen gaan omlaag. Wat verandert er nog meer in 2020? Opvallend is vooral dat roken fors duurder wordt.