Direct naar artikelinhoud
interviewjesse klaver

GroenLinks werkt aan landelijk vuurwerkverbod: ‘We kunnen de roep van onze hulpverleners niet blijven negeren’

GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver op oudejaarsavond in gesprek met de politie in Duindorp. De wijk werd afgesloten voor mensen die er niets te zoeken hadden.Beeld ANP

De Partij voor de Dieren en GroenLinks zijn het zat. Na weer een nacht vol ernstige ongelukken werken zij samen aan een landelijk vuurwerkverbod. GroenLinks-leider Klaver: ‘We kunnen onze hulpverleners niet afschepen met verontwaardiging alleen.’

Jesse Klaver bracht de jaarwisseling door met de politie in Den Haag. Met agenten was hij bij de briefing op het bureau, in de meldkamer en urenlang op patrouille door de stad. De veldslag die werd voorzien na het afblazen van de vreugdevuren op het strand, kwam er niet. Officieel werd het een relatief normale jaarwisseling. 

Dat is precies het probleem, stelt Klaver op nieuwjaarsdag. ‘Wie denkt dat dit normaal is, moet even een stap terug doen en beter kijken. In die meldkamer weet je niet wat je hoort. In de hele stad zijn brandjes, er wordt vuurwerk gegooid naar brandweerlieden, een politieauto werd beschadigd, het ene na het andere ongeluk komt binnen. Vuurwerk is daarbij niet de enige factor, maar wel een belangrijke. Het draagt in hoge mate bij aan die uiterst onveilige sfeer, in de eerste plaats voor onze hulpverleners. De politiek kan niet blijven wegkijken. ’

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie

U werkt aan een initiatiefwet en slaat daarbij de handen ineen met de Partij voor de Dieren. Wat wilt u verbieden?

‘Al het consumentenvuurwerk, behalve dat heel lichte kindervuurwerk. Misschien zijn er uitzonderingen mogelijk voor de brave vaders en moeders die wat willen afsteken in de straat, maar dat heeft niet de voorkeur. Hoe meer uitzonderingen je maakt, hoe ingewikkelder het wordt om te handhaven. Een algeheel landelijk verbod ligt daarom het meest voor de hand.’

Op straffe waarvan?

‘Dat moet nog uitgewerkt.’

Dit debat wordt al even gevoerd. U kent de kritiek die u nu zal krijgen: omwille van wat onruststokers, ontneemt u miljoenen mensen een oprecht genoegen.

‘Ik begrijp dat genoegen heel goed. Want om eerlijk te zijn: het is ook heel leuk. Maar dat is niet het punt. Veel mensen gaan hier zeer goed mee om, maar te veel mensen niet. De schade is te groot, de ongelukken te ernstig. En boven alles staat de schade voor onze hulpverleners. Als politicus ben je verantwoordelijk voor de veiligheid. Die is in het geding. Uiteindelijk gaat het erom wat je het belangrijkste vindt.’

Daar gaat weer een traditie...

‘Ik sprak in de nieuwjaarsnacht mensen die vinden dat het een traditie is dat de jaarwisseling uit de hand loopt. Daar zullen niet veel mensen mee instemmen. De traditie is dat je samen komt en veel plezier hebt. Maar niet ten koste van anderen.’

Vuurwerk is zo alom verkrijgbaar in de landen om ons heen dat een nationaal verbod nauwelijks te handhaven zal zijn. In de grensprovincies rijdt iedereen nu al naar Duitsland en België. U zadelt de politie op met een onmogelijke taak.

‘Ik denk juist dat het makkelijker wordt. Nu is het moeilijk een onderscheid te maken tussen legaal en illegaal vuurwerk. Je hoort het pas bij de knal. Als ál het vuurwerk illegaal is, wordt het makkelijker om op te treden. Nu, met al die uitzonderingen, is het extreem moeilijk. Ik zeg niet dat een verbod al het vuurwerk zal uitbannen, maar het helpt wel.’

Er ontstaat een bloeiende zwarte markt, zonder de huidige veiligheidscontroles voor de leveranciers. Een markt bovendien waar de echte liefhebbers nog veel zwaarder vuurwerk zullen aanschaffen dan nu.

‘Dat zou kunnen ja. Dat vraagt iets van de opsporing. Ik denk dat veel mensen die nu al illegaal halen, niet onder de indruk zijn van een verbod. Maar nogmaals: we vergroten wel de pakkans.’

Is dit niet bij uitstek iets waar een landelijke overheid buiten dient te blijven? Op lokaal niveau groeit het aantal vuurwerkvrije zones in wijken en buurten snel. De mensen komen hier samen wel uit.

‘Dat is tot nu toe het adagium geweest van opeenvolgende kabinetten. Maar ik heb het afgelopen jaar veel met de politie gesproken. Ook hier gaat het om de handhaafbaarheid. Een lappendeken van regels maakt het onduidelijk voor agenten. En ook voor burgers zelf.’

Veel gemeenten zullen overgaan op het organiseren van dure gemeentelijke vuurwerkshows op centrale plekken. Het gevolg is dat de vuurwerkhaters er opeens via de lokale belastingen nog aan moeten meebetalen ook.

‘Ja. Er zijn wel meer dingen waaraan de overheid meebetaalt zonder dat je er zelf direct iets aan hebt. Als je geen kinderen hebt, betaal je ook mee aan de kinderopvang. Die shows dragen er aan bij dat er niet overal vuurwerk is. Dat kost dan wat, in het algemeen belang. Zo werkt dat nou eenmaal. Soms ligt het algemeen belang heel dicht bij je eigenbelang , soms niet.’

Voorlopig staat u kansloos in de Tweede Kamer. Er is in de verste verte geen meerderheid in zicht. Dit wordt een debat voor de bühne.

‘Ik zie het ook. En als het gaat over de milieuschade en het dierenleed, zal er nog veel debat komen. Maar ik denk dat er op het belangrijkste punt nu echt iets kantelt in de samenleving. Ik was laaiend vorig jaar. Er waren weer heel veel incidenten geweest. Alle politici spraken op 1 januari hun afschuw uit en verklaarden plechtig dat iedereen met z’n handen van hulpverleners af moet blijven. Maar die mensen hebben daar niets aan. Zij vragen het kabinet om een verbod. Ik kan er met mijn verstand niet bij dat ministers dat nu al jaren negeren. De mensen die onze wetten handhaven, onze branden blussen en onze gewonden verzorgen, kunnen we niet afschepen met verontwaardiging alleen.’

Een aanzwellende lobby

Een wettelijk vuurwerkverbod sluit aan bij de aanzwellende lobby van oogartsen, de politie en een groeiend aantal burgemeesters. Eind 2017 riep ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid op tot een landelijk verbod op het consumentenvuurwerk, dat in de praktijk veelvuldig letsel en overlast veroorzaakt: het meeste knalvuurwerk en de meeste vuurpijlen. Het kabinet en een ruime meerderheid van de Tweede Kamer negeerden dat advies. Vooral regeringspartij VVD hecht aan de vuurwerktraditie. Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid verdedigde het besluit destijds: ‘Er zijn ook heel veel mensen die met Oud en Nieuw niets verkeerd doen.’

Het kabinet heeft inmiddels wel een aantal soorten van het zwaarste vuurwerk verboden en gemeenten de bevoegdheid gegeven een plaatselijk vuurwerkverbod in te stellen, maar de Onderzoeksraad vindt dat dit onvoldoende zoden aan de dijk zet. ‘De individuele vrijheid van het afsteken van vuurwerk weegt niet op tegen de gevaren die dat oplevert voor het individu en voor anderen’, aldus de Raad.

Politie-korpschef Erik Akerboom sloot zich woensdag opnieuw aan bij een pleidooi voor een (gedeeltelijk) verbod. ‘We moeten alleen nog maar veilig siervuurwerk gaan verkopen waar niet meer mee gegooid kan worden. Daarnaast moeten we alleen nog grote gezamenlijke evenementen gaan houden waar vuurwerk wordt afgestoken.’

In het kabinet is intussen wel beweging zichtbaar. Grapperhaus sloot een verbod eerder deze week niet langer uit als uit de evaluatie blijkt dat het dit jaar niet beter ging dan in vorige jaren. ‘Dan moeten we ons de vraag stellen: hoe gaan we verder met legaal vuurwerk?’

Klaver sluit zich aan bij Ouwehand
Ook de Partij voor de Dieren wil een vuurwerkverbod. Om te voorkomen dat er twee wetsvoorstellen door elkaar heen gaan lopen, slaan de partijen de handen ineen. PvdD-fractievoorzitter Esther Ouwehand: ‘Het is volstrekt duidelijk dat de vuurwerktraditie onacceptabele overlast en schade veroorzaakt.’

Ook Onderzoeksraad wil een verbod
Het kabinet brengt de veiligheid van de Nederlandse bevolking in gevaar door te weigeren een landelijk vuurwerkverbod in te voeren. De Onderzoeksraad Voor Veiligheid is zeer kritisch over de houding van het kabinet. De raad tikte minister Grapperhaus van Veiligheid vorig jaar al op de vingers.

Analyse: waarom de overheid gevoelige thema's op het bordje van de samenleving legt
Vuurwerk, Zwarte Piet, zelfs een kwestie als het klimaat is op het bord van de samenleving geschoven. Verslaggever Sander van Walsum op zoek naar de vraag waarom de overheid steeds minder durft te zeggen: zo gaan we het doen.