Het 2019 van Donald Trump: eigenlijk best een mooi jaar

Er was een dingetje met een stemming in het Huis van Afgevaardigden, woensdag 18 december. Maar afgezien van de daar over hem uitgesproken impeachment heeft Donald Trump eigenlijk een mooi jaar achter de rug. Als president heeft hij op een aantal terreinen gedaan wat een president graag wil: het verschil maken.

Neem de economie. Sinds het aantreden van Trump zijn er miljoenen banen bij gekomen, en daar is de president maar wat trots op.

Volgens de feitenchecksite Politifact zijn het er zes miljoen. Dat is een indrukwekkend aantal. Per maand zijn het er gemiddeld 188.000 – dat is minder indrukwekkend. Om precies te zijn is dat een kleine 30.000 per maand minder dan tijdens de vier jaar daarvoor, toen de door Trump zo graag beschimpte Barack Obama president was.

De werkloosheid is met 3,5 procent wel lager dan onder Obama. En dat is heel goed: zo laag is het in geen 50 jaar geweest. Maar economen hebben twijfels over wat dat precies zegt. Als het aantal beschikbare werknemers echt zo krap was, zouden de lonen onderhand flink moeten stijgen. Dat doen ze niet. Vergeleken met het moment van Trumps beëdiging, en na aftrek van de inflatie, is het gemiddelde salaris maar 2,8 procent hoger. Ongeveer een procent erbij per jaar, en dat is evenveel als de laatste vier jaar onder Obama.

Amerikanen zijn optimistischer over de toekomst sinds Trump

Maar kanttekeningen of niet: het is inmiddels al tien jaar geleden dat de VS opkrabbelden uit een van de zwaarste economische crises uit hun geschiedenis. Dat herstel, met bijbehorende groeicijfers en beurskoersen (de S&P 500 bereikte in december een recordhoogte) duurt ongewoon lang. Veel economen hadden langzamerhand al een grote of kleine inzinking verwacht. Of die is uitgebleven dankzij de forse belastingverlaging voor bedrijven en – in mindere mate – de gewone Amerikanen die in 2018 zijn beslag kreeg, of het snijden in lastige regels voor bedrijven, is niet aangetoond. Maar voorlopig is het zakenleven Trump dankbaar, en zijn de meeste Amerikanen optimistischer over de toekomst dan toen Trump zijn presidentschap begon.

Die welvaart komt wat Trump betreft alleen ten goede aan Amerikanen. En het is hem gelukt die wens in 2019 op een aantal terreinen handen en voeten te geven.

Begin december mocht de pers eindelijk komen kijken bij de eerste dertien kilometer van Trumps ‘muur’ aan de grens met Mexico, in aanbouw in Texas. Dat zo’n muur, die er volgens Trump langs de hele grens zou moeten komen, de komst van illegale immigranten naar de VS werkelijk gaat stoppen, valt te betwijfelen. Een groot deel van die immigranten landt gewoon op een van de vele luchthavens, voorzien van een tijdelijk visum voor studie of werk, en gaat dan nooit meer terug.

Eind 2020, zo is de bedoeling, moet er 725 kilometer muur staan. Of dat gehaald wordt, is twijfelachtig. Veel van de route gaat over particulier land, dat eerst nog gekocht of onteigend moet worden. Of het doorsnijdt natuurreservaten, die door actiegroepen voor de rechter verdedigd zullen worden. En toch: die muur is nu geen loze belofte meer.

Over het geld ervoor moest drie jaar strijd worden geleverd met het Congres en bij de rechter – want had Trump niet beloofd dat Mexico er voor zou betalen? Dat weigerde de trotse zuiderbuur. Maar Trump kreeg wel iets anders van Mexico gedaan: asielzoekers die zich melden aan de grens – en van wie de VS het verzoek moeten beoordelen, muur of geen muur, moeten in Mexico - in armzalige en gevaarlijke omstandigheden – de beslissing op hun verzoek afwachten.

Ook Navo-leiders heeft Trump in de tang

De Navo heeft ook naar Trump leren luisteren. De president vertrok wat haastig van de laatste top in Londen, nadat een camera had vastgelegd hoe een aantal regeringsleiders, waaronder de Nederlandse premier Mark Rutte, zich vrolijk maakten over zijn uitgebreide oraties tegenover de pers. Maar hij heeft die collega’s ondertussen wel in de tang.

Elk Navo-land moet uiterlijk in 2024 minimaal 2 procent van zijn nationaal product spenderen aan defensie, zo is al lang geleden afgesproken. Maar ze zijn nog lang niet allemaal op de goede weg. En vorige Amerikaanse presidenten wilden daar maar niet echt boos over worden. Trump wel. Hij heeft de defensie-uitgaven vaak aan de orde gesteld, en binnenskamers gezegd dat de VS net zo goed uit het bondgenootschap kunnen stappen als de andere leden de VS de kastanjes uit het vuur laten halen.

En ziedaar: naast de VS zelf en drie Europese landen die zich al aan hun woord hielden – Groot-Brittannië, Polen en Estland – zijn er nu nog vijf andere die dat bedrag voor hun verdediging en die van hun bondgenoten over hebben, en nog eens tien zijn er serieus naar op weg.

Trump verdient daarvoor niet alle krediet, analyseert C.K. Hickey in het tijdschrift Foreign Policy. Sinds 2014 is een aantal landen al bezig de defensie-uitgaven fors te verhogen. Dat betekent niet dat ze allemaal op weg zijn naar de 2 procent, maar het ging dus al de goede kant op toen – alweer – Barack Obama president was. De extra inspanning houdt vermoedelijk verband met de Russische activiteiten aan de oostgrens van het bondgenootschap, zoals het steunen van rebellie in Oekraïne en het annexeren van de Krim.

Dat zijn dus allemaal overwinningen met een sterretje erbij, dingen waar je over op kunt scheppen op een verkiezingsbijeenkomst, maar waar dan weer zuinig over wordt gedaan in de feitencheck-rubrieken van de media. Zo vergaat het elke president.

Zijn er dan helemaal geen klinkende prestaties, overwinningen waar Trump zonder tegenspraak zijn duimen omhoog bij mag steken? Zeker wel.

Voordelen van China aangepakt, nieuw onderdeel krijgsmacht

Hij wist bijvoorbeeld door hard onderhandelen een hervorming af te dwingen van de internationale posttarieven. Een oude regel gaf ontwikkelingslanden een groot voordeel bij het versturen van internationale post: de verzender in zo’n land betaalde een schijntje en het postbedrijf in het ontvangende land moest de post bezorgen zonder dat er een redelijke vergoeding tegenover stond. Dat vonden de VS vooral ergerlijk omdat China nog in de lijst met ontwikkelingslanden stond. Dat was een zegen voor de concurrentiepositie van Chinese bedrijven. Die konden immers leveren aan Amerikaanse consumenten zonder iets te hoeven vragen voor het versturen van hun bestelling over de halve wereld. Met China heeft Trump nog wel meer appeltjes te schillen. Maar met de door hem afgekondigde sancties heeft hij nog steeds geen definitief handelsakkoord weten af te dwingen. Maar aan het goedkoper versturen is nu tenminste wel een einde gekomen.

En sinds 20 december hebben de VS er een krijgsmachtonderdeel bij, voor het eerst sinds in 1947 de Air Force werd losgemaakt uit het landleger. De Space Force zal op termijn het nieuwe thuis worden van de 16.000 militairen die zich nu binnen de luchtmacht met de ruimte bezig houden. De Space Force moet, aldus Trump, de strijdmacht van de VS in de ruimte worden. In de praktijk zullen er geen Amerikaanse oorlogsruimteschepen in een baan om de aarde draaien, de organisatie zal zich vooral bezighouden met het beheren en beschermen van militaire satellieten. Maar het betekent wel een opwaardering van de ruimte in de defensie-organisatie. Naast de vertegenwoordigers van leger, luchtmacht, marine, korps mariniers en kustwacht zal nu ook die van de ruimtemacht zitting krijgen in de raad van chefs van staven die de president over defensie adviseert. En Trump zal ongetwijfeld verheugd zijn geweest over de naar Star Trek verwijzende tweet van Elon Musk: “Starfleet begins.”

En terwijl Trump de lof zong over de economie, het ontwerp roemde van zijn muur, Navo-bondgenoten de les las, zijn America First naar de ruimte bracht en China dwarszat, stuurde het Witte Huis onafgebroken voordrachten naar de Senaat voor rechters in rechtbanken en hoven van beroep. Door de Senaat werden die, op een enkele uitzondering na, ook snel goedgekeurd. In de hoven van beroep – waar voor heel veel zaken het eindoordeel valt, veel vaker dan voor het Hooggerechtshof – heeft Trump dit jaar tot nu toe 50 rechters benoemd. Daarmee komt het aandeel van door hem aangewezen rechters in die hoven op meer dan een kwart.

Die rechters worden allemaal voor hem geselecteerd door de Federalist Society. Trumps verkiezingsbelofte in 2016 dat hij die conservatieve organisatie zo’n rol zou laten spelen, was een belangrijke factor in zijn verkiezingsoverwinning: hij stelde er traditionele Republikeinse kiezers mee gerust.

En de Federalist Society kiest goede mensen, analyseerde Ian Millhiser onlangs op de website ‘Vox’. Het zijn vaak hoogvliegers, die al ervaring hebben opgedaan als assistent van een rechter in een hof van beroep of bij het hooggerechtshof. Ze kunnen een juridisch betoog op papier zetten dat hun collega’s overtuigt.

Ze zijn ook jong – en dat is belangrijk. Federale rechters worden voor het leven benoemd. Gemiddeld zijn de door Trump benoemde rechters nog geen vijftig jaar oud. Dankzij hen zal Donald Trump nog minstens een generatie lang het verschil maken.

Trouw-correspondent Bas den Hond (standplaats Boston) schrijft wekelijks een column over de Amerikaanse politiek. Lees ze hier terug.