In de Filipijnen hebben 28 mensen een levenslange gevangenisstraf gekregen voor een bloedige aanval op een politieke rivaal. Eind 2009 werden 57 mensen in een hinderlaag gelokt en gedood. De rechtszaak die volgde, hield het land jaren in zijn greep. Tot vandaag.
Het is 23 november 2009 als een rits aan auto’s en busjes door de Filipijnse provincie Maguindanao rijdt. In de voertuigen die strak achter elkaar aan bewegen zit de familie van Esmael Mangudadat.
Esmael is viceburgemeester van een kleine Filipijnse stad, maar heeft grote politieke ambities. Hij wil de gouverneur van zijn provincie worden en laat zijn kandidaatschap vandaag officieel registreren.
Massagraven
Uit angst voor geweld van politieke rivalen reist hij zelf niet af naar het bureau van de kiescommissie. Alleen vrouwelijke familieleden en journalisten rijden mee. Die lopen volgens Mangudadat geen gevaar. Rivalen hebben het op hem gemunt, is het idee, en niet op zijn fans, naasten en de media.
Op bijna 10 kilometer van de bestemming worden de auto’s en bussen plots tegengehouden. Zo’n 100 bewapende mannen omsingelen de voertuigen, ontvoeren alle inzittenden en brengen ze naar een afgelegen plek.
Een dag later vindt de politie drie massagraven. Alle inzittenden van het konvooi blijken op extreem gewelddadige manier om het leven te zijn gebracht.
De vrouw en andere vrouwelijke familieleden van Esmael Mangudadat zijn, met 32 journalisten, doodgeschoten en in de graven gedumpt. De Filipijnse president kondigt de noodtoestand aan, een klopjacht op de daders wordt geopend.
Ondenkbare wreedheid
Drie dagen later wordt Andal Ampatuan gearresteerd. Hij komt uit een erg machtige familie die politiek al jaren de dienst uitmaakt. Zo is zijn vader op dat moment de gouverneur van de provincie Maguindanao, de positie waar Mangudadat met zijn campagne op aast.
Jaren later heeft hij tijdens een interview met lokale journalisten nog steeds amper woorden voor de moorden. "Mijn vrouw is zeventien keer beschoten. Zo’n ondenkbare wreedheid."
Het blijkt de grootste politieke moordpartij in de geschiedenis van het land. Ook de rechtszaak die volgt, is enorm. Ruim 100 verdachten moeten zich voor de rechter verantwoorden. De zaak neemt uiteindelijk tien jaar in beslag en wordt onder andere vertraagd doordat belangrijke getuigen vermoord worden.
Levenslang
Vandaag doet de rechter uitspraak. Ruim 40 mensen krijgen celstraffen, waaronder levenslange straffen voor 28 daders. Eén van hen is de zoon van de toenmalige gouverneur, Andal Ampatuan. Zijn vader, met wie hij samen de aanval beraamde ontloopt, een jarenlange gevangenisstraf. Hij overleed in 2015 op 74-jarige leeftijd.
Nabestaanden houden gemengde gevoelens over aan het vonnis. Zo worden tientallen verdachten vrijgesproken. En lopen volgens Human Rights Watch nog 80 betrokkenen vrij rond. "Er is eindelijk gerechtigheid voor je, mam", reageert de dochter van een van de vermoorde journalisten. "Maar ik blijf net als de afgelopen jaren vechten voor complete gerechtigheid."
Wat zijn familieleden eind 2009 niet lukte, doet Mangudadat later alsnog zelf. Hij geeft zich op als kandidaat voor het gouverneurschap en wint op 15 mei 2010 de verkiezingen. Zes jaar lang is hij de gouverneur van Maguindanao, al laten de schokkende gebeurtenissen hem niet los.
Mangudadat hoorde vandaag de vonnissen van de rechter zelf aan. "Ik ben dankbaar omdat de voornaamste verdachten hun straf hebben gekregen", zegt hij na afloop. ‘Maar er zijn ook mensen die door hun vrijspraak nu ontkomen.’
