Schiphol kan krimpen én economisch relevant blijven
Het kan wél: Schiphol laten krimpen tot 400.000 vluchten om de stikstofproblematiek te verkleinen, zonder dat de economische waarde van de luchthaven wordt aangetast. Aldus de Werkgroep Toekomst Luchtvaart.
Het blijft een spannende vraag: had Schiphol eigenlijk al jarenlang een natuurvergunning moeten hebben vanwege de stikstofuitstoot of niet? Nee, stelt Schiphol op basis van een milieueffectrapport uit 2008 waarin stond opgetekend dat er geen ‘significante effecten’ van de luchthaven zijn op ‘beschermde soorten en/of gebieden’.
Maar milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB) denkt daar anders over en heeft een handhavingsverzoek neergelegd bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Volgens MOB had Schiphol wel degelijk een natuurvergunning moeten aanvragen toen de Europese habitatrichtlijn in 2004 van kracht werd. Mocht de milieuorganisatie gelijk krijgen, dan zou dat betekenen dat Schiphol terug moet van het huidige aantal van 500.000 naar 400.000 jaarlijkse vliegbewegingen.
Nachtmerriescenario
Een droom voor elke milieuactivist, maar een nachtmerriescenario voor wie hoog opgeeft over de economische waarde van Schiphol. Toch hoeft de krimp van het aantal vluchten de waarde van Schiphol als internationaal knooppunt niet te beschadigen, zegt Hans Buurma, voorman van de Werkgroep Toekomst Luchtvaart, een kleine denktank die verder kijkt dan het huidige maatschappelijke debat over de luchthaven.
Aan de hand van de soorten passagiers analyseerde de Werkgroep dat er circa 340.000 vluchten nodig zijn om Schiphol te behouden als spil tussen het Nederlandse bedrijfsleven en de wereldwijde economische centra. Het gaat om 16.000 vrachtvluchten en 325.000 passagiersvluchten. “Die passagiers vliegen naar zakelijke bestemmingen én naar bestemmingen die zowel zakenreizigers als vakantiegangers trekken, zoals Barcelona.” Deze vliegbewegingen voldoen volgens Buurma aan de Europese regelgeving als het gaat om het stikstof. “Zij slagen voor de zogeheten ADC-toets, waarbij het erop neerkomt dat er geen alternatieve manier van reizen is en er sprake is van een dwingend maatschappelijk belang. Om die toets te kunnen doorstaan, moet ook op voorhand duidelijk zijn hoe er wordt gecompenseerd voor de stikstofdepositie.”
De rest van het vliegverkeer op de luchthaven bestaat uit de traditionele vakantievluchten naar bestemmingen rond de Middellandse Zee (circa 35.000), intercontinentale vakantievluchten (circa 25.000) en vluchten voor stedentrips (circa 70.000). “Van een dwingend maatschappelijk belang is hier geen sprake”, zegt Buurma. Ook zijn er nog 22.000 vluchten op de korte afstand die ook goed met de trein te bereiken zijn. “Die vluchten zijn overbodig omdat er een alternatief is.”
Nu hoeft niet al het vakantievliegverkeer van de Werkgroep te verdwijnen. “Die traditionele vakantievluchten naar de zon waren er in 2004 ook al, die kunnen best blijven. Wij denken vooral dat er krimp mogelijk is als het gaat om de stedenvluchten en een deel van de intercontinentale vakantievluchten.”
Hoe realistisch is Buurma’s krimpverhaal in een tijdperk waarin de vraag naar vliegreizen nog altijd groeit? Dat ligt allereerst in de handen van het ministerie van LNV, die april volgend jaar zal reageren op het handhavingsverzoek. Maar mocht het ministerie besluiten dat er niet gehandhaafd hoeft te worden dan zal de rechter uitkomst moeten bieden.
Taks op vliegtickets fors verhogen
Mocht het aantal jaarlijkse vliegbewegingen inderdaad van de rechter terug moeten naar 400.000 dan is dat het beste te bereiken door de reeds geplande taks op vliegtickets fors te verhogen, zegt Buurma. “De belangrijkste reden dat het vakantieverkeer de afgelopen jaren zo sterk is gegroeid, is dat het veel te goedkoop is. Met een prijsverhoging raak je het zakelijk verkeer niet, want dat is daar niet gevoelig voor. Voor KLM zal de klap bovendien meevallen, omdat het bij die maatschappij draait om netwerkvluchten.”
Maar met een hoge vliegtaks zullen particulieren wel minder snel en minder vaak voor hun plezier gaan vliegen. “Zo kan de luchtvaart organisch krimpen, waarbij vooral de vluchten voor stedentrips zullen verdwijnen”, schetst Buurma. Wordt een stedentripje met het vliegtuig dan alleen iets voor de rijken? “Het klopt dat deze maatregel vooral mensen met lage inkomens raakt. De vraag is: moet je per se vliegen om een leuke vakantie te kunnen hebben?”
Lees ook:
Stikstof: is het vliegtuig nou slecht of niet?
Wie het over de stikstofproblematiek heeft, praat al snel over de bouw en de boeren. Maar een vliegtuig stoot ook stikstofoxiden uit. Vier vragen en antwoorden over de betekenis van de stikstofcrisis voor de luchtvaart.