Wie is Robert Lemm, de fluisteraar van Thierry Baudet?

Het leven van Robert Lemm nam een wending op een herfstige oktoberavond in 2012, in de inmiddels ter ziele gegane Boekhandel Schreurs & De Groot aan de Weteringschans. Bij de presentatie van zijn zoveelste boek, over de Spaanse schrijver Miguel de Unamuno (1864-1936), stelde ene Thierry Baudet zich aan hem voor. “Ik had nog nooit van hem gehoord. Hij zei: ‘We hebben een keldertje aan de Herengracht, wil je daar een paar lezingen geven?’”

Zo belandde Lemm in een pril stadium – vier jaar voor de oprichting van Forum voor Democratie als politieke partij – in het netwerk van de leider van de partij die volgens de laatste peiling van Maurice de Hond goed is voor achttien Kamer­zetels. Baudet las meer van Lemms boeken, prees hem aan bij anderen en vroeg hem voor een gastcollege op een zomercursus, in een kasteel bij Zeist.

Tegenwoordig is Lemm (74) steevast gast­docent op de zomer- en winterschool van de partij. Twee keer per jaar hangt het beoogde toekomstige kader aan zijn lippen als hij vertelt over de christelijke identiteit van Europa of – zoals in de komende cursus – de geneugten van het reactionaire denken. “Heel plezierig, ik ben er blij door verrast. Ik heb opeens een gehoor gekregen dat ik nooit had. Jonge mensen, blanco bladen die willen worden ingevuld. Ze weten weinig, maar zijn heel leergierig.”

Dat publiek ontbeerde Lemm lange tijd, terwijl hij als schrijver/vertaler tientallen boeken op zijn naam heeft. Hij vertaalde vooral Latijns-Amerikaanse literatuur en denkers en schreef onder meer over de geschiedenis van Latijns-Amerika en het christendom (zie kader).

Staaltje genialiteit

“Die boeken worden in het algemeen niet besproken,” zegt hij in zijn schemerige Amsterdamse zitkamer. “En als dat wel gebeurt, is de ondertoon dat ik niet pas in de mode van de tijd, alsof ik een vreemde vogel ben.”

Lemm is een orthodoxe katholiek, die zichzelf met trots reactionair noemt. “Anders dan een conservatief vindt een reactionair niets uit het verleden de moeite van het behouden waard. Een reactionair kijkt naar boven, naar wat de eeuwigheid aan sporen heeft nagelaten.”

Inmiddels is hij niet alleen bij Forum voor Democratie (FvD) kind aan huis, maar ook bij Vlaams-nationalistische studentenverenigingen. In de universitaire wereld is en blijft hij volgens eigen zeggen persona non grata. “Ik ben nog nooit gevraagd voor een gastcollege.” Dat komt, zo twitterde Baudet in 2017, omdat Lemm ‘te origineel en te eigenzinnig (dwz hij is niet links)’ is.

“Begin jaren zeventig was ik twee jaar assistent aan de Universiteit van Amsterdam. Toen zette de revolutie van de generatie van 1968 in en hield ik het voor gezien. Bij lezingen nu vragen jongeren me waar ze de kennis vandaan kunnen halen. Niet bij de huidige universiteiten.”

Wat Lemm mede voor Baudet inneemt, is diens verhouding tot de kerk. “God is rechts,” zei Baudet dit voorjaar op een congres van FvD-jongeren. “Hij erkent dat Europa veel te danken heeft aan het christendom,” aldus Lemm. “Tot medio 18de eeuw is dat onloochenbaar. Dat moeten we weer naar boven halen. Er is bewustwording ­nodig over het christendom. Thierry erkent dat.”

Beiden koesteren bewondering voor Pim Fortuyn. “Ik vond hem een genie, een echte leider. En nu is Thierry Baudet daar, voor wie Fortuyn een stip op de horizon is. Hij wil hem evenaren. Zijn toespraak na de overwinning bij de Provinciale Statenverkiezingen vond ik een staaltje genia­liteit. Een filosofische visie, zo uit het hoofd. Ik dacht: nu ben je echt van het niveau van Pim. Al moet hij in wijsheid nog groeien.”

Lemm is voorzitter van de Sint Nicolaas ­Academie Amsterdam, die in een bovenzaaltje van de Sint Agneskerk aan de Amstelveenseweg lezingen organiseert om het conservatief-religieuze gedachtegoed te stimuleren. De academie werd opgericht na het tumultueuze bezoek aan Nederland, in 1985, van paus Johannes Paulus II, die hier op fel verzet stuitte. Dat kwam in de ogen van gelovigen als Lemm door de door­geslagen moderniseringsdrift in de katholieke kerk.

Dit najaar had de academie sprekers over de omgang met embryo’s, het muteren van dna en orgaandonatie. “Sindsdien weet ik: ik word geen orgaandonor. Daarvoor moet je nog in ­leven zijn. Hersendood is een gemaakt begrip, in het leven geroepen om je organen te kunnen krijgen. Allerlei andere functies doen het nog.”

Volgende week houdt de Amsterdamse pater Gerard Wijers een lezing over ‘genderideologie en de schepping’. Hierover sprak Wijers al in 2015 op Radio Maria, toen hij in saillante ­bewoordingen klaagde over het verwaterde ­onderscheid tussen ‘gezonde seksuele gerichtheid’ tussen man en vrouw en ‘afwijkende seksuele gerichtheid, bijvoorbeeld op personen van hetzelfde geslacht’. Hij is tegen seks om het genot. “Heel concreet: een vinger is geen penis. Een endeldarm is geen vagina.” Wijers opperde dat ‘aangeboren of verworven onhuwbaarheid’ een ‘seksuele handicap’ is, die aanvaard zou kunnen worden, ‘zoals we ook mensen met een lichamelijke of geestelijke handicap aanvaarden als een van ons’.

‘Realist, geen pessimist’

Robert Lemm is geen lid van Forum voor Democratie. “Ik ben nooit lid geweest van een partij, maar Thierry bewonder ik vanwege zijn algemene ontwikkeling, zijn belezenheid. Hij is thuis in de muziekgeschiedenis, een ontwikkeld mens.”

Lemms ideeën botsen op niet onbelangrijk terrein vooral met die van Paul Cliteur, hoog­leraar in Leiden en fractievoorzitter van Forum voor Democratie in de Eerste Kamer. Cliteur is wars van religie en verzet zich tegen de ‘islamisering van Nederland’. Mensen als Cliteur stimuleerden Lemm vorig jaar tot een lezing voor FvD-jongeren over ‘liberalisme als ketterij’. Lemm wil ook niets weten van ‘het beledigen van moslims’. “Dan krijg je een koudeoorlogssfeer. Moslims geloven nog ergens in. Waar geloven wij nog in? Helemaal niks.”

“We hebben in Europa het christendom opgegeven voor het liberalisme. Omdat we het christendom hebben opgegeven, krijgen we de islam. Kerken verdwijnen, moskeeën verschijnen. We krijgen Eurabië. De teerling is geworpen.”

In tegenstelling tot bijvoorbeeld Pim Fortuyn acht Lemm het ondenkbaar dat moslims op termijn de islam afzweren. “Geloof is voor hen ­alles.” En anders dan Cliteur en Baudet heeft hij geen moeite met zaken als de versterkte gebedsoproep vanuit de Blauwe Moskee. “De zichtbaarheid van de islam zal op steeds meer terreinen tot uiting komen. Zo zijn moslims geen vrienden van de Gay Parade. Ze vinden: in de openbare ruimte hou je je fatsoen. Daar kan ik best in meegaan.”

Desgevraagd noemt Cliteur Lemm ‘een fascinerende denker’. “Maar met een wereldbeeld dat ons elke hoop op afwending van het door hem geschetste noodlot voor de westerse ­wereld uit handen slaat. Lemm is diepgaand pessimistisch. Iedereen moet hopen dat Lemm ongelijk heeft, hijzelf ook.”

Zelf vindt Lemm zich geen pessimist, maar realist. Dat Baudet samenwerkt met Cliteur ­begrijpt hij wel. “Als politicus moet je verschillen onder één noemer brengen. Op de zomercursus doceert ook Joshua Mitchell, een Amerikaanse hoogleraar die een terugkeer naar de waarden van de katholieke kerk bepleit. Thierry geeft ook de ruimte om dat te zeggen. Meer hoeft niet.”