De ooit simpele belofte van ‘Parijs’ is verdwenen in Madrid

Het was lekker overzichtelijk. De wereld sloot het Parijse Akkoord, eind 2015. Alle 194 landen beloofden de CO2-uitstoot te verlagen door fossiele energie af te bouwen, om zo de opwarming van de aarde te beteugelen. Tot zover het simplisme. De eenduidigheid van ‘Parijs’ is definitief verdampt, bleek de afgelopen twee weken op de VN-klimaattop in Madrid, die vandaag een stroef slotoverleg inzet. Terwijl de CO2-uitstoot nog stijgt, zijn de verhoudingen diffuus en gespleten.

Dat er barsten springen in de eenheid, bleek op de klimaattop vorig jaar in Katowice (Polen) al deels. Een handvol grote olielanden, zoals Koeweit en Saudi-Arabië, twijfelde openlijk over hun inzet. Toch kwam er een slotakkoord. Dat was vooral mogelijk door het doorschuiven van een gespreksonderwerp: CO2-certificatenhandel. Het idee daarbij is dat vervuilende landen, zoals Australië, buitenlandse CO2-certificaten mogen kopen om voor ‘groen’ door te gaan, zonder zelf windmolens of zonnepanelen neer te zetten.  

Omdat dat ene omstreden punt, ‘artikel 6’, van Polen naar Spanje doorschoof, staat het vol in de schijnwerpers. Gaan landen allemaal snel zélf schone energie produceren, of volstaan gekochte CO2-certifi­caten ook jarenlang? Nu puntje bij paaltje komt, ijveren machten als Rusland en Brazilië voor ongebreidelde CO2-certificatenhandel. Milieuorganisaties vrezen ‘green­washing’. Slechts strenge regels in Madrid kunnen dat uitsluiten. 

“Het overleg zit nog klem”, zei Sam van den Plas, van het non-gouvernementele Carbon Market Watch donderdag aan het einde van de dag. De expert in Madrid acht de kans daarom klein dat er vandaag een slotdocument af is. “Het is goed denkbaar dat de top uitloopt naar zaterdag.” Dat landen eindigen zonder deal is zelfs niet uitgesloten.

Wat de uitkomst ook is: het Parijs-akkoord als geheel staat beslist níet op het spel. Hoe verdeeld ze ook zijn, landen blijven doorpraten, zoals in Glasgow in 2020. 

Eenheid van ‘Parijs’ is ver te zoeken

Dat een coalitie van tachtig landen, uit rijke én arme regio’s, zich gisteren presenteerde als los front en de ambities van ‘Parijs’ wil verhogen, toont ook dat de eenheid uit 2015 ver te zoeken is. De andere landen zien er niets in om de lat hoger te leggen. Wat ambitie waard is, blijkt in Madrid overigens twijfelachtig. Mark Rutte oogstte lof met zijn aanbod om andere landen te helpen strengere klimaatdoelen te halen, terwijl de premier thuis geen gunstige milieuprestatie kan presenteren.

Zijn tegenpool hierin bleek president Trump. Als enige wereldleider zette hij het Parijs-akkoord weg als onhaalbare nonsens. Vlak voor de top in Madrid begon, trok hij zich officieel terug. Hij wil er niet bij zijn. Toch zijn de VS, naast Europa dat zich met een ‘Green Deal’ groen etaleerde, de enige regio ter wereld waar de CO2-uitstoot daalt dit jaar. China, India en Zuid-Amerika slagen daarin niet, ondanks hun trouw aan ‘Parijs’.

De CO2-daling in de VS kan Trump, als pleitbezorger van steenkool en olie, niet op eigen conto schijven. De oorzaak is dat Amerikaanse bedrijven overstapten op minder vuile bronnen, zoals (schalie)gas en groene energie. “De VS doen nog gewoon mee met ‘Parijs’ ”, zei Nancy Pelosi, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden en ook aanwezig in Madrid. Ook Democraten Al Gore, Michael Bloomberg en John Kerry voerden er campagne.

Burgers en bedrijven in de VS gaan door met klimaatmaatregelen ondanks Trump, betoogden de Democraten. Volgens hen volgen doorbraken, mede onder druk van  klimaatjongeren, zeker ‘van onderop’. Greta Thunberg, die in Madrid een nieuwe tirade tegen wereldleiders achterwege liet, verklaarde evenmin moedeloos te raken. “Ik heb gezien dat er hoop is. Die komt niet van overheden of bedrijven, maar van burgers.”

In een eerdere versie van dit artikel stond dat Nancy Pelosi een uitdager is van de Amerikaanse president Donald Trump. Zij is echter geen presidentskandidaat bij de Democraten, maar voorzitter van het Huis van Afgevaardigden.

Lees ook: 

Eindelijk ligt er een klimaatdeal in Katowice, maar er moet nog veel gebeuren

Na een extra dag praten lag er een jaar geleden een klimaatdeal in Polen. Meer dan een begin bij de ‘Parijs-doelen’ zat er toen niet in. Dus: Op naar de volgende top, werd toen al gezegd. Dat is nu dus in Madrid.