Klinisch psycholoog Paul Verhaeghe over "normaliteit": "Elke maatschappij creëert haar eigen afwijkingen"

Hoogleraar en psychoanaliticus Paul Verhaeghe, auteur van de bestsellers "Identiteit" en "Intimiteit", heeft een nieuw boek: “Over normaliteit en andere afwijkingen”.

Dit filosofisch pamflet verschijnt in de reeks Nieuw Licht, waarin hedendaagse denkers aan de slag gaan met oude filosofen. Voor “Over normaliteit” herlas Verhaeghe “Geschiedenis van de waanzin” van de Franse filosoof Michel Foucault uit 1961. Het brengt hem bij een glasheldere analyse van de hedendaagse visie op onze maatschappij.

"Elke maatschappij definieert haar ideale “normale mens”. Vandaag is dat de sociale, hypercompetitieve professional die het gemaakt heeft, en daar ook mee naar buiten komt. Zo voeden wij ook onze kinderen op. Daar is op zich niets mis mee, maar je krijgt wel veel mensen die er niet aan beantwoorden. Een groep die massaal mislukt. Excelleren is het nieuwe normaal.”

"Tegenwoordig draait alles rond werk. Vroeger was werken verplicht, je deed het maar een bepaalde periode in je leven. Voor veel mensen is dat verdwenen, we werken bij wijze van spreken áltijd. We hebben geen bazen meer, maar managers. Er zijn geen collega’s meer, maar concurrenten. De bewustwording daarrond is gelukkig wel bezig. Je ziet veel beweging van onderuit. Jongere mensen maken vandaag bewust andere keuzes."

Verhaeghe deelt ook niet volledig de visie van psychiater Dirk De Wachter: “Ik ben heel blij met een psychiater zoals Dirk De Wachter omdat hij spreekt over morele problematieken en niet over hersenstoornissen."

"Naar mijn aanvoelen legt hij te veel de nadruk op het individu. Het is het individu dat te veel wil, maar dan is het ook het individu dat er op afgerekend wordt. De stelling die ik naar voor schuif is dat de keuzes van het individu zeer sterk worden ingefluisterd door de maatschappij. En dat vanaf de kindertijd.” 

Ook is de psychiatrie en de psychotherapie, in tegenstelling tot de gewekte schijn, niet wetenschappelijker geworden volgens Verhaeghe: "Natuurwetten gelden overal, maar dat is niet het geval voor de menswetenschappen en de psychiatrie. Wat nu sociaal afwijkt, deed dat 30 jaar geleden misschien niet, en omgekeerd. Elke maatschappij creëert haar eigen afwijkingen."