Scheepvaart blijkt veel vervuilender dan gedacht

Een vergelijking. Alle schepen die van en naar Nederland varen, stoten samen meer broeikasgas CO₂ uit dan alle auto’s op de Nederlandse wegen bij elkaar.

Nog een vergelijking: de 362 containerschepen van de Italiaanse rederij Mediterranean Shipping Company (MSC) stoten met hun reizen van en naar Europa net zoveel CO₂ uit als een Duitse kolencentrale, of als alle vliegtuigen van Ryanair bij elkaar.

En deze: als je de CO₂-uitstoot van alle schepen die van en naar Europa varen bij elkaar optelt, kom je uit op 139 megaton. Dat ligt tussen de totale uitstoot van Nederland (161 megaton) en België (116) in.

De gegevens komen uit een gloednieuwe Europese database, die de uitstoot van scheepvaart van, naar en binnen Europa registreert. Op basis van deze EU-gegevens publiceerde Transport & Environment maandag een rapport, waarmee de groene Brusselse lobbygroep wederom pleit voor het belasten van CO₂-uitstoot van schepen.

Uitzonderingspositie

Scheepvaart is een grote uitstoter van broeikasgas CO₂. Toch heeft de maritieme sector tot nu toe een uitzonderingspositie weten te regelen voor zichzelf. Rederijen hebben zichzelf buiten het akkoord van Parijs kunnen houden en brandstoffen voor schepen zijn in Europa uitgezonderd van de Energy Tax Directive, die een minimale belasting van fossiele brandstoffen voorschrijft. De internationale brancheorganisatie IMO heeft vorig jaar wel een resolutie voor klimaatvriendelijker zeetransport aangenomen, maar die is niet-bindend.

Een paar dagen geleden nog kondigde de nieuwe Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op de klimaattop in Madrid aan de scheepvaart onderdeel te willen maken van het Europese emissiehandelssysteem, waarbij uitstoters moeten betalen per ton uitgestoten CO₂.

Maar zover is het nog niet. Het enige waartoe rederijen sinds vorig jaar verplicht zijn onder de ‘EU monitoring, reporting and verification regulation’, is het rapporteren van het brandstofverbruik van hun schepen. Dat moeten ze doen voor schepen die reizen van, naar en tussen Europese havens, en voor het verbruik in de havens zelf. Afgelopen zomer bracht de Commissie een eerste rapportage van deze administratie uit, zonder daar veel ruchtbaarheid aan te geven.

Lees ook Het klimaat eist schonere schepen

Gratis uitstoot

Met deze gegevens blijkt beter te kwantificeren hoe belastend scheepvaart voor het klimaat is. Uit de data blijkt bijvoorbeeld dat het gat tussen uitstoot op papier en werkelijke uitstoot fors is bij schepen. De onderzoekers van Transport & Environment schatten dat ongeveer een derde van de uitstoot er niet zou zijn als schepen werkelijk zo zuinig zouden zijn als ze worden verkocht.

De schepen van de grootste cruise operators Carnival Corporation en Royal Caribbean Cruises stoten volgens de studie bijvoorbeeld op zee meer dan twee keer zoveel CO₂ uit als de bedrijven zelf rapporteren.

Transport & Environment dringt er bij de Europese Commissie onder meer op aan zo snel mogelijk werk te maken van de uitbreiding van het emissiehandelssysteem en om eisen te stellen aan de CO₂-uitstoot van schepen. Onderzoeker Faig Abbasov van T&E: „Deze industrie betaalt geen cent voor de koolstofuitstoot, en de EU heeft tot nu toe niets gedaan om de schade te beperken.” 

Correctie (woensdag 11 december 2019): In een eerdere versie van dit artikel stond dat er geen regels voor maximale CO2-uitstoot per gevaren zeemijl bestaan. Dat is onjuist. Sinds 2015 gelden wereldwijd ontwerpeisen volgens de Energy Efficiency Design Index van de IMO.