Waarom de ruzie tussen ggz-instelling Parnassia en VGZ de Zorgautoriteit ‘ernstige zorgen’ baart

Hoe bijzonder is deze patiëntenstop?

Patiëntenstops komen vaker voor. Meestal hebben ze niet al te grote gevolgen: patiënten kunnen gewoon naar een andere instelling verderop. Dat is nu anders. Parnassia is de grootste ggz-instelling van het land en behandelt jaarlijks 25 duizend VGZ-klanten. Die breng je niet zomaar onder, zeker niet omdat andere ggz-instellingen met enorme wachtlijsten kampen.

De Nederlandse Zorgautoriteit, die erop moet toezien dat patiënten toegang hebben tot zorg, maakt zich ‘ernstige zorgen’, zegt een woordvoerder. ‘Dit gaat om de continuïteit van cruciale ggz-zorg en leidt mogelijk tot onrust en verwarring bij kwetsbare patiënten.’ 

Dinsdag moeten Parnassia en VGZ op het matje komen bij de NZA. ‘Wij willen dat er duidelijke en gezamenlijke communicatie komt naar patiënten en verzekerden,’ zegt de NZA-woordvoerder. ‘Daar is nu geen sprake van. Daarnaast willen we een passende oplossing voor alle patiënten die nu niet terecht kunnen bij Parnassia.’

Op de site van Parnassia staat een uitleg over de patiëntenstop, op de site van VGZ levert de zoekterm ‘Parnassia’ nul resultaten op.

Waarom gaan zorginstellingen over tot een patiëntenstop?

Zorginstellingen sluiten met de zorgverzekeraars contracten over de zorg die zij mogen leveren. Die afspraken worden gemaakt op basis van geleverde zorg in het verleden en de patiëntenpopulatie. Om de stijging van de zorgkosten in de hand te houden, spreken ze vaak een omzetplafond af, een maximum bedrag dat de zorginstelling per jaar mag declareren. Als dat plafond is bereikt, krijgen zorginstellingen voor nieuwe patiënten geen geld meer van de zorgverzekeraars. Zij zouden vanaf dat moment gratis zorg moeten leveren. 

De ruzie tussen Parnassia en VGZ gaat onder andere over 16 miljoen euro, waarvan Parnassia vindt er recht op te hebben ‘als betaling voor de behandeling van duizenden patiënten in 2018 en 2019'. 

Van de vier grote zorgverzekeraars zijn VGZ en Zilveren Kruis doorgaans het stevigst in hun besluit de omzetplafonds niet te verhogen. Ab Klink, bestuurder bij VGZ, legde eerder in de Volkskrant uit waarom de verzekeraar zo volhardt in het eigen standpunt. Met twaalf ziekenhuizen en vier ggz-instellingen heeft VGZ vergaande en langlopende afspraken gemaakt om onnodige zorg uit te bannen, en daarmee de zorg te verbeteren en betaalbaarder te houden. 

Volgens VGZ laten die zorginstellingen zien dat met minder geld wel degelijk betere zorg geleverd kan worden. Klink, in september: ‘Zodra ik tegen ziekenhuizen [of andere zorginstellingen, red.] die niet aan onze programma’s meedoen, zeg: ‘jij mag groeien’, haken de ziekenhuizen die wel meedoen af. Want waarom moeten zij zich inspannen om de kosten in de hand te houden terwijl een ander dat niet doet en toch meer geld krijgt? Ook ik zou dat niet fair vinden.’

Raken zorgaanbieders en verzekeraars in een impasse, dan kunnen de zorgaanbieders besluiten klanten van een bepaalde verzekeraar te weigeren, een patiëntenstop dus. Dit geldt overigens nooit voor spoedeisende zorg en patiënten die al onder behandeling zijn bij de zorginstelling.

Niet elke patiëntenstop haalt de media. Voor zowel zorginstelling als verzekeraar is een stop slechte reclame. Wat veel vaker gebeurt: een ‘zachte’ stop. Als u nu belt voor een afspraak op de polikliniek, en u kunt pas op 3 januari terecht, is de reden misschien dat de medisch specialist het heel druk heeft. Het kan ook zijn dat het ziekenhuis denkt: het geld is nu op, maar in januari hebben we weer budget voor deze patiënt.

Mag een zorginstelling dan zomaar patiënten weigeren?

Ja. Het kernbegrip is hier zorgplicht. Wanneer een patiënt al in behandeling is, ligt die zorgplicht bij de behandelaar. Zo lang een patiënt nog geen onderdak heeft gevonden, ligt die zorgplicht bij de verzekeraar. Die moet ervoor zorgen dat een patiënt ergens terecht kan.

Om die reden vindt de Nederlandse Zorgautoriteit patiëntenstops op zich niet zorgelijk. ‘Zo lang duidelijk is voor de patiënt wat de gevolgen zijn, en meteen kan worden doorverwezen, kunnen wij niet ingrijpen’, zegt een woordvoerder. Anders ligt dat wanneer die zorgplicht in het gedrang komt, zoals nu lijkt te gebeuren met de ruzie tussen Parnassia en VGZ.

Het afsluiten van een zorgverzekering betekent ook niet automatisch dat een patiënt recht heeft om altijd bij elke zorgverlener terecht te kunnen. Vergelijk het met een treinkaartje: dat biedt recht om te reizen van Den Haag naar Amsterdam, maar niet op een zitplaats. Een zorgverzekering biedt recht op zorg, niet altijd op zorg in de zorginstelling om de hoek.

Zijn er dit jaar meer patiëntenstops dan ooit?

Niemand houdt bij hoeveel het er jaarlijks zijn, al is het maar omdat de meeste voor de buitenwereld verborgen blijven. Vaststaat dat dit een bijzonder patiëntenstop-jaar is. De eerste stop kwam al op 1 juli, vroeger dan ooit. VGZ waarschuwde huisartsen in Rotterdam niet meer naar het Ikazia-ziekenhuis door te verwijzen. Reden was dat het Ikazia veel meer zorg leverde dan in het contract was afgesproken. Volgens het Ikazia was dat omdat er veel meer VGZ-klanten naar het ziekenhuis kwamen dan was voorzien.

Toch is het de stellige indruk van Wim Harten, bestuursvoorzitter van ziekenhuis Rijnstate in Arnhem, dat dit jaar de (financiering van de) ‘ziekenhuiszorg een zooitje is geworden’. ‘Patiënten worden maar rondgestuurd. Veel vaker dan officieel naar buiten komt kunnen zij niet terecht in het ziekenhuis van hun voorkeur, als ze überhaupt al worden geholpen.’

In alle ziekenhuizen om de zijne heen ziet hij dat er met patiënten wordt geschoven. Dat doen zij omdat in de ziekenhuizen verderop ook stops zijn. Van Harten: ‘Patiëntgericht is het allemaal niet.’ Volgens Van Harten contracteren zorgverzekeraars simpelweg te weinig zorg om aan de stijgende zorgvraag te kunnen voldoen.

Wat kan ik doen om geen last te ondervinden van een patiëntenstop?

Als u niet meer terecht kunt bij de zorgverlener van uw keuze, kunt u contact opnemen met uw zorgverzekeraar. Die moet u dan doorverwijzen naar een andere instelling.

Vanaf dit jaar is het voor zorgverzekeraars verplicht op hun website te laten zien met welke zorginstellingen zij een omzetplafond hebben afgesproken en klanten te waarschuwen dat dit kan betekenen dat zij daar wellicht aan het eind van het jaar niet meer terecht kunnen. Als een verzekeraar een plafond heeft afgesproken bij uw favoriete zorginstelling in de buurt, dan kunt u daar bij het afsluiten van uw verzekering voor volgend jaar (dit kan nog tot 31 december) rekening mee houden.

U kunt er ook voor kiezen een – 10 tot 15 euro per maand duurdere – restitutiepolis af te sluiten. Met dat type zorgverzekering wordt u sowieso het hele jaar door bij elke zorginstelling in behandeling genomen.