De World Meteorological Organization luidt de noodklok in haar jaarlijkse ‘State of the Climate’.
Het jaar 2019 is bijna ten einde, wat betekent dat we de tienerjaren van deze eeuw voorgoed achter ons laten. Maar we kunnen niet al te trots terugkijken op het laatste decennium. Dat blijkt uit het jaarlijkse ‘State of the Climate’ rapport van het WMO. “We sluiten een decennium af van uitzonderlijke wereldwijde hitte, recordhoge CO2-concentraties in de atmosfeer en immense zeespiegelstijging,” zo valt onomwonden in het rapport te lezen. “Als we nu geen dringende actie ondernemen, stevenen we af op een temperatuurstijging van meer dan 3 graden Celsius tegen het einde van de eeuw,” aldus secretaris-generaal van de WMO Petteri Taalas.
Bevindingen
De bevindingen uit dit nieuwe rapport zijn eigenlijk net zo verontrustend als klimaatrapporten van het IPCC die eerder dit jaar verschenen. Een samenvatting:
–De concentratie koolstofdioxide in de atmosfeer is naar 407,8 deeltjes per miljoen gestegen; een nieuw record. Maar ook de hoeveelheid methaan en stikstofoxide in de atmosfeer blijft toenemen. De concentraties liggen nu respectievelijk 147 procent, 259 procent en 123 procent boven het pre-industriële niveau van vóór 1750.
–De gemiddelde temperatuur in de vijfjarige periode tussen 2015 en 2019, maar ook in de tienjarige periode tussen 2010 en 2019 is vrijwel zeker de hoogste ooit. Sinds de jaren tachtig is elk opeenvolgend decennium warmer dan de vorige. En dat is een vrij verontrustende trend. Bovendien zal 2019 waarschijnlijk het tweede of derde warmste jaar ooit worden. De voorlopige verklaring van het WMO stelt dat de wereldwijde gemiddelde temperatuur in 2019 (januari tot oktober) ongeveer 1,1 graad Celsius boven het pre-industriële niveau lag.
– De zeespiegel is sinds het begin van de satellietmetingen in 1993 in rap tempo gestegen, aangemoedigd door het smelten van ijskappen in Groenland en Antarctica.
– De oceaan wordt tevens steeds warmer en heeft te maken gekregen met zorgwekkende hittegolven. Dit komt omdat de oceaan als buffer fungeert en daarom veel warmte en kooldioxide opneemt. Dit heeft ervoor gezorgd dat het zeewater zo’n 26 procent zuurder is dan aan het begin van het industriële tijdperk met grote consequenties voor mariene ecosystemen tot gevolg.
– Het Arctische zee-ijs minimum was in 2019 het op één na laagst sinds het begin van de metingen. Ook Antarctica moest het in sommige maanden met recordbrekend weinig zee-ijs doen. En dat terwijl onderzoekers tot 2016 juist een kleine toename van de hoeveelheid zee-ijs in Antarctica hadden waargenomen. Eind 2016 werd deze hoopvolle trend rigoureus doorbroken door een plotselinge daling. En sindsdien is de omvang steeds kleiner geworden.
Gevolgen
Al deze zaken hebben afgelopen jaar grote invloed gehad op het klimaat. Zo werden veel landen wereldwijd door droogte getroffen. Australië kreeg bijvoorbeeld te maken met de droogste periode sinds 1902. In de zomermaanden kreeg Europa twee grote hittegolven te verduren. In Frankrijk werd op 28 juni een nieuw nationaal record neergezet toen het kwik tot 46 graden Celsius steeg. Ook in Nederland sneuvelde het voormalige hitterecord en noteerden we een nieuwe van 40,7 graden Celsius. Deze verzengende hitte leidde in veel regio’s tot heftige bosbranden, zelfs in gebieden waar je dat niet gelijk mee zou associeren. Denk bijvoorbeeld aan Siberië, Alaska en sommige delen van het Noordpoolgebied waar bosbranden voorheen uiterst zeldzaam waren. Tevens kregen sommige landen zoals de Verenigde Staten, Canada, Rusland, maar ook landen in Zuid-Amerika en Zuidwest-Azië te maken met abnormaal veel neerslag. Grote overstromingen teisterden deze gebieden. Ook tropische cyclonen kwamen dit jaar voorbij. De cycloon Idai trof in maart bijvoorbeeld Mozambique en was een van de sterkste cyclonen die de oostkust van Afrika ooit heeft getroffen. Veel slachtoffers en verwoesting waren het gevolg waarbij ten minste 50.905 mensen werden ontheemd.
Onlangs riepen al 11.000 wetenschappers de noodtoestand uit vanwege klimaatverandering. Volgens de experts moeten er nu echt spijkers met koppen geslagen worden om de wereldwijde opwarming en de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. Want volgens onderzoekers kunnen we niet langer meer wachten. In de studie worden zes maatregelen geopperd die zouden kunnen helpen om het tij te keren. Gehoopt wordt dat het uiteindelijk iedereen zal aansporen om een steentje bij te dragen op weg naar een duurzamere wereld.
Gezondheid
Het rapport wijdt tevens een uitgebreid hoofdstuk aan de gevolgen van klimaatverandering voor de menselijke gezondheid, voedselveiligheid, migratie en ecosystemen. “Eén van de belangrijkste gevolgen zijn de grillige neerslagpatronen,” zegt Taalas. “Dit vormt een bedreiging voor de opbrengst van gewassen. Dit in combinatie met een toename van de bevolking betekent in de toekomst aanzienlijke uitdagingen op het gebied van de voedselzekerheid in kwetsbare landen.” Bovendien hadden de recordhoge wereldwijde temperaturen in 2019 grote invloed op onze gezondheid en welzijn. In Japan, maar ook in delen van Europa leidde dit tot veel sterfgevallen. Bovendien zorgt klimaatverandering ervoor dat muggen die het denguevirus overdragen zich verder over de wereld kunnen verspreiden. Ongeveer de helft van de wereldbevolking kan momenteel door de denguemug ziek worden. Afgelopen jaar werd er dan ook een grote toename in het aantal incidenten gezien ten opzichte van het jaar ervoor.
Meerdere wetenschappers hebben zich geschokt uitgelaten over de bevindingen uit het rapport. “Terwijl vertegenwoordigers uit landen van over de hele wereld in Madrid bij elkaar komen, laat deze verklaring zien wat er op het spel staat: mensenlevens en een stabiel klimaat,” aldus Fiona Armstrong, oprichter en uitvoerend directeur van de Climate and Health Allicance. “Wetenschappers slaan al tientallen jaren alarm, maar een groep met gevestigde belangen heeft deze waarschuwingen ondermijnd.” Bovendien zijn we nergens in de buurt van de doelstellingen uit het Parijse Klimaatakkoord. “Het rapport onthult de schokkende verwaarlozing van landen die het Raamverdrag van 1992 evenals de Overeenkomst van Parijs in 2015 ondertekenden,” zegt professor Rosemary Lyster. “Miljoenen mensen over de hele wereld worden nu geconfronteerd met verwoestende gevolgen. De afspraken in het Parijse Klimaatakkoord zijn jammerlijk ontoereikend om de uitdagingen waar we mee te maken hebben aan te pakken.” De definitieve verklaring over de toestand van het klimaat met de volledige gegevens over het hele jaar 2019 zal in maart 2020 worden gepubliceerd.
