Publiek gelooft meer dan 60 procent van foutieve online-informatie over gezondheid

De Wereldgezondheidsorganisatie WHO noemde onlangs het wantrouwen tegenover vaccinaties een van de 10 grootste bedreigingen, en het is dus duidelijk dat het steeds belangrijker wordt voor het behoeden van de volksgezondheid, dat mensen het onderscheid kunnen maken tussen wetenschappelijk bewezen feiten en foutieve informatie.

In de praktijk blijkt daar echter wel wat mis mee te lopen: uit een onderzoek door toonaangevende gezondheidseconomen van de Kingston University in Londen blijkt dat mensen meer dan 60 procent van de foutieve informatie die online gelezen wordt, betrouwbaar vinden. En hoe meer ze een dergelijk verhaal te zien krijgen, hoe meer vertrouwen ze erin hebben. 

Uit de studie van professor Giampiero Favato en dokter Andrea Marcellusi blijkt bovendien dat banners op de site die het publiek waarschuwden dat de informatie mogelijk onwaar was, niet werkten om de verspreiding ervan tegen te gaan - de gebruikers waren net zo geneigd om verhalen te delen die aangeduid waren als niet geverifieerd.

"Het geloof in fake news verhalen over de gezondheidszorg is begrijpelijk", zei professor Favato. "De meeste mensen beschikken niet over gespecialiseerde medische kennis, dus als beweringen op zo'n manier gepresenteerd worden dat ze wel zinnig lijken, waarom zou het publiek dat dan niet geloven?"

"Een van de meest verontrustende bevindingen van onze studie is dat een eerdere blootstelling aan verhalen hun geloofwaardigheid doet toenemen - herhaling is belangrijk, dus hoe meer iemand iets ziet, hoe meer hij het gelooft."

Meer dan 1.900 mensen tussen 18 en 60 jaar oud, met een breed gamma aan uiteenlopende achtergronden, werden aangezocht om deel te nemen aan het onderzoek, dat besteld was door het Italiaanse ministerie van Volksgezondheid. 

De deelnemers werden willekeurig verdeeld in twee groepen, en vervolgens kregen ze posts zoals op sociale media te zien over 6 echte en 6 fake news verhalen. Er werd hen vervolgens gevraagd of ze de posts zouden delen op Facebook of niet. Eén groep zag banners met waarschuwingen over de geloofwaardigheid van de fake news posts, de andere niet. Later werden aan de deelnemers dezelfde 12 verhalen getoond, samen met 12 nieuwe, en er werd hen gevraagd om aan te geven of de verhalen waar of onwaar waren.

Waarschuwingen over niet-gecontroleerde informatie bleken geen effect te hebben op het gedrag van de deelnemers, voor wat betreft het geloven en delen van de informatie. Zelfs al erkend werd dat een bepaald verhaal onwaar was, was de waarschijnlijkheid dat het gedeeld zou worden nog steeds hoger dan 50 procent, zei Favato. 

Nu onware nieuwsverhalen over gezondheidszorg zo makkelijk viraal gaan,  moeten de mediabedrijven meer doen om het probleem aan te pakken, zei Favato. 

"Media-organisaties die fake news verhalen publiceren, hebben de verantwoordelijkheid om iets te doen. Facebook is van plan om te investeren in teams van experten die moeten kijken naar de betrouwbaarheid van de informatie die gedeeld wordt op het platform. Als een verhaal niet betrouwbaar is, bevelen we aan dat de uitgever twee opties zou hebben - ofwel de post verwijderen ofwel het zoekalgoritme gebruiken om ervoor te zorgen dat verhalen die wetenschappelijk gezien onjuist zijn, verbannen worden naar het einde van de zoekresultaten", zei Favato. 

De economische waarde van fake news is een belangrijke oorzaak van het probleem, zo voegde hij eraan toe. 

"Aangezien sensationele verhalen grote aantallen views en shares genereren, brengen de meeste fake news verhalen geld in het laatje door de reclame-inkomsten. We moeten echter ook de zeer hoge economische kosten van de verspreiding van onjuiste informatie erkennen. Die brengt de toepassing in gevaar van beleidsmaatregelen in verband met volksgezondheid, zoals vaccinatieprogramma's, en doet de economische last van vermijdbare ziektes voor de maatschappij toenemen", zo besloot professor Favato.  

Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van Kingston University.