"In mei 2018 dachten we het aantal plofkraken in Nederland onder controle te hebben", zegt Van der Stap in gesprek met NU.nl. Het aantal plofkraken stond die maand op nul, en de criminelen leken uit te wijken naar Duitsland, waar de buit hoger en de beveiliging lager was.
Dat het aantal plofkraken dit jaar weer zo gestegen is, komt volgens Van der Stap doordat de criminelen een werkwijze hebben ontwikkeld voor een bepaald type geldautomaat. Vooral ABN AMRO lijdt hieronder. De bank kondigde maandag aan 470 automaten tijdelijk te sluiten, na vijftig plofkraken op een bepaald type automaat.
Volgens Van der Stap is het zeer waarschijnlijk dat de plofkrakers nu andere geldautomaten als doelwit nemen. "Deze criminelen stoppen pas zodra er geen buit meer te halen is." Om de plofkraken een halt toe te roepen, wil de politie ook vooral op deze geldontwaarding inzetten.
Achter een plofkraak schuilt een heel crimineel netwerk
Wat het probleem van plofkraken zo hardnekkig maakt, is dat er achter deze plofkraken een crimineel netwerk schuilt waarin informatie over het uitvoeren hiervan wordt gedeeld. Als criminelen eenmaal een manier hebben gevonden om een geldautomaat te kraken, dan gaan ze bij alle automaten van het desbetreffende type langs.
"Dit criminele netwerk bestond aanvankelijk uit een groep van zo'n veertig criminelen die zijn begonnen met plofkraken", beschrijft Van der Stap. Deze harde kern is de laatste jaren steeds meer informatie gaan delen met criminelen buiten de kern. "Inmiddels hebben we een groep van bijna vierhonderd man in het vizier, die betrokken zijn bij plofkraken."
In 2018 heeft de politie 98 mensen aangehouden voor betrokkenheid bij plofkraken, en dit jaar zijn er 78 aanhoudingen verricht. Maar het in beeld hebben van deze criminelen en het verrichten van arrestaties lossen het probleem niet op, omdat de informatie nog steeds wordt verspreid in het netwerk.
Sluiten geldautomaten lost probleem niet op
Hoewel de politie volgens Van der Stap bezig is met het treffen van tegenmaatregelen, lukt dat vanwege de grootte van het probleem niet altijd op korte termijn. ABN AMRO zag de noodzaak zo hoog, dat een flink aantal geldautomaten tijdelijk werd gesloten. Voor deze geldautomaten moet "een passende oplossing" worden gezocht, meldt een woordvoerder van de bank aan NU.nl.
Het sluiten van deze automaten is zeker geen definitieve oplossing, zegt Van der Stap. "Deze criminelen blijven persistent doorgaan, en de verwachting dat ze andere doelen gaan zoeken, is vrij groot."
Bij een soortgelijke golf plofkraken kondigde de Rabobank in 2017 ook al maatregelen aan, waaronder het sluiten van geldautomaten tussen 1.00 en 6.00 uur en het inzetten van extra beveiliging bij de automaten. "Als je voor elke geldautomaat een bewaker zet, dan worden er geen plofkraken meer gepleegd", aldus Van der Stap. "Maar je kan niet iemand bij elke geldautomaat in Nederland neerzetten."
Het beter beveiligen van geldautomaten is ook geen oplossing, omdat het criminelen aanmoedigt steeds zwaarder geschut in te zetten. Zo raakte bij een plofkraak op een geldautomaat in Amsterdam-Zuid op 15 oktober een persoon gewond. De zware ontploffing zorgde ervoor dat de ruiten van een woning sprongen, waardoor de persoon werd geraakt door rondvliegend glas.
Een plofkraak in Utrecht veroorzaakte eind september flinke schade. (Foto: Pro Shots)
'Zorg dat de buit van deze criminelen nihil wordt'
Als het inzetten van beveiliging en het versterken van geldautomaten geen oplossing is, wat is er dan wel te doen tegen plofkraken? "We moeten ervoor zorgen dat de buit van deze criminelen nihil wordt", oppert Van der Stap. De buit wil de politie nihil maken door in te zetten op geldontwaarding. Een voorbeeld hiervan is het plaatsen van een systeem in geldautomaten waardoor het geld bij een plofkraak wordt verbrand of op een andere manier waardeloos wordt gemaakt.
Het zijn dit soort oplossingen waar de politie de komende tijd flink op in gaat zetten. Hoe het 'pakket' met maatregelen tegen plofkraken er precies uit gaat zien, wil de politie niet zeggen. Maar dat er snel een oplossing voor de lange termijn moet komen, onderschrijft ook Van der Stap: "We willen niet meer in die wapenwedloop zitten."
NUjij: Uitgelichte reacties