Waarom we in Nederland een vrouwenquotum nodig hebben

Wat is het vrouwenquotum?
Nederland heeft te weinig vrouwen aan de top. Jaar na jaar wordt het ‘wettelijk streefcijfer’ van 30 procent vrouwen in raden van bestuur en commissarissen, de hoogste laag van een bedrijf, niet gehaald. In de toekomst moeten beursgenoteerde bedrijven ervoor zorgen dat die 30 procent minimaal gehaald wordt. Gebeurt dit niet, dan blijft de stoel leeg en de vacature net zo lang openstaan tot er een geschikte vrouw is gevonden. Deze sanctie is gebaseerd op het advies van de Sociaal Economische Raad. 

Waarom hebben we een vrouwenquotum nodig?
Momenteel hebben van de tweehonderd grootste Nederlandse bedrijven er slechts dertien voldoende vrouwen in de top van hun bedrijf. Dat bleek uit cijfers die minister Ingrid van Engelshoven (Emancipatie) presenteerde op 8 maart, Internationale Vrouwendag. Tijd voor harde maatregelen vindt de minister. Daarom kondigde ze een wettelijk ‘vrouwenquotum’ aan, waar de Tweede Kamer gisteren uiteindelijk mee heeft ingestemd. 

Wanneer wordt het vrouwenquotum ingevoerd? 
Dat is nog niet helemaal duidelijk. Gisteren zei minister Van Engelshoven in een debat het vrouwenquotum ‘zo snel mogelijk’ te willen invoeren.

En de mannen dan? Is dit niet discriminerend voor hen?
Dat is de vraag. Want strookt zo’n quotum wel met de Wet op gelijke behandeling van mannen en vrouwen? De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) werd onlangs al teruggefloten door antidiscriminatiebureau Radar vanwege het eigen vrouwenquotum. Momenteel doet het College voor de Rechten van de Mens onderzoek naar de vraag of het in strijd is met de wet. Een uitspraak van het College is niet bindend maar heeft wel gezag.

Hoe komt het dat er zo weinig vrouwen aan de top zijn?
Volgens SER-voorzitter Mariëtte Hamer komt dat door een mix van factoren: de Nederlandse cultuur en randvoorwaarden als kinderopvang. Daarnaast is de uitstroom van mannelijke en vrouwelijke leidinggevenden gelijk. Maar uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de vrouwen daarna terugkomen in een lagere functie. 

Deeltijdwerk speelt ook een grote rol, Nederland is kampioen parttime werken in vergelijking met andere Europese landen. Uit een rapport van Europese denktank Oeso blijkt dat bijna 60 procent van de werkende vrouwen in Nederland in deeltijd werkt, tegenover nog geen 20 procent van de mannen. 

Is het probleem niet gewoon opgelost als alle vrouwen fulltime gaan werken? 
Zo simpel werkt het niet. Een van de belangrijkste redenen waarom gekwalificeerde vrouwen moeilijker topposities bereiken is er een van psychologische aard. Vrouwen krijgen tijdens het solliciteren te maken met het kloonsyndroom, een psychologische verschijnsel dat voorspelt dat de ideale kandidaat voor een vacature jouw evenbeeld, een kloon is. Wie zijn werk goed doet, vindt zichzelf geschikt voor de baan. Iemand die op jou lijkt, zal dan waarschijnlijk ook goed zijn in jouw werk. Dat maakt het voor vrouwen zo moeilijk om de top te bestijgen. Wanneer het bestuur alleen uit mannen bestaat, is de ideale kandidaat ook een man. 

Wat doen ze hiermee in het buitenland? 
In meerdere landen is al een vrouwenquotum ingevoerd. Noorwegen (sinds 2006), Frankrijk (2011), Duitsland (2016) en IJsland (2018) hebben eenzelfde quotum als er in Nederland komt. Ook de Britse overheid wil dat vrouwen in 2020 op z’n minst een derde van de topfuncties bezetten bij de 350 grootste bedrijven van het land. Ons buurland België heeft een vergelijkbare regeling voor topfuncties binnen de overheid. 

Hoogleraar economie Esther-Mirjam Sent (Radboud Universiteit) legt uit wat de effecten van het vrouwenquotum kunnen zijn:

Lees de beste artikelen op het gebied van werk en carrière via onze wekelijkse nieuwsbrief!