Vladimir Tsemach weet misschien wie de Buk-raket heeft afgevuurd
Een Oekraïense verdachte die het MH17-onderzoeksteam heel graag in Nederland had willen zien, ontglipte hen door toedoen van Rusland. Moskou heeft het onderzoek gedwarsboomd, vindt het OM.
Rusland heeft in strijd gehandeld met het Europees uitleveringsverdrag door een belangrijke Oekraïense verdachte bewust niet uit te leveren, schrijft het Openbaar Ministerie maandag in een brief aan de nabestaanden van de ramp met de MH17. Vladimir Tsemach wordt verdacht van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014. Rusland levert geen onderdanen uit, maar omdat Tsemach Oekraïner is had dat geen beletsel hoeven te zijn, stelt het OM.
De Oekraïner is niet een van de vier hoofdverdachten. Het onderzoek naar hem loopt nog, en het OM heeft nog niet besloten of het hem voor de rechter zal brengen tijdens het proces dat op 9 maart volgend jaar begint.
Het verhaal van Vladimir Tsemach leest als een thriller. Tsemach had vermoedelijk het bevel over de luchtafweer van de pro-Russische rebellen in het deel van Oost-Oekraïne waarvandaan MH17 met een Buk-raket werd neergeschoten.
Waardevolle getuige
Dat maakt hem voor het Joint Investigation Team Jit een zeer waardevolle getuige, en wellicht ook verdachte. Mogelijk weet Tsemach wie de Buk-raket precies heeft afgevuurd, de rebellen of de Russische bemanning. En in een video-opname uit 2015 waarin hij te zien is, lijkt hij toe te geven dat hij de Buk-raketinstallatie na de lancering enige tijd heeft verstopt, voordat die terug naar Rusland werd gereden.
De tevredenheid was dan ook groot toen Tsemach afgelopen juni ineens in een cel in de Oekraïense hoofdstad Kiev bleek te zitten, na een gewaagde geheime operatie door een Oekraïense commando-eenheid in het rebellengebied.
De commando’s gingen afgelopen juni naar Tsemachs huis in Snizjne, niet ver van de plaats waarvandaan de Buk werd afgevuurd. Ze zouden hem hebben gedrogeerd en vermomd als een oude, zieke man. In een rolstoel zouden ze hem toen de gevaarlijke frontlijn over hebben gesmokkeld, die door de rebellen scherp gecontroleerd wordt.
Met Tsemach in een cel leek de weg vrij voor het Jit om hem uitgebreid aan de tand te kunnen voelen over zijn betrokkenheid bij het neerschieten van MH17. Maar voor hij uitgebreid kon getuigen wist Rusland op het laatste moment een spaak in het wiel te steken.
Uitruil van gevangenen
Ten tijde van de geheime operatie waren al maanden onderhandelingen aan de gang tussen Oekraïne en Rusland over een uitruil van gevangenen. Daar was al zo goed als overeenstemming over, toen Rusland in augustus ineens met een extra eis kwam: Vladimir Tsemach moet onderdeel uitmaken van de deal, anders gaat de hele gevangenenruil niet door.
Dat plaatst Oekraïne voor een groot dilemma, want het wil de beloofde 35 gevangenen heel graag terug. Uiteindelijk weet Kiev de deal na grote druk van het Nederlandse Openbaar Ministerie nog iets te vertragen, zodat het Jit getuige Tsemach toch nog kan spreken. Naar verluidt heeft het OM hem in totaal twee keer gesproken voordat hij naar Rusland verdwijnt. Of hij bruikbare informatie heeft gegeven is niet bekendgemaakt.
Nabestaanden van MH17-slachtoffers reageerden woedend dat de man die mogelijk veel licht kan laten schijnen over wie precies de Buk-raket heeft afgevuurd, uitgerekend naar Rusland verdwijnt. Het Nederlandse OM dient meteen een uitleveringsverzoek in, maar Moskou houdt hem niet aan.
Rusland heeft onlangs laten weten dat het niet weet waar Tsemach nu verblijft, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de Russische geheime dienst FSB niet op de hoogte zou zijn van zijn huidige verblijfplaats. Mogelijk is dat weer Oost-Oekraïne, waar hij woonde. Zijn dochter heeft eerder laten weten dat hij weer terug is en bedankte ‘onze president Vladimir Poetin’.
Tsemachs Russische advocaat liet onlangs via het Russische persbureau Tass weten dat hij bereid is te getuigen tijdens het MH17-proces, maar alleen vanuit de rebellenrepubliek Donetsk (DNR). “Hij wil getuigen voor zowel de Nederlandse als de Oekraïense onderzoekers, om zijn goede naam te beschermen”, aldus advocaat Anatoli Koetsjerena, die eraan toevoegde dat Tsemach “bang is en het erg moeilijk heeft met wat hem is overkomen”.
Lees ook:
OM wil voorkomen dat Oekraïne MH17-verdachte aan Rusland uitlevert
Het Nederlandse Openbaar Ministerie vreest dat een mogelijk belangrijke getuige in het MH17-proces, Vladimir Tsemach, naar Rusland wordt gestuurd.
Vrijlating MH17-verdachte zet de relatie tussen Nederland en Oekraïne onder druk
Slecht nieuws voor het Openbaar Ministerie: MH17-verdachte Vladimir Tsemach is door Oekraïne aan Rusland overgedragen, als onderdeel van een gevangenenruil. De kans dat de man zich ooit in Nederland zal moeten verantwoorden voor zijn rol in de vliegramp is daardoor uiterst klein.