Werkgevers houden hun hart vast voor de pensionering van hun babyboom-personeel
Werkgevers zien de pensionering van hun vergrijsde personeelsbestand als bedreiging voor hun bedrijf. Met personeelstekorten en kennishiaten als gevolg.
Nederlandse werkgevers houden hun hart vast voor de pensionering van hun babyboom-personeel. Bijna 8 op de 10 van hen maakt zich zorgen over die uittocht, blijkt uit onderzoek onder zowel publieke als private organisaties. Een kwart van de bedrijven noemt het aanstaande vertrek van oudere werknemers zelfs een ‘zeer grote bedreiging’ voor hun voortbestaan. De onderliggende oorzaak, vergrijzing, is nog lang niet op zijn retour.
Personeelstekort is niet eens de enige vrees van de 200 Nederlandse financieel directeuren en 300 wervende managers die onafhankelijk onderzoeksbureau Market Probe hierover ondervroeg. Met hun pensionering nemen werknemers ook veel kennis en ervaring mee. Dat kennishiaat moet evengoed gedicht en kost veel geld aan opleidingen voor jonge mensen.
De 500 acquirerende managers en directeuren die meededen aan het onderzoek vertegenwoordigen allerlei sectoren: van telecom tot horeca, van de juristerij tot de industrie. Er is niet uitgesplitst welke branche het hardst vergrijst, en daar zijn ook geen recente andere cijfers van. In 2014 waren het de landbouw, waterbedrijven en het openbaar bestuur die het grootste aandeel 50- tot 60-jarigen in hun personeelsbestand hadden.
Vergrijzing is onderschat
“Wel blijkt uit dit nieuwe onderzoek dat managers zich hebben zich verslikt in de vergrijzing”, zegt Frédérique Bruggeman. Ze is managing director van recruitmentbureau Robert Half, in wiens opdracht het onderzoek is uitgevoerd. Volgens haar is het probleem lang onderschat.
“En die managers zaten al in een ‘war for talent’, met onze krappe arbeidsmarkt.” Er zijn schreeuwende personeelstekorten in tal van sectoren. In de media domineren nu vooral die in de publieke tak - bij de politie, in de zorg en in het onderwijs. De politiebond legde vorige week een directe link met uitstromende ouderen.
Maar het hele land vergrijst, en dat raakt de marktsector net zo goed. Daardoor zal het totaal aantal werkenden in Nederland de komende jaren langzamer stijgen, meldde het Centraal Planbureau enkele weken terug. En dan zal die kleine toename ook nog eens ‘vrijwel volledig opgaan’ aan de toenemende zorgvraag in Nederland. Met meer ouderen komt die sector immers meer onder druk te staan. Wat weer een wissel trekt op de marktsector qua beschikbare werknemers, aldus het planbureau.
Bedrijven zullen jong talent moeten aantrekken, en dat bovenal weten vast te houden. “Jonge werknemers zijn tegenwoordig minder loyaal aan hun baas, ‘hoppen’ sneller naar de volgende werkplek dan een paar decennia geleden”, zegt Bruggeman. Werkgevers investeren dan telkens opnieuw in opleidingen en trainingen, om de vruchten daarvan vervolgens te zien vertrekken naar de concurrent.
Werkgevers in spagaat
Meer loon lijkt een logische oplossing, maar is volgens Bruggeman niet per se een goed lokmiddel voor de nieuwe generaties. “Jongeren hechten juist meer aan flexibele werktijden, of wil elke vrijdag vrij kunnen zijn. De balans tussen werk en vrije tijd verschuift richting dat laatste.” Precies dat ziet ook onderzoeker Jaap Oude Mulders van Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). “Uit ons onderzoek blijkt dat je jonge mensen vooral vasthoudt als je belooft dat ze later gerust minder uren mogen werken. Dat zoiets bijvoorbeeld geen probleem is als iemand misschien kinderen wil.”
Die wens van jongeren zet werkgevers in een spagaat. Personeel minder uren laten draaien is precies waar zij níet bij gebaat zijn in hun worsteling met arbeidskrapte. Daarin vonden zij vorige week de VVD nog aan hun zijde, die om deze reden ook pleitte voor minder deeltijdwerken.
Rabobank-econoom Leontine Treur snapt die reflex. “Of de productiviteit moet omhoog, of het aantal arbeidsuren. Zo niet, dan leidt de voortdurende vergrijzing simpelweg tot een lagere economische groei.” Met het huidige politieke beleid verwacht haar onderzoeksafdeling dat er helaas weinig rek meer zit in het aantal uren per werkende.
Gaan mijn werknemers hun pensioen wel halen, vraagt de werkgever
Gaat mijn personeel zijn pensioen wel gezond halen? Driekwart van de werkgevers die meededen aan een onderzoek van werkgeversorganisatie AWVN weet dat zo net nog niet, en is daar bezorgd over. De helft denkt zelfs dat één op de tien van zijn werknemers vroegtijdig gaat uitvallen, als die werknemers niet snel wat ontlast worden.
Aan het onderzoek deden 105 bedrijven mee, volgens AWVN een goede afspiegeling van het Nederlandse bedrijfsleven (hoewel er geen horeca-ondernemers bij zitten, en de grote bedrijven ietwat oververtegenwoordigd zijn).
Gegeven die zorgen om ouder personeel, zullen blij zijn met pensioenakkoord van afgelopen zomer. Momenteel gaat de pensioendiscussie vooral over het aanvullende deel, daar waar tekorten dreigen bij pensioenfondsen. Maar een belangrijk onderdeel van het pensioenakkoord is ook dat de AOW-leeftijd minder snel stijgt dan nu het geval is. Die zou eigenlijk één-op-één meestijgen met de gemiddelde levensverwachting in Nederland. Afgesproken is nu dat mensen nu 8 maanden langer moeten doorwerken als Nederland gemiddeld één jaar ouder wordt.
Pensioenleeftijd stijgt
Toch stijgt de pensioenleeftijd evengoed. En door vergrijzing zitten steeds meer werknemers in de gevarenzone. Bij een kwart van de werkgevers die meededen aan dit onderzoek is de helft van het personeelsbestand boven de vijftig jaar.
De bedrijven willen het liefst dat ze fiscaal meer de ruimte krijgen om werknemers vervroegd met pensioen te laten gaan. Ook wat dat betreft worden de werkgevers op hun wenken bediend met het nieuwe pensioenakkoord. Vanaf 2021 verdwijnt de ‘boete’ die zij nu moeten betalen wanneer ze personeel eerder laten stoppen met werken. Die boete is fors: 52 procent over het bedrag dat werkgevers doorbetalen om de periode naar de AOW te overbruggen. Maar die belastingboete vervalt nu deels. Als de werknemer niet meer dan drie jaar onder de AOW-leeftijd gaat zitten en niet meer dan 19.000 euro per jaar ontvangt, hoeft zijn baas straks geen extra belasting te betalen.
Verder denkt 40 procent van de werkgevers dat zijn personeel zelf niet genoeg bezig is met het lang moeten doorwerken, blijkt uit het AWVN-onderzoek. Dat terwijl het succes van maatregelen als tijdige omscholing naar minder zwaar werk of vervroegde uittreden ook afhangt van hoeveel mensen zich daarvoor aanmelden.
Tot slot wil het cliché dat voorkomen beter is dan genezen. Dat gaat volgens AWVN ook hier op. Volgens de werkgeversorganisatie moet dit soort beleid van ‘duurzame inzetbaarheid’ daarom net zo goed bij jonge krachten onder de aandacht gebracht worden.
Lees ook:
‘De krapte op de arbeidsmarkt ontwricht de samenleving’
In allerlei sectoren neemt de krapte aan personeel toe, schrijft het UWV. Dat is slecht voor de economische groei en voor het werkplezier.
Er staat een recordaantal vacatures open: liefst 262.000 stuks
De zoektocht naar personeel wordt moeilijker en moeilijker. Er staat een recordaantal vacatures open: liefst 262.000 stuks.