SCP: babyboomers hebben het niet beter dan jongeren

Latere generaties voelen zich ten onrechte achtergesteld bij babyboomers, stelt SCP-onderzoeker Jos de Haan. Maandag spreekt hij in de Tweede Kamer over de kansen en belemmeringen van de hedendaagse jeugd. 

Babyboomers (geboren tussen 1945 en 1955) worden nogal eens weggezet als mensen die het allemaal prima voor zichzelf hebben geregeld terwijl anderen het slechter hebben. Maar volgens De Haan blijkt juist dat leden van de babyboomgeneratie over hun hele leven gezien het minst profiteren van de verzorgingsstaat.

In hun jeugd waren bijvoorbeeld de onderwijskansen en andere overheidsvoorzieningen aanzienlijk slechter dan die van latere generaties, stelt De Haan. Het zijn juist mensen die zijn geboren tussen 1960 en 1990 die relatief het meest profiteren van overheidsbeleid. De Haan: “Als je kijkt naar overheidsbeleid zoals studiekosten en huursubsidie zijn het díe generaties die daar relatief het meest profijt van hebben.”

Woningmarkt

Wel hebben babyboomers ‘een streepje voor’ op de woningmarkt ten opzichte van latere generaties. “Al zijn de verschillen tussen generaties minder groot dan wel eens wordt verondersteld,” zegt de SCP’er. “Ouderen hebben vaak goedkoop een huis kunnen kopen en lang geprofiteerd van de hypotheekrenteaftrek. Maar latere generaties hebben daar hooguit minder van kunnen profiteren. De verschillen zijn niet zo scherp.”

Ook in de discussie over de pensioenen worden tegenstellingen tussen generaties volgens het SCP ten onrechte uitvergroot. Door de vergrijzing moeten jongeren van nu inderdaad vrezen dat hun oudedagsvoorziening later kariger zal zijn, doordat risico’s bij het sparen voor pensioenen straks meer bij individuen zelf wordt neergelegd en minder collectief wordt geregeld. Maar daar staat tegenover dat de werkenden en gepensioneerden van nu de tegenvallende rendementen van pensioenfondsen grotendeels zelf moeten opvangen.

Al langer wijst het SCP erop dat er te veel vooroordelen bestaan tussen en over generaties. Terwijl die vaak niet terecht zijn. De verschillen tussen generaties zijn – gemeten naar het geld dat de overheid aan hen besteedt – veel minder groot dan vaak wordt gedacht.

Klachten

Toch zijn de klachten van jongeren van nu niet onterecht, stelt het SCP. Zij hebben een langzamere start dan de generatie van hun ouders. Zij gaan later op zichzelf wonen, hebben later een vaste baan en stichten later een gezin. Ze leren vaker en langer door dan de generaties voor hen.

Al die keuzes maken ze niet uit luxe. Volgens het SCP staan jongeren al vanaf de basisschool onder grote druk om te presteren. Schooldiploma’s worden steeds belangrijker, waardoor kinderen al op jonge leeftijd voelen dat keuzes die ze maken van grote invloed kunnen zijn op hun latere leven. Het afschaffen van de basisbeurs heeft de druk op jongeren nog eens vergroot om vooral geen foute studiekeuze te maken.

Leenstelsel

Met die waarschuwing voegt het SCP zich in een groeiende groep critici van het huidige leenstelsel. “Het SCP geeft geen politiek oordeel over het huidige leenstelsel,” zegt De Haan. “Maar er zitten wel negatieve consequenties aan hun huidige systeem waarbij jongeren zelf al het geld voor hun studie moeten lenen. Daardoor hebben jongeren langer een hogere studieschuld. En moeten jongeren tijdens hun studie een balans zien te vinden tussen het vergaren van eigen inkomen en toenemende studiedruk. Want de eisen van hogescholen en universiteiten worden steeds hoger.”

Politiek is er inmiddels een meerderheid voor aanpassing van het huidige leenstelsel. Alleen willen alle partijen iets anders. Voor terugkeer naar het oude stelsel waarin alle studenten een basisbeurs kregen, is geen meerderheid.

Het SCP waarschuwt dat jongeren toch al meer prestatiedruk en stress ervaren. Uit onderzoek van de landelijke studentenvakbond (LSVb) blijkt dat een op de drie studenten (34,6 procent) een verhoogde kans op een burn-out heeft. Onder de werkende bevolking ligt dat percentage op 14,6.