Biden is kwetsbaar; Buttigieg is piepjong, slim en homoseksueel

Op een zondagmiddag in november stond bij de middelbare school van het stadje Walpole in de staat New Hampshire een rij mensen die zo lang was, dat hij helemaal om het complex heen liep. Zo’n zevenhonderd politiek geïnteresseerde Amerikanen stonden geduldig te wachten op de blauw-en-gele bus van Pete Buttigieg, presidentskandidaat. De burgemeester van South Bend in Indiana (102.000 inwoners) ging door een achterdeur naar binnen. Maar bij de voordeur stond even later, als een dominee bij de kerkdienst, zijn man Chasten handjes te schudden. Een vrouw van in de tachtig was dat niet genoeg: “Ik ga je omhelzen”, kondigde ze aan. “Daar zeg ik nooit nee tegen”, lachte de aspirant first gentleman.

Een verkiezingsbijeenkomst van Buttigieg is net even anders dan een van Joe Biden, Elizabeth Warren of zelfs Bernie Sanders. Die drie andere voorhoede-kandidaten in de strijd om de Democratische nominatie zijn alle drie over de zeventig, gepokt en gemazeld in de politiek. Iedereen heeft wel een duidelijk beeld bij ze. Buttigieg is jong, nieuw en anders.

Als de Democratische partij deze 37-jarige homoseksuele burgemeester van een niet al te grote plaats als genomineerde aanwijst, zou dat een opwindend avontuur zijn. En iets van die opwinding kun je al meemaken door naar hem te gaan luisteren en kijken. En nadenken: waar zit het hem in? Zijn dynamische verschijning? De losse, zelfverzekerde manier waarop hij beweegt, en waarmee hij ook praat, over welk onderwerp zijn publiek ook aan de orde stelt? Zijn vastbeslotenheid om niet mee te gaan in de radicale linkse modes van de dag, of het nu een nationaal ziekenfonds is of gratis hoger onderwijs voor iedereen?

Of gewoon: dat hij tenminste niet een van die gevestigde politici is, een mensensoort waar de Amerikanen al sinds het presidentschap van George W. Bush geen zin meer in hebben?

Zwarte kiezers

Wat het ook is, Buttigieg lijkt de Democratische kiezers in New Hampshire en Iowa ervan overtuigd te hebben dat hij het heeft. In peilingen in die twee staten, waar begin februari het eerst gestemd wordt over de nominatie, heeft hij nu de koppositie: 25 procent in Iowa, gevolgd door Sanders met een magere 18 procent; 20 procent in New Hampshire, met Sanders op 17 procent. In beide staten staat Warren op drie en komt daarna pas Joe Biden, die in landelijke peilingen wel de koploper is. Wie zin heeft om te voorspellen wie de Democratische genomineerde wordt, kan daarmee twee kanten op.

Enerzijds heeft Buttigieg de wind in de zeilen. Als het erop lijkt dat hij in die staten gaat winnen, zullen nog meer kiezers daar hem serieus nemen en overwegen op hem te stemmen. Als hij er inderdaad wint, zullen de media dat breed uitmeten. Daardoor zullen in andere staten de stemmen, en de voor zijn campagne net zo hard nodige financiële bijdragen, toestromen.

Anderzijds staat het vrijwel vast dat over Buttigieg korte tijd later alweer slecht nieuws te melden zal zijn. South Carolina is de volgende staat die voorverkiezingen houdt en daar is een meerderheid van de Democratische kiezers Afro-Amerikaans. Bij die groep bestaat een groot vertrouwen in Biden, voormalig vicepresident onder Barack Obama. Buttigieg heeft bij de zwarte kiezers van South Carolina niet zozeer een achterstand, ze zien hem totaal niet staan: de peilers ronden zijn aanhang af op nul procent.

Vacature-Biden

Buttigieg doet zijn best om daar verandering in te brengen, maar het lukt nog niet erg. Een prominente zwarte politicus uit South Bend sprak zich onlangs uit voor Biden. En op een website voor en door zwarten, The Root, kreeg Buttigieg onlangs de wind van voren over uitspraken die hij acht jaar geleden deed over de slechte onderwijsresultaten van zwarte kinderen, iets wat hij toen onder andere weet aan een gebrek aan goede rolmodellen.

Na South Carolina, is daarom de algemene tendens in commentaren in de Amerikaanse media, zal het snel afgelopen zijn met Pete Buttigieg. Dan is hij opeens geen winnaar meer en kijkt iedereen toch weer naar Joe Biden. En misschien gaat het ook wel zo. Maar zeker is dat allerminst. Want na verlies in Iowa en New Hampshire zou Biden toch ook een flink gehavende kandidaat zijn. Winnen onder zwarte Amerikanen is nodig, maar vertrouwen inboezemen bij witte Amerikanen, jong en oud, is dat evenzeer, en vooral bij ouderen scoort Buttigieg bijzonder goed.

Aan de ontwikkelingen in het Democratische peloton is te zien dat Biden als kwetsbaar beschouwd wordt. Daarom blijven zoveel kandidaten in de achterhoede, die maar een paar procent halen in de peilingen, het toch zo lang proberen – je weet nooit of de kiezers opeens iemand zoeken voor wat ze zijn gaan zien als de vacature-Biden. Daarom ook heeft de voormalige burgemeester van New York, miljardair Michael Bloomberg, zich in de strijd geworpen.

De VS kozen in 2008, midden in een economische crisis, een president die niemand voor mogelijk had gehouden: een zwarte Amerikaan. In 2016 stuurden de verongelijkte bewoners van achterop geraakte staten een nog veel onwaarschijnlijker president naar het Witte Huis: een projectontwikkelaar en reality-show-presentator. Als in november 2020 een piepjonge, maar razendslimme en charismatische burgemeester de verkiezingen wint, zal het achteraf ook verklaringen regenen. Die kunnen dan het beste beginnen met die spontane, ik-kan-het-niet-laten knuffel van een bejaarde vrouw voor zijn man.