Participatiewet drijft mensen in bijstand tot wanhoop: ‘De maatschappij zit niet op ons te wachten’
Bijstandsgerechtigden willen ook van zich laten horen in Den Haag. Ze ageren tegen de mislukte Participatiewet, en tegen het wantrouwen.
De bijstandsgerechtigden in het kleine naar sigarettenrook ruikende zaaltje overschreeuwen elkaar. Ze discussiëren over actievoeren in Den Haag, tegen de Participatiewet. Advocaat Marc van Hoof probeert orde te scheppen. “De mobilisatiekracht van mensen in de bijstand is helaas niet zo groot als die van de boeren en leraren”, zegt hij. Even is het stil als men zich realiseert dat een demonstratie met de vijftien bijstandsgerechtigden die deze middag bij elkaar zijn erg lastig wordt.
Het maakt hun wanhoop over de Participatiewet tijdens een bijeenkomst van de Bijstandsbond en de vakbond FNV in hartje Amsterdam alleen maar groter. Zij vinden dat de Participatiewet, die in 2015 werd ingevoerd, en hen zou moeten helpen met het vinden van werk, alleen maar tot meer verwarring leidt.
Aantal mensen in de bijstand daalt voor achtste kwartaal op rij
Eind september 2019 telde Nederland 416.000 bijstandsontvangers tot de AOW-gerechtigde leeftijd. Dit zijn er twintigduizend minder dan een jaar eerder. Vooral personen jonger dan 45 jaar zijn minder vaak afhankelijk van bijstand. Bij 45-plussers was de daling met slechts duizend personen het kleinst. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS die het vrijdag presenteert. Voor het achtste kwartaal op rij waren er minder bijstandsontvangersdan een jaar eerder.
“Je kunt wel stellen dat de Participatiewet is mislukt”, zegt advocaat Van Hoof, gespecialiseerd in bijstandsrecht. Namens de Bijstandsbond haalt hij de wet compleet door het slijk. Van Hoof wordt gesteund door een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat vorige week verscheen. Daarin staat dat de wet, die de Bijstandswet, de Wet sociale werkvoorziening en een groot deel van de Wajong vervangt, nauwelijks heeft geleid tot meer kansen op het werk, zoals de bedoeling was.
‘Bedrijven zitten niet te wachten op mensen met psychische problemen’
Zo lukt het nu bij de grootste groep, de 440.000 bijstandsgerechtigden, voor 8 procent om een baan te vinden. Dat was in 2014 nog 7 procent. Van Hoof concludeert: “We moeten eerlijk durven zijn en erkennen dat bedrijven gewoon niet zitten te wachten op mensen met psychische problemen.”
Wie volgens de Participatiewet wel in staat is om te werken, maar dat niet doet, komt zelfs extra in de financiële problemen, meent hij. Bijvoorbeeld doordat mensen in de knel komen met verschillende toeslagen. “Het hardst getroffen worden alleenstaanden die vanwege geldproblemen weer bij hun ouders moeten gaan wonen. Zij zijn dan fiscaal partner van hun ouders en ontvangen helemaal geen toeslagen meer”, zegt Van Hoof.
Een ander probleem is dat de uitvoering van de Participatiewet enorm verschilt per gemeente. Zo variëren de bedragen voor de loonkostensubsidies soms met honderden euro’s, ziet Van Hoof. In een monoloog van ruim twintig minuten somt hij een lange lijst met bezwaren op tegen de wet.
Dan vraagt een vrouw uit het publiek: “Maar wat doen we nu?” Wachten op de behandeling van de evaluatie van de Participatiewet in de Tweede Kamer? Geen goed idee, vindt Maaike Zorgman die namens de FNV aanwezig is. “Voordat er echt inhoudelijk wordt gesproken is het alweer januari.”
Het probleem is volgens de vakbond dat de wet is gebaseerd op een groot wantrouwen in plaats van vertrouwen in mensen. “Alsof mensen niet willen werken. Bijstandsgerechtigden en Wajongers schamen zich nu nog meer voor hun problemen dan voorheen en voelen zich eenzaam”, vertelt Zorgman.
Zij ondervindt het wantrouwen aan den lijve als een aantal uitkeringsgerechtigden laat blijken ook geen vertrouwen meer in de vakbond te hebben. De FNV had meer moeten doen om de Participatiewet te voorkomen, vinden zij.
Geen illusies
“De maatschappij zit vaak niet op ons te wachten”, zegt Arnold Mos (60) tijdens een korte pauze in de gang. De voormalig klantencontactmedewerker van een bank zit sinds 2010 in de bijstand en maakt zich geen illusies. “Als je ouder bent dan 55 jaar kom je niet meer aan de bak. De gemeente plaatst je wel in een traject, maar voor de werkgever betekent einde subsidie ook einde werk.”
Advocaat Van Hoof begrijpt niet dat de problemen rondom de wet nog niet hebben geleid tot een parlementaire enquête. “Jaarlijks investeert de overheid miljarden euro’s in de participatie, maar dat is verkwanseld geld. Hele dure banenmarkten bijvoorbeeld, leveren niets op. Maar eerlijk gezegd verwacht ik dat er voorlopig helemaal niets zal veranderen.”
Lees ook:
Het Banenplan: een succes of mislukking?
Lukt het nou wel of niet om mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen? Trouw zet de feiten op een rijtje.
SCP: Participatiewet leidt niet tot meer baankansen.
De Participatiewet werkt niet. Uitkeringsgerechtigden komen nauwelijks vaker aan het werk, wat wel de bedoeling was. En de wet is ingewikkeld, terwijl het allemaal juist eenvoudiger moest worden.