Het moest een mooi en gezellig feest worden. Op Urk zou vandaag en morgen het 'rijke vissersleven' groots worden gevierd, met zingende schoolklassen en figuranten in klederdracht. Maar het feest is afgelast, niemand heeft daar zin in ook. Urk is in rouw om twee vissers. Hun boot is gezonken en de vissers zijn vermist.
Er zijn weinig gemeenschappen die zó hecht zijn als die op Urk. De sociale controle op het voormalige eiland zal door de gemiddelde Nederlander misschien als benauwend worden ervaren, Urkers zijn juist trots op de sterke sociale samenhang. 'In dit soort situaties laat Urk zijn kracht zien', wordt er gezegd.
Een vissersboot, met aan boord de Urkers Jochem Foppen (41) en Hendrik-Jan de Vries (27) verdween gisterochtend vroeg, rond 5.45 uur. Een noodbaken stuurde een automatische melding naar de Kustwacht omdat het in aanraking kwam met water. Direct werd een grote zoekactie op touw gezet met helikopters, een vliegtuig en reddingsboten.
Ook veel vissers sloten aan bij de zoektocht. De mannen zijn nog steeds niet gevonden. Wel is vermoedelijk het gezonken schip gelokaliseerd.
'Het doet mij wel wat'
"Het is een vreselijk tragisch ongeluk", zegt Jacob van Urk. Hij is visser in hart en nieren. Met zijn kotter, UK158, vaart hij al 35 jaar op zee. De schipper die nu vermist is, kende hij als collega. Wat er gebeurd is, raakt hem. "Ik ben best wel het prototype van een stoere visser, al heb ik geen tatoeages. Maar het doet mij wel wat. Ik ben wat ouder en heb tegenwoordig ook een zoon die voorop het schip staat. En dan hamer ik er ook telkens op: doe nou een reddingsvest aan."
Jacob zag gisteren een foto van het gezin van de vermiste schipper. Toen moest hij even slikken. "Daar zie ik dan ook mijn eigen gezinnetje in terug. Mijn vrouw is gelijk ook een stuk ongeruster. Als visser maak je altijd zelf de keuze of je de zee op gaat. Maar het is altijd maar afwachten wat de weersomstandigheden in de praktijk zijn. Op zee kom je er vaak pas achter of je een goede of een slechte keuze hebt gemaakt. Soms kun je dan nog terug."
Monument voor omgekomen vissers
Bijna iedereen die ooit een bezoek heeft gebracht aan Urk, weet dat er aan de rand van het dorp een monument staat ter herinnering aan alle omgekomen vissers. Het is een beeld van een vissersvrouw die uitkijkt over zee, omringd door marmeren platen met alle namen overleden vissers. De laatste namen zijn in 2005 toegevoegd.
Op het monument staan de namen van vrijwel iedere familie die op Urk woont. Ook familieleden van de nu vermiste vissers. Hoewel de schepen steeds beter worden, blijft het een gevaarlijk beroep, beseft Jacob. "Er staan al aardig wat mensen op dat monument die ik gekend heb", verzucht hij.
De achterblijvers hebben het zwaar. Heel zwaar. "Ik ken wel wat gevallen", zegt Jacob. "Die vrouwen hebben er jaren over gedaan om eroverheen te komen. Wij kunnen dit niet bevatten."
Het ergste scenario
Het moeilijke is: de meeste vissers die met hun schip zinken, worden nooit meer gevonden. "Dat is ook hier het ergste scenario", zegt Urker Eef de Vries, die werkt bij de gemeente. "Dat hoor je ook van de familie. Die zeggen: ik hoop heel erg dat ze in ieder geval thuiskomen, dan kunnen we ze in ieder geval fatsoenlijk begraven."
Eef de Vries doet vaak de pr bij lokale evenementen. Hij weet heel goed dat buiten Urk de sociale controle op Urk weleens als negatief wordt gezien. "Maar in dit soort situaties bewijst het juist zijn meerwaarde. Je bent bereid om elkaar te helpen. Dat geeft een heel warm gevoel."
Dat zegt ook de Urker visser Jacob. "Op Urk hoef je niks te zeggen of ze staan om je heen. Dat zal het leed verzachten, maar het leed is er wel."
'Urk beleeft alles in alle hevigheid mee'
Wie geboren wordt op Urk blijft meestal wonen op het voormalige eiland. Families, van ooms en tantes tot neven en nichten, wonen op een steenworp afstand van elkaar.
"De sociale samenhang is daardoor heel hecht", zegt De Vries. "Je kent je buren. Urk beleeft alles in alle hevigheid en heftigheid mee. Urkers voelen zich op een of andere manier met elkaar verbonden, ongeacht welke kerkstroming. Mensen weten wat het betekent als zoiets gebeurt. Die herbeleven hun eigen drama van een aantal jaren terug. Zo'n vrouw staat er echt niet alleen voor. Buren, familie, de kerk: iedereen gaat dan om zo iemand heen staan."
'Urk in Wintersferen', was de titel van het feest dat dit weekend zou worden gevierd. Daar heeft niemand trek in, zegt De Vries. "Iedereen is in shock. Urkers vinden het niet gepast om nu allerlei feestelijkheden te vieren. Familieleden zou vrijwilliger mee doen aan het evenement. Een van de vrouwen had al allerlei spullen klaar staan in de garage."
Martelende onzekerheid
Locoburgemeester Geert Post vertelt bij Radio 1 hoe het met de familie gaat. "Ja niet goed, wat moet ik daar verder over zeggen? De martelende onzekerheid bij de familie is verschrikkelijk groot. Ze kunnen aan niets anders denken, en dat is logisch ook."
Hij hoopt dat de twee drenkelingen nog gevonden worden. "Maar de kans wordt steeds kleiner."
Zoekactie is lastig: veel wind en golven
Vanwege het slechte weer gaat het vandaag niet meer lukken om te duiken naar het wrak, meldt de Kustwacht. Mogelijk kan dit morgen wel. Volgens de Kustwacht is het wachten tot de wind, golven en stroming zodanig afnemen dat het kan.
Het vliegtuig van de Kustwacht vliegt vandaag tijdens de gewone patrouillevluchten wel extra over het gebied om te zoeken. De noodhulpsleper ETV Guardian van de Kustwacht is nog vlak bij de plek waar de boot is gezonken om andere schepen te waarschuwen voor het wrak. De KNRM heeft vanochtend met een voertuig de kust tussen Callantsoog en Den Helder afgezocht, maar heeft daarbij niets aangetroffen.
