Kabinet doorstaat motie van wantrouwen rond burgerdoden Irak
Burgerdoden IrakHet kabinet heeft in de kwestie over de Nederlandse betrokkenheid bij burgerdoden in Irak opnieuw een motie van wantrouwen doorstaan. Die kreeg alleen steun van de SP, PVV, Partij voor de Dieren, Denk, 50Plus, Forum voor Democratie en eenpitter Femke Merel van Kooten-Arissen.
Hanneke Keultjes & Maarten van AstLaatste update:28-11-19, 07:24
Het is een kwestie van vertrouwen. Het is de vraag of u mij gelooft. Zo niet, dan ga ik iets anders doen. Zo ja, dan blijf ik
Premier Rutte
Minister-president Mark Rutte stelde tijdens het debat zelf de vertrouwensvraag toen hij – tot ongenoegen van de Kamer – bleef volhouden dat hij zich niet herinnert dat Hennis hem destijds heeft ingelicht over het bombardement. ,,Dat wil niet zeggen dat het niet gebeurd is. Maar ik moet hier de waarheid spreken. Ik kan geen herinnering faken”, stelde Rutte. ,,Het is een kwestie van vertrouwen. Het is de vraag of u mij gelooft. Zo niet, dan ga ik iets anders doen. Zo ja, dan blijf ik.”
Rutte kan aanblijven, nu de motie die het vertrouwen in hem, Defensieminister Ank Bijleveld en ‘het hele kabinet’ werd verworpen.
Bijleveld wachtte voor de tweede keer deze maand een zwaar debat over de burgerdoden die door toedoen van een Nederlandse bom vielen in Hawija en hoe de Kamer daarover vervolgens verkeerd werd geïnformeerd. Zij kreeg echter nauwelijks kritische vragen, omdat de oppositie nu vooral Rutte bestookte met vragen.
,,Het einde van dit kabinet is nabij en de burger zal zeggen: premier Rutte? Ik heb geen actieve herinneringen aan die man’’, zei PVV-leider Geert Wilders met een verwijzing naar Ruttes eigen verweer. Zelfs de doorgaans voorzichtige oppositiepartij SGP zei ‘kristalheldere’ antwoorden van de premier te verlangen en niet dat hij ‘ergens geen actieve herinnering aan heeft’.
Een groot deel van de oppositie verdenkt het vorige kabinet onder leiding van Rutte ervan dat bewust is gelogen over de burgerdoden. De Tweede Kamer moest in de weken na het misgelopen bombardement in 2015 instemmen met een verlenging van de missie van de Nederlandse F-16’s in het gebied. Vrijwel alle oppositiepartijen vinden het al te toevallig dat uitgerekend in de dagen na het bombardement in zowel een brief aan de Tweede Kamer als in een Kamerdebat door toenmalig Defensieminister Jeanine Hennis is gezegd dat er ‘voor zover op dit moment bekend geen burgerslachtoffers waren gevallen’.
Inmiddels is bekend dat al direct na het bombardement begin juni 2015 bekend was dat de explosie veel groter was dan gedacht en dat er waarschijnlijk burgerslachtoffers waren gevallen. In allerlei – buitenlandse – media werd toen al gesproken over zeventig slachtoffers. Dat was dus vóór Hennis de Tweede Kamer verkeerd informeerde.
Verlengen van missie
Dit debat gaat niet over burgerdoden, maar over betrouwbaarheid van de premier
Thierry Baudet, FvD
,,Was het verlengen van de missie belangrijker dan het delen van de waarheid?’’, sneerde GroenLinks-leider Jesse Klaver gisteravond. Ook andere oppositiepartijen vonden de samenloop van omstandigheden te toevallig. ,,Dit debat gaat niet over burgerdoden, maar over betrouwbaarheid van de premier”, vond Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet. ,,De totale militaire misser moest uit het nieuws gehouden worden, want de missie moest koste wat kost verlengd worden.’’
Hennis heeft laten weten dat ze Rutte ‘vermoedelijk’ wel gebeld heeft, maar dat ze hem ‘niet alarmerend’ heeft verteld over de mogelijkheid van burgerdoden. ,,Hoe kun je niet alarmerend worden geïnformeerd over burgerdoden?’’, vroeg SP-leider Lilian Marijnissen zich af. ,,Waarom heeft de premier niet doorgevraagd? Had dat iets te maken met het verlengen van de missie die niet in gevaar mocht komen?’’
Dat ontkent Rutte. Volgens hem zijn de burgerdoden niet besproken in de ministerraad destijds. ,,Dat is ook logisch. Voor het nemen van het besluit om de missie te verlengen was dat ook niet relevant. We wisten altijd dat bij deze missie risico was op burgerslachtoffers. Het ging om levensgevaarlijk gebied.’’
Niet bewust
Volgens Rutte is er destijds een fout gemaakt, maar mag niet de conclusie worden getrokken dat de Kamer bewust is voorgelogen. ,,Het was beleid de Kamer niet te informeren over burgerdoden om de veiligheid van onze vliegers niet in gevaar te brengen. Er had destijds in die brief moeten staan: u krijgt die informatie niet.’’ In plaats daarvan kwam er ‘een verkeerd zinnetje’ in een Kamerbrief. Achteraf, zegt hij, is niet meer ‘te reconstrueren’ hoe die fout gemaakt is. Maar, benadrukte de premier tot twee keer toe: ,,Er is geen doofpot.”
Dit kwam Rutte op harde kritiek te staan. Klaver: ,,Hoe kunt u dit iets anders noemen dan een leugen als Defensie wist dat die burgerdoden er waren?’’ Ook regeringspartij ChristenUnie had moeite met Ruttes uitleg. ,,Deze fout moet bewust zijn gemaakt”, vermoedde Kamerlid Joël Voordewind.
De SGP wilde vervolgens weten of Hennis nog is gevraagd hoe het ‘foute zinnetje’ in de brief kwam die onder haar verantwoordelijkheid naar de Kamer werd gestuurd. Dat moest Rutte eerst even navragen, maar het antwoord was ‘ja’. Volgens Rutte zegt Hennis niet te weten waarom maar ‘volgens haar is het niet bewust verkeerd in de Kamerbrief terechtgekomen’.
Hoe kunt u dit iets anders noemen dan een leugen als Defensie wist dat die burgerdoden er waren?
Jesse Klaver, GroenLinks
Onderzoek
De regeringspartijen namen het op voor Rutte en huidige Defensieminister Bijleveld. Sloeg D66-Kamerlid Salima Belhaj tijdens het vorige debat nog een harde toon aan, nu was haar boodschap milder. Ze kwam met een motie die Defensie oproept onderzoek te doen in Hawija. In 2015 was dat door het gevaar in de door IS gedomineerde regio niet mogelijk, maar nu wel, stellen de democraten. Het voorstel, dat mede wordt ingediend door het CDA, krijgt steun van een Kamermeerderheid.
Maandag bleek dat er door de Amerikanen nooit een eindrapport werd opgemaakt van het misgelopen bombardement. Daardoor is ‘tot op de dag van vandaag’ niet duidelijk hoeveel burgers de dood vonden. Volgens D66 en CDA heeft Nederland ‘de morele plicht’ om dat alsnog in kaart te brengen én te onderzoeken hoe het kon gebeuren dat er in de bommenfabriek – het doelwit van de Nederlandse bom – veel meer springstof lag dan gedacht.
Volgens Bijleveld gaat zo’n ‘fact-finding mission na vier jaar heel erg lastig worden’. Ze zei de Kamer geen valse hoop te willen geven. ,,We gaan alle feiten niet boven tafel krijgen.”
Bekijk hier fragmenten uit het debat van gisteravond:
Liveblog
00:4328-11-2019
Dit liveblog is gesloten
De motie van wantrouwen tegen minister Bijleveld en premier Rutte is verworpen. Daarmee sluiten we het liveblog.
Einde van het debat, zometeen wordt er nog gestemd over de motie van wantrouwen.
00:2928-11-2019
We gaan weer verder. Premier Rutte ontraadt alle moties, inclusief de motie van wantrouwen. Kamervoorzitter Arib helpt de premier in herinnering dat hij geen oordeel over moties van wantrouwen hoeft te geven, omdat dat aan de Kamer is.
00:2028-11-2019
Schorsing tot 00.25 uur
Einde van de tweede termijn van de zijde van de Kamer. Voorzitter Arib schorst kort, daarna zullen minister Bijleveld en premier Rutte ingaan op de moties.
00:1428-11-2019
Ook FvD steunt de motie van wantrouwen tegen Bijleveld en Rutte.
00:0228-11-2019
Kuzu (Denk) komt ook nog met een motie waarin hij stelt dat Jeanine Hennis, gezien alle gemaakte fouten, niet meer werkzaam zou moeten zijn als VN-gezant in Irak.
23:5727-11-2019
Ook 50Plus steunt de motie van wantrouwen en de motie voor een parlementaire ondervraging.
23:5327-11-2019
Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver 'steunt van harte' de motie voor een parlementaire ondervraging. De motie van wantrouwen steunt hij niet.
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
23:5027-11-2019
Lilian Marijnissen (SP) dient een motie van wantrouwen in tegen zowel minister Bijleveld als premier Rutte. De motie is ondersteund door PvdD, PVV, Denk en Van Kooten-Arissen.
Ook roept Marijnissen op tot een parlementaire ondervraging over de kwestie.
23:4927-11-2019
Bijleveld en Rutte zijn klaar: einde van de eerste termijn. We gaan direct door met de tweede termijn, waarbij alle partijen de kans krijgen moties in te dienen.
23:3427-11-2019
Volgens Bijleveld gaat de 'fact-finding mission' waar Salima Belhaj (D66) voor pleit 'na vier jaar heel erg lastig worden'. Ze gaat wel de mogelijkheden om mensen 'ter plekke te sturen' serieus verkennen.
Bijleveld zegt de Kamer geen valse hoop te willen geven. ,,We gaan alle feiten niet boven tafel krijgen.'' Ze benadrukt dat ook Centcom dat niet is gelukt. ,,En die weten er het het meeste over.''
Klaver (GroenLinks) verwijst naar een email van Centcom aan NRC en NOS, waarin de zeventig burgerslachtoffers worden bevestigd.
Bijleveld: ,,We hebben Centcom om opheldering gevraagd. Die heeft laten weten dat er op basis van het onderzoek zeer waarschijnlijk burgerdoden zijn gevallen, maar dat niet vast is te stellen om hoeveel slachtoffers het gaat. Centcom zei ook niet te weten waarom hun woordvoerder is afgeweken van het conclusies van het rapport en de desbetreffende mail aan NRC heeft gestuurd.''
23:1327-11-2019
Bijleveld benadrukt dat er nieuwe beleidsregels zijn opgesteld, waarmee de Kamer beter geïnformeerd kan worden over het verloop van de missie. ,,Dat kunnen we vanaf nu onmiddellijk gaan doen.''
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
23:1027-11-2019
Rutte is klaar met zijn antwoorden, door met minister Ank Bijleveld (Defensie), die nog een aantal openstaande vragen zal beantwoorden.
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
22:5027-11-2019
Klaver (GroenLinks) en Rutte botsen minutenlang over het aantal burgerdoden dat zou zijn gevallen. De GroenLinks-voorman schermt met allerlei indicaties over tientallen doden, maar Rutte hamert erop dat er officieel - 'maar natuurlijk gelooft niemand dat er geen burgerdoden zijn gevallen' - nog altijd geen burgerdoden zijn bevestigd.
22:2527-11-2019
De oppositie blijft Rutte ondervragen over de vraag of hij wel of niet in juni 2015 is geïnformeerd over mogelijke burgerdoden bij het bombardement. De premier herhaalt zijn boodschap dat hij daar 'geen herinnering' aan heeft. ,,Ik kan geen herinnering faken.''
Rutte stelt dat er geen reden is om te doen alsof hij iets niet kan herinneren. ,,Want als ik het wel had geweten op dat moment, had dat niets uitgemaakt.'' Volgens hem is er niets te verbergen.
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
22:0327-11-2019
,,Volstrekt ongeloofwaardig dat het Nederlandse leger zoiets doet, en dat niet bij de hoogste baas terecht komt'', zegt Thierry Baudet (FvD). ,,Als dat wel zo is, dan moeten we ons echt zorgen gaan maken, dan is Rutte totaal incapabel, want dan heeft hij geen flauw idee wat er gebeurt bij het leger.''
Rutte herhaalt er geen herinnering meer aan te hebben. ,,Dat wil niet zeggen dat het niet gebeurd is.'' Hij benadrukt dat het een vertrouwenskwestie is 'of de Kamer dat gelooft'.
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
21:5927-11-2019
Volgens Rutte kunnen de toenmalige PvdA-bewindslieden Lilianne Ploumen en Bert Koenders - die de verkeerde brief naast Hennis ook hadden ondertekend - daar niet voor worden aangekeken. ,,Zij hebben alleen gekeken naar hun vragendeel, zo gaat dat met dat soort vragensets.''
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
21:5627-11-2019
Klaver (GroenLinks) vindt ook dat het een leugen is. ,,Als informatie over burgerslachtoffers wel beschikbaar was, maar niet gedeeld had mogen worden, hoe kan het dan dat vervolgens in een brief wordt ontkend dat er burgerslachtoffers zijn gevallen?''
Rutte herhaalt dat het een fout is, maar dat het niet meer 'te reconstrueren' is. ,,Er is geen sprake van een doofpot.''
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
21:5227-11-2019
Marijnissen (SP) steggelt met Rutte over het al dan niet bewust verkeerd informeren van de Kamer. Rutte: ,,U trekt allemaal conclusies, dat het leugens zijn, maar dat is niet waar.''
Het debatje stoort CDA-Kamerlid Martijn van Helvert blijkbaar. Hij spreekt z'n ongenoegen ongecensureerd uit op Twitter:
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.
