De politie is ziek, zwak, misselijk en overbelast

De burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, maakte dit najaar een dienstreis naar Colombia. Hij bezocht onder meer Bogotá en Medellín met als doel „een beter beeld te krijgen van de productie van cocaïne en de bestrijding van drugscriminaliteit aldaar”. Hij wilde ook „de kansen voor samenwerking” bekijken. Aboutaleb stuurde zijn reisverslag deze week naar de ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) en Blok (Buitenlandse zaken, VVD).

De belangrijkste reden voor het werkbezoek aan Colombia is de rol van zijn Rotterdamse haven in de smokkel van drugs. Terwijl de kerstcoke nog onderweg is, is dit jaar in de Maasstad nu al de recordhoeveelheid van 28.000 kilo cocaïne onderschept (19.000 kilo in 2018). Het witte poeder komt voornamelijk uit Colombia en Suriname. Aboutaleb vindt dat de drugshandel veel meer dan nu bij de bron moet worden aangepakt. Hij wil dat Nederland „meer investeert in de internationale samenwerking met Colombia”. Belangrijk is volgens hem „het versterken van het liaisonnetwerk in Colombia”.

Pijnlijk toeval dat Aboutalebs pleidooi werd verstuurd op dezelfde dag dat bekend werd dat er een hoogoplopende vertrouwenscrisis is onder de inlichtingenagenten van de Landelijke Eenheid die zich juist richt op de aanpak van de zware misdaad en drugshandel. De teamchef van de afdeling, belast met de begeleiding van de vijftig liaison-officers van de politie in 33 landen, zit sinds een maand ziek thuis na een arbeidsconflict. Hij vertrouwt de leidinggevenden van de Landelijke Eenheid niet meer.

Geheime operatie

Uitgerekend deze teamchef was namens Nederland belast met een uiterst geheime operatie om samen met Colombiaanse, Amerikaanse en Engelse collega’s de cokehandel te bestrijden. Nederland moet het netwerk van liaisons in Colombia, nu vijf man, uitbreiden om de rol van de Engelsen over te nemen, is afgesproken.

De teamchef heeft zijn werk neergelegd wegens hartkloppingen nadat hij ruzie had gekregen met zijn superieuren. Die verwijten hem ‘werk en privé’ niet goed te hebben gescheiden toen hij dit jaar probeerde zijn dochter, ook politieagent, te laten re-integreren bij de Landelijke Eenheid. Zijn dochter heeft tijdens haar werk PTSS opgelopen, door vuurwerkgeweld bij de jaarwisseling 2017-2018 in Leiden.

Lees ook ‘Ik walg van politieagenten die zich Marokkanenverdelgers noemen’

De teamchef is niet de enige ontevreden werknemer binnen de inlichtingeneenheid. Vijftien agenten hebben bij de politievakbonden ernstige klachten ingediend over machtsmisbruik, discriminatie en vriendjespolitiek in de leiding waardoor operaties en informanten in de eredivisie van de politie gevaar zouden lopen. De politieleiding heeft deze week aangekondigd dat er een extern onderzoek komt naar de vele klachten.

De problematiek bij de Landelijke Eenheid is symptomatisch voor de eigentijdse akkefietjes waar de politie mee kampt. Cybercrime, protesterende boeren en bouwers, liquidaties, rellende voetbalfans, kinderporno, persoonsbeveiliging, asielzoekende Moldaviërs of drugshandel – er is veel meer werk dan de politie-organsiatie (60.000 mensen) fysiek aan kan. De komende jaren zullen er door vergrijzing bovendien meer mensen uitstromen dan bijkomen. De politie is ziek, zwak, misselijk en overbelast.

Cowboygedrag

Niet alleen ‘buiten’ stapelen de problemen zich op, ook intern rommelt het regelmatig. Jaarlijks worden tussen de 1.300 en 1.500 interne onderzoeken gestart. In de eenheden Den Haag, Noord-Holland en Limburg lopen omvangrijke onderzoeken naar integriteitsschendingen. In het basisteam Horst/Peel en Maas zijn dit jaar acht politieagenten buiten functie gesteld wegens plichtsverzuim. Ze zouden zich volgens collega’s schuldig hebben gemaakt aan cowboygedrag in hun werk. Honderd politieagenten worden gehoord over deze zaak. Het is zo’n omvangrijke klus dat het bureau Veiligheid, Integriteit en Klachten (VIK) in Limburg assistentie heeft ingeroepen van de VIK’s in Rotterdam, Noord-Holland en de Politieacademie.

Er bestaat binnen de politie ook veel ongenoegen over discriminatie en vriendjespolitiek. De oude leidinggevenden zouden zichzelf uit de wind houden. Bij de Landelijke Eenheid wordt bijvoorbeeld veel gemopperd over Willem Woelders, de op een na hoogste functionaris van deze Eenheid. Hij werd vorig jaar met een geldboete van duizend euro disciplinair bestraft omdat hij gratis kaartjes voor wedstrijden van Ajax had aangenomen van de bevriende commissaris Ad Smit.

De positie van Woelders kwam niet in gevaar. Klokkenluiders die misstanden aankaarten, moeten daarentegen nogal eens het veld ruimen omdat ze „niet in verbinding staan”.

Ook de nu zieke baas van de liaisons klaagt over ongelijke behandeling. Deze teamchef van Turkse komaf denkt streng te worden aangepakt omdat hij „een andere achtergrond heeft”. Hij behoort niet tot ‘ons soort mensen’ die het bij de politie voor het zeggen hebben, zo heeft hij collega’s in een klaagschrift bericht.

Superpolitie

Uitgerekend in deze onrustige tijden staat de Nationale Politie ook nog voor de moeilijke taak om een speciaal team Superpolitie op te richten. Na de liquidatie van advocaat Derk Wiersum op 18 september heeft minister Grapperhaus aangekondigd dat er een „breed offensief tegen de georganiseerde criminaliteit” wordt ingezet. Er komt een Multidisciplinair Interventie Team (MIT) van 350 personen die zich richten op het „afbreken van machtsposities van criminele kopstukken en hun facilitators”.

Tom Driessen, programmadirecteur ‘ondermijning’ , is betrokken bij het uitstippelen van de nieuwe strategie van het MIT. In de nog vertrouwelijke nota ‘Chess’ schrijft hij dat het tijd wordt voor „een herijking van de visie op de bestrijding van ondermijning”. Een van zijn vijf aanbevelingen is, overeenkomstig het verlangen van Aboutaleb, bij de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit „de kraan dicht te draaien bij de bron”.

Onhandig is wel dat het MIT wordt ondergebracht in de Landelijke Eenheid waar men elkaar nu intern naar het leven staat. „Verdere escalatie van de onderlinge machtsstrijd moet worden voorkomen”, zegt een betrokken rechercheur. In de jaren negentig van de vorige eeuw kwam er een Interregionaal Recherche Team (IRT) dat volgens toenmalig officier van justitie Onno van der Veen de misdaad ‘knock out’ wilde slaan. Dit superteam moest uiteindelijk worden ontbonden wegens al te grensverleggend rechercheren. De kwestie leidde tot de parlementaire enquête opsporingsmethoden.

Lees ook Het politietekort oplossen lukt hem niet, zegt minister Grapperhaus

Intussen is de politie druk bezig externe deskundigen te ronselen voor het onderzoek naar de ruzies bij de Landelijke Eenheid. Volgende maand maakt de eenheid Den Haag de resultaten bekend van een onderzoek naar machtsmisbruik door agenten die zich de ‘Marokkanenverdelgers’ noemden op politiebureau Hoefkade. Een vooraanstaande commissaris van politie, ruim veertig jaar in dienst, zegt nogal moedeloos te worden van alle politieperikelen. „Het doet me zo veel pijn. We proberen het beste te doen voor de samenleving maar we krijgen het niet voor mekaar. Er ligt buiten enorm veel werk te wachten maar we worden steeds weer afgeleid door interne affaires. Ik ben de hele dag bezig brandjes te blussen en moet mijn mensen weer zien op te peppen”.