CBS: Euthanasie breed geaccepteerd, behalve onder moslims

Den Haag

Dat blijkt uit de ‘Belevingen 2018’, een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Van de Nederlandse volwassenen is 87 procent van mening dat euthanasie in bepaalde gevallen is toegestaan, 8 procent is in alle gevallen tegen en 5 procent wil hier niets over zeggen. Vooral niet-religieuze mensen hebben in bepaalde omstandigheden geen bezwaren tegen een zelfgekozen levenseinde. Onder moslims is de weerstand het grootst: vier op de tien volwassen moslims vindt euthanasie in geen geval gerechtvaardigd.

De antwoorden die het CBS kreeg, sluiten aan bij de trend dat de acceptatie van euthanasie in vrijwel alle lagen van de bevolking groeit. Dit geldt ook voor andere morele kwesties die spelen in de privésfeer, schrijven onderzoekers van het Sociaal- en Cultureel Planbureau (SCP) in de laatste ‘Burgerperspectieven’. Naast euthanasie gaat dit over abortus, zelfdoding, echtscheiding, homoseksualiteit. Nederland is hier over het algemeen toleranter in dan veel andere Europese landen.

Deze groeiende tolerantie is ook te zien onder Nederlandse protestanten. Op verzoek van het Nederlands Dagblad onderzocht het SCP in september de opvattingen van protestanten over euthanasie. Hieruit bleek dat in 1970 nog 34 procent van de protestanten in alle gevallen tegen euthanasie was, in 2018 was dit gedaald naar 18 procent. Het percentage dat vindt dat het verlenen van euthanasie afhangt van de situatie, groeide juist. In 1970 was dit iets meer dan een kwart, in 2018 ruim de helft. Dat toont volgens SCP-onderzoeker Paul Dekker dat niet zozeer de acceptatie van euthanasie is toegenomen, maar ‘dat de publieke opinie genuanceerder is geworden’.

Het CBS vroeg ook naar omstandigheden waarin euthanasie toegestaan zou moeten zijn. Volgens de euthanasiewet is euthanasie onder bepaalde voorwaarden toegestaan. Het moet in ieder geval de beslissing van de patiënt zelf zijn en de twee artsen moeten de overtuiging hebben dat dit een weloverwogen en vrijwillig besluit betreft. Daarnaast moet er sprake zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden.

Van de ondervraagden vindt 80 procent dat euthanasie toegestaan is wanneer een patiënt vergevorderd dementeert en om euthanasie heeft gevraagd toen hij of zij nog bij volle bewustzijn was. Bij mensen met ernstige psychische aandoeningen of ongeneeslijk zieke kinderen vindt bijna driekwart van de Nederlandse volwassenen dat euthanasie mogelijk moet zijn. Bij mensen die levensmoe zijn, zoals het CBS het zelf noemt, gaat dit om iets meer dan de helft. Bijna een derde van de ondervraagden is hiertegen, de rest wil geen antwoord geven.

conservatief

Hoewel uit zowel de cijfers die het SCP als het CBS verzamelde, blijkt dat de acceptatie van euthanasie in bepaalde gevallen is toegenomen, wil dit niet zeggen dat deze acceptatie bij het verstrijken van de tijd steeds verder zal toenemen. Zo lijken jongeren zich in morele kwesties conservatiever op te stellen, concludeerde sociologe Quita Muis vorige week in het Nederlands Dagblad.

‘De conservatieve standpunten van deze jongeren zijn vaak niet gebaseerd op religie, maar op een gevoel van vervreemding. Je moet hun conservatisme daarom vooral zien als een tegenbeweging. Ze zijn dus niet per se tegen abortus (of euthanasie, red.), maar omdat ze het gevoel hebben dat alles maar mag, voelen ze zich bedreigd in hun identiteit en verlangen ze naar meer duidelijkheid. Dit zoeken ze in structuren zoals die er in het verleden waren.’ <