De top van de Belastingdienst drukte de onrechtmatige aanpak stopzetten kinderopvangtoeslag erdoor

De ambtelijke top van de Belastingdienst heeft willens en wetens toeslagen stopgezet van mensen waarvan ze wist dat die er wel recht op hadden. Tot op het hoogste niveau werd besloten om jarenlang door te gaan met deze onrechtmatige aanpak. De Tweede Kamer voert de druk op staatssecretaris Menno Snel op, nu blijkt dat informatie hierover achtergehouden werd voor de politieke leiding.

Dat blijkt uit documenten die Snel vrijdag openbaar maakte na een verzoek op basis van Wet openbaar bestuur door ‘RTL Nieuws’ en Trouw. Hoewel Snel stelde dat hij geen aanwijzingen voor ambtsmisdrijven door ambtenaren heeft gevonden, biecht hij in een brief aan de Tweede Kamer wel op dat de hoogste leiding op de hoogte was van de gang van zaken. Daarnaast zouden lagere ambtenaren instructies hebben gekregen om ‘langs de randen van de wet’ te werken om fraude zo hard mogelijk aan te pakken.

‘Echt alles dichtdraaien’

De vrijgegeven documenten geven een ontluisterend beeld van de manier waarop de ambtelijke leiding de wet naast zich neer legde om de aanpak van veronderstelde fraude ruim baan te geven. Toenmalig algemeen directeur van de Belastingdienst Hans Blokpoel was eerstverantwoordelijk voor het zogeheten Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) dat in 2013 werd opgericht. In een verslag uit november van dat jaar staat: “Blokpoel wil echt alles dichtdraaien, dus ook toeslagen, zelfs als die waarschijnlijk wel goed zijn.”

Al vanaf de start van het CAF-team neemt de ambtelijke top voor lief dat onschuldige ouders de dupe zullen worden van de aanpak van, in de ogen van de Belastingdienst, frauderende gastouderbureaus. De eigen inschatting is dat 80 procent van de gevallen achteraf terechte stopzettingen zullen blijken te zijn, en 20 procent niet. Die getallen worden nooit onderbouwd.

‘Op nihil zetten’

De toenmalig directeur-generaal van de Belastingdienst Peter Veld zou dit bespreken met toenmalig staatssecretaris Eric Wiebes, maar volgens Snel is dat ‘voor zover hij kan nagaan nooit gebeurd’. In andere documenten staat dat zijn voorganger Wiebes is geïnformeerd over de ‘werkwijze en resultaten’ van het CAF-team.

Peter Veld was ook betrokken bij de harde aanpak van het gastouderbureau uit Eindhoven en driehonderd daaraan door de Belastingdienst gekoppelde ouders, waarover een commissie onder leiding van oud-minister Piet Hein Donner vorige week vernietigend oordeelde. Intern stond al voordat een onderzoek was gedaan vast dat toeslagen van alle ouders stopgezet zouden worden. De zaak werd aan Veld voorgelegd ‘met het verzoek hard op te treden: op nihil zetten’.

Ook Gerard Blankestijn, toenmalig directeur Toeslagen en tegenwoordig directeur MKB bij de Belastingdienst zette een harde lijn door, al werd hij in 2017 gewaarschuwd door ondergeschikten om ‘lering’ te trekken uit het ‘onbehoorlijke’ optreden in de Eindhovense zaak. Hij hield bovendien documenten en informatie over het verwerken van tweede nationaliteit van burgers achter voor staatssecretaris Snel.

Nieuwe documenten

Uit de openbaar gemaakte documenten blijkt dat intern al bijna drie jaar duidelijk was dat het CAF-team denigrerend sprak over ouders en gastouderbureaus, maar dat dit door de huidige ambtelijke top in de doofpot is gestopt. Labels als ‘licence to Disturb’ en termen als ‘kerstspecials’ werden uit weekverslagen geknipt toen deze begin 2017 werden vrijgegeven na een verzoek tot openbaarmaking. Dat gebeurde onder verantwoordelijkheid van één van de huidige topambtenaren, een jurist die deel uitmaakt van het Managementteam van de Belastingdienst.

Zowel staatssecretaris Snel als de commissie Donner concluderen dat ouders het slachtoffer zijn van ‘institutionele vooringenomenheid’ bij de Belastingdienst. Maar volgens Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) is nu duidelijk dat Snel zich daar niet achter kan verschuilen. “De staatssecretaris moet binnen een week een volledig feitenrelaas aan de Kamer sturen en nagaan wie welke wetten bewust heeft overtreden’. 

Duidelijk is wel dat Snel door zijn ambtenaren is verteld dat een onderzoek werd ingesteld naar een klokkenluider. Nadat de Belastingdienst ontlastende informatie voor ouders achterhield in rechtszaken, bracht deze ambtenaar die alsnog naar buiten. Onder Snel werd hij op non-actief gezet, maar hij kreeg onder druk van de Tweede Kamer eerherstel na onthullingen van Trouw en RTL Nieuws hierover. 

Lees ook:

Commissie oordeelt snoeihard over Belastingdienst: ouders moeten schadevergoeding krijgen

Een adviescommissie van oud-minister Piet Hein Donner komt met keiharde conclusies over het optreden van de Belastingdienst in een fraudeonderzoek naar kinderopvangtoeslag. Ouders hadden geen enkele kans om te ontsnappen, en hebben recht op ruimhartige compensatie.

Belastingdienst handelde jarenlang in strijd met de wet

De top van de Belastingdienst negeerde jarenlang misstanden. Nu stapt een klokkenluider naar de Tweede Kamer.