Direct naar artikelinhoud
analysehaga lyceum

Haga Lyceum vs. de staat: een warrige strijd waarin beide partijen de grenzen opzoeken

Drie rechtszaken voerde het omstreden Cornelius Haga Lyceum deze week. Hoe het met de school gaat aflopen, is nog volstrekt onduidelijk. 

en
Leerlingen en schoolleiding komen aan bij het gerechtshof, waar het hoger beroep van het Cornelius Haga Lyceum dient.Beeld ANP

De hoeveelste procedure dit is die het Cornelius Haga Lyceum voert? Directeur-bestuurder Soner Atasoy beweert de telling te hebben bijgehouden. Vrijdag voor de zitting bij de Raad van State noemt hij een getal dat de duizelingwekkende strijd van de school met de overheid goed weergeeft: 42. In negen jaar tijd, zegt Atasoy. En o ja, daarbij gaat het om procedures. Het aantal zittingen is nog groter.

Deze week kon hij weer drie aan zijn lijst toevoegen. Zowel bij het gerechtshof in Den Haag als bij de Raad van State kwam de school deze week met bussen vol leerlingen, leraren en ouders opdagen. Vrijdag hadden ze een spandoek bij zich, dat niet mee het gebouw in mocht. ‘Stop hetze tegen moslims’, stond erop.

Vreemd is het overigens niet het Haga Lyceum zoveel mensen meeneemt. De uitkomst van deze procedures kan grote gevolgen hebben voor de toekomst van de omstreden school, die ‘acuut bedreigd’ wordt in het voortbestaan, ‘en dat midden in het schooljaar’, zoals advocaat Wouter Pors vrijdag zei.

Grenzen

De juridische strijd spitst zich nu toe op drie dingen. Eén: het vernietigende rapport waarin de Onderwijsinspectie concludeert dat het burgerschapsonderwijs ondermaats is en er sprake is van financieel wanbeheer. Twee: de aanwijzing die minister Slob (Onderwijs) daarna aan de school gaf, waarin hij het bestuur maande op te stappen. Drie: de sanctie die volgde toen het bestuur dat weigerde: de minister draait de geldkraan per 1 december dicht. 

Tegen het rapport, de aanwijzing én sanctie voert de school nu afzonderlijke procedures, die allemaal verband met elkaar houden. Daardoor is het lastig om het overzicht te behouden in deze wirwar van zaken. Wat het extra ingewikkeld maakt, is dat het juridisch gezien onontgonnen gebied is. En dat beide partijen de grenzen opzoeken.

Neem de tweede voorlopige voorziening van vrijdag bij de Raad van State. Die zaak draaide om het voorschot dat het Haga Lyceum wil ontvangen van het ministerie om de groei die de school na de zomer doormaakte te kunnen bekostigen. Voor andere startende scholen is de toekenning van zo’n voorschot meestal een formaliteit. Het Haga Lyceum krijgt het niet.

Bij een eerder kortgeding beriep het ministerie zich op procedurele toestanden met betaalsystemen en vaste betaaldata, maar vrijdag bleek dat het inhouden van het voorschot toch vooral – zo niet uitsluitend – te maken heeft met de aanwijzing.

‘De minister houdt de extra bekostiging in om af te dwingen dat de school alsnog voldoet aan de aanwijzing’, antwoordde landsadvocaat Jannetje Bootsma op vragen van de rechter.

‘De minister creëert een dwangmiddel waar de wet helemaal niet in voorziet’, riposteerde Pors. ‘Het gaat om geld waar de school vanaf 1 augustus recht op heeft. Toen was er nog geen sprake van een aanwijzing. Het kan toch niet zo zijn dat de minister deze regeling oneigenlijk gebruikt om met terugwerkende kracht een sanctie op te leggen?’

Geen moslim

Ook de mannen van het Haga Lyceum lijken zich in de rechtszaal braver voor te doen dan ze in werkelijkheid zijn. Zo is nog altijd onduidelijk of Atasoy en consorten daadwerkelijk bereid zijn plaats te maken voor een interim-bestuurder. 

In oktober droeg de school nog keurig een interim-bestuurder voor, toen de minister dat eiste. Maar op het moment dat Slob zijn goedkeuring had uitgesproken over deze Marcel Heuver, bleek er toch een probleempje te zijn. Heuver is geen moslim, stelde de school, terwijl bestuurders dat volgens de statuten wel moeten zijn. Het zou dus nog even duren voordat het zittende bestuur de taken kon overdragen, want een zorgvuldige statutenwijziging kost tijd.

Tijdens de eerste zaak vrijdag bij de Raad van State informeerde de rechter er uitgebreid naar. Centraal bij die zaak stond de vraag of de minister de geldkraan al mag dichtdraaien, terwijl er nog een procedure loopt over de rechtmatigheid van de aanwijzing. Maar de rechter wilde ook graag weten hoe het zat met Heuver.

‘U wist dat hij geen moslim was. Waarom heeft u hem dan toch voorgedragen?’

‘Wij hebben hem niet voorgesteld’, zei Atasoy. ‘Dat hebben de medezeggenschapsraad en de ouderraad gedaan. De minister deed lang over zijn goedkeuring. En toen zijn we in de problemen gekomen.’

‘Kon u daar niet iets op verzinnen, een noodverband aanleggen voor een interim-bestuurder?’

‘Wij wilden plaatsmaken, onder protest. Maar dat kon niet. Omdat de minister eiste dat het huidige bestuur zich zou uitschrijven bij de Kamer van Koophandel. Toen werden we geblokkeerd door onze eigen statuten.’

Grote ingreep

‘Ik heb vanmorgen nog in het handelsregister gekeken’, zei de landsadvocaat even later. ‘We zijn een maand verder en ze hebben de taken nog steeds niet overgedragen. Ik heb ook nog geen gewijzigde statuten gezien.’

‘Waarom is er nog geen statutenwijziging geweest?’, vroeg de rechter.

‘Dat betekent ook dat je de identiteit van de school moet loslaten’, zei Pors. ‘Dat is een zeer grote ingreep.’

‘We wilden het wel doen. Maar de bestuurder die we hebben voorgedragen heeft zijn bedenkingen geuit nadat hij de voorwaarden van de minister hoorde’, zei Atasoy, doelend op de eis van Slob dat het huidige bestuur aftreedt en Heuver een onderwijsexpert naast zich duldt. ‘Nu wil hij helemaal niet meer aantreden.’

Het hof in Den Haag doet op 24 december uitspraak in het hoger beroep over het al dan niet intrekken van het inspectierapport. De Raad van State hoopt over een week een uitspraak te doen over het stopzetten van de bekostiging en het inhouden van het voorschot.

De Haga-saga: dit ging eraan vooraf

Deze afgelopen week was de week van de waarheid voor het Cornelius Haga Lyceum. Er stonden drie rechtszaken op het programma. De vraag is of de islamitische school daarna nog geld uit Den Haag krijgt. De Volkskrant schetste drie scenario’s.

Voor wie het overzicht kwijt is, zetten we de belangrijkste gebeurtenissen uit de roerige geschiedenis van de omstreden islamitische school op een rij.

Minister Arie Slob (Onderwijs) wil dat het bestuur opstapt. Hij gaf de school een zogeheten aanwijzing. ‘Deze bestuurders moeten echt uit de school verdwijnen’, zei hij in een interview met de Volkskrant. Directeur-bestuurder Soner Atasoy reageerde furieus: ‘We worden genaaid in het kwadraat.’

Aanleiding voor de ophef is een zeer negatief rapport dat de Onderwijsinspectie opstelde over de school. Bewijzen voor salafistisch onderwijs zijn niet gevonden, maar op punten van bestuur en financiën is er scherpe kritiek. De school probeerde – tevergeefs – de publicatie van het rapport te voorkomen.

Ook de Volkskrant kwam tijdens meer dan tien bezoeken en tientallen gesprekken met de schoolleiding, docenten, medewerkers, ouders, vrijwilligers en externen geen bewijzen tegen van salafistische invloeden of antidemocratisch onderwijs. Lees de longread of luister naar de podcast waarin verslaggevers Tjerk Gualthérie van Weezel en Rik Kuiper hun verhaal doen.