RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Tech

Disney+ waarschuwt als eerste voor roken in films

Beeld © RTL Nieuws

Disney+ is de eerste streamingdienst in Nederland die waarschuwt dat er in films en series wordt gerookt. Bij films als Dumbo en Peter Pan wordt vooraf gemeld dat de beelden 'tabakgerelateerde items' bevatten.

Daar heeft de streamingdienst bewust voor gekozen, vertelt Disney Nederland-woordvoerder Marike Sterk aan RTL Nieuws. "In Nederland is er geen regelgeving op dit gebied, maar wij willen de consument vooraf op een nette manier waarschuwen."

De waarschuwing heeft volgens haar vooral te maken met de doelgroep van Disney+. "De waarschuwing is voornamelijk voor ouders bedoeld. Die kunnen zelf een beslissing maken, maar op deze manier zijn ze in ieder geval vooraf gewaarschuwd."

Opgaan
Lees ook:
Opgaan in rook: zien paffen, doet paffen?

Tweede waarschuwing

Opvallend is dat er in de Verenigde Staten naast de melding over roken, nog een tweede waarschuwing bestaat. Bij sommige films wordt daar ook vermeld dat de beelden 'verouderde culturele representatie' bevatten.

Het gaat dan bijvoorbeeld om Dumbo, The Aristocats en Peter Pan, waarin vooral Afro-Amerikaanse personages eigenschappen hebben die als racistisch kunnen worden beschouwd. In Nederland bestaat zo'n waarschuwing nog niet. "We bekijken per land of dat nodig is", zegt Sterk.

'Blij verrast'

Mischa Stubenitsky, woordvoerder van KWF Kankerbestrijding, zegt blij verrast te zijn met de melding van Disney+ over roken. De stichting overlegt al langer met zenders en Kijkwijzer over de mogelijkheden om daarvoor te waarschuwen. "Maar naar mijn weten is het voor het eerst dat dit in Nederland wordt gedaan. Disney neemt op deze manier verantwoordelijkheid en laat zien dat roken niet normaal is."

Hij trekt een vergelijking met geweld in films en series. "Iedereen vindt het normaal dat daarvoor wordt gewaarschuwd en dat daar eigenlijk pas vanaf een bepaalde leeftijd naar mag worden gekeken. Voor roken moet dat ook normaal worden. Er overlijden jaarlijks zoveel mensen aan."

De cijfers

De afgelopen jaren werd er meer gerookt op het witte doek, blijkt uit Amerikaanse berekeningen. Het aantal personages dat rookt in Amerikaanse films tussen 2010 en 2016 is met 72 procent gestegen, volgens Truth Initiative. Uit een ander onderzoek van de anti-tabaksorganisatie blijkt ook nog eens dat er in series van nieuwe diensten als Netflix en HBO veel meer wordt gerookt dan in programma's van reguliere zenders.

Jongeren die vaker beelden van tabak zien, hebben volgens het onderzoek bovendien twee keer zoveel kans om te gaan roken. Van de rokers begon 37 procent ooit na het zien van roken in films. Truth Initiative is daarom bang dat door de vele beelden roken weer wordt genormaliseerd en aantrekkelijker wordt voor jongeren.

Stubenitsky is zich ervan bewust dat één waarschuwing niet het hele rookprobleem in Nederland oplost. "Als we echt iets willen doen aan het aantal mensen dat overlijdt aan roken, zijn er heel veel maatregelen nodig. Maar deze waarschuwing is daar wel onderdeel van." Hij roept daarom andere streamingsdiensten op hetzelfde te doen.

Doelgroep

Ook Dan Hassler-Forest, hoogleraar filmwetenschappen aan de Universiteit Utrecht, heeft nog niet eerder gezien dat er in Nederland wordt gewaarschuwd voor roken in films en series. Hij begrijpt wel dat juist Disney+ de eerste is. "Het heeft ontzettend veel met de doelgroep van Disney te maken. Het zijn vooral goedverdienende mensen met kinderen die er een abonnement op nemen. Die vinden het niet erg om zo'n waarschuwing te horen. Voor Netflix zou het een heel ander verhaal zijn, zij hebben een veel bredere doelgroep."

Netflix

Ook Netflix is op de hoogte van de onderzoeksresultaten van Truth Initiative. De streamingdienst liet enkele maanden geleden weten geschrokken te zijn van de resultaten en heeft in een verklaring gezegd dat er naast geweld, grof taalgebruik en seks nu ook een strenger rookbeleid wordt opgesteld.

Dat houdt in dat in alle series en films voor jongeren geen tabak of E-sigaretten meer zullen voorkomen, tenzij dit feitelijk of historisch gezien noodzakelijk is. Vooralsnog worden er geen waarschuwingen geplaatst.

Disney+
Lees ook
Disney+ heeft nu al 10 miljoen abonnees

Hassler-Forest zet vraagtekens bij het gezegde 'zien roken, doet roken'. "Het fenomeen is door veel sociale wetenschappers onderzocht, maar de resultaten spreken elkaar tegen. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor onderzoek naar de invloed van geweld in videogames op kinderen. Er is op dit moment gewoon nog geen betrouwbare manier om dit te meten."

Context belangrijk

Hij erkent wel dat als roken wordt genormaliseerd in de media, dat mensen sneller geneigd zijn om het te gaan doen. "Maar het is altijd afhankelijk van de context." Hij noemt als voorbeeld de serie Mad Men. "Daarin wordt veel gerookt op de werkvloer en het staat er continu blauw van de rook. De manier waarop roken in beeld wordt gebracht is niet sexy en zal daarom ook niet aanzetten tot roken."

Netflix
Lees ook:
Netflix staat blauw: 319 rookscènes in één serie

De hoogleraar vindt het niet vreemd dat filmmakers er nog altijd veel voor kiezen om hun personages te laten roken.  "Door roken kun je veel over een karakter zeggen. Rokers zijn vaak de anti-helden, mensen die regels aan hun laars lappen." Toch is er door de jaren heen het één en ander veranderd. "James Bond zou tegenwoordig niet meer zo snel een sigaretje opsteken."

Hassler-Forest begrijpt waarom er in Amerika wel wordt gewaarschuwd voor 'verouderde culturele representatie' en in ons land niet. "In Nederland is de discussie over de representatie van etniciteit nog niet zo ver ontwikkeld als in Amerika."

Disney+
Lees ook
Disney+ is live: deze nieuwe films en series kun je nu kijken