RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Politiek

'Ik kan de partij wel opheffen': hoe de VVD tóch akkoord ging met 100 km/u

De VVD legt sinds vandaag met reclameborden uit waarom de partij instemt met de snelheidsverlaging. Beeld © ANP

Automobilisten mogen straks niet harder rijden dan 100 kilometer per uur. Die maatregel om de stikstofuitstoot te verlagen doet pijn bij het kabinet, maar vooral bij regeringspartij VVD. Hoe kwam het zover dat dé partij voor de automobilist hiermee akkoord ging? Een reconstructie.

"Als ik hiermee instem, kan ik mijn partij wel opheffen", roept VVD-leider Mark Rutte, naar verluidt, tijdens het coalitieoverleg afgelopen maandag. Op tafel ligt de snelheidsverlaging van 130 kilometer per uur naar 100. Het RIVM heeft uitgerekend dat de verlaging van de maximumsnelheid in heel Nederland de beste manier is om de stikstof te verlagen en de bouwwerkzaamheden die stil liggen, weer op gang te helpen.

Rutte niet geamuseerd

De spanning tijdens het coalitieoverleg met de fractievoorzitters van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie en de betrokken ministers en vicepremiers loopt op. Zeker als een betrokkene stelt dat de VVD ook opgeheven kan worden als de hele bouwsector binnenkort werkloos thuis zit. Rutte is niet geamuseerd over die opmerking.

De VVD-leider is zich ervan bewust hoe het er voor zijn partij uitziet als die instemt met een verlaging van de maximumsnelheid. De partij heeft altijd met veel trots uitgedragen verantwoordelijk te zijn voor de hogere maximumsnelheid van 130 kilometer per uur. Die erfenis dreigt als sneeuw voor de zon te verdwijnen vanwege de maatregelen die nodig zijn om de stikstof terug te dringen.

Maximumsnelheid
Lees ook:
Maximumsnelheid van 130 naar 100 kilometer per uur, behalve 's nachts

Geen beste stemming

Het loopt zo hoog op dat vicepremier Hugo de Jonge samen met collega’s Hoekstra (Financiën) en Koolmees (Sociale Zaken) olie op de golven moet gooien om de spanning uit de lucht te halen. Het coalitieoverleg loopt af zonder besluit, in een niet al te beste stemming. Toch is dat volgens betrokkenen wel het moment waarop de partijen zich ook realiseren dat ze er gezamenlijk uit moeten komen.

De coalitiepartijen hebben die ochtend, voorafgaand aan het coalitieoverleg, de uitkomst gekregen van de RIVM-berekeningen, waardoor duidelijk is geworden wat een snelheidsverlaging oplevert.

Snelheidsverlaging overal

Alle onrust is het gevolg van een uitspraak van de Raad van State in mei. Die zette toen een streep door het zogenoemde 'Programma Aanpak Stikstof', waarmee de stikstofuitstoot van projecten in de buurt van natuurgebieden werd berekend. Volgens de raad deugde die methode niet. Het gevolg van de uitspraak is dat er direct 18.000 bouwprojecten stil komen te liggen.

Dit zijn de stikstofplannen van het kabinet

02:40
Er ligt een pakket aan maatregelen om de stikstof- en PFAS-problemen voorlopig op te lossen. De belangrijkste maatregelen op een rij.

Het kabinet laat een commissie onder leiding van oud-minister en VVD'er Johan Remkes oplossingen voor de problemen door de stikstof op een rij zetten. Eind september komt Remkes met zijn bevindingen: de maximumsnelheid op snelwegen en rijkswegen moet omlaag, en veeteeltbedrijven die relatief veel stikstof uitstoten, moeten worden aangepakt.

Het kabinet gaat met het advies aan de slag. Vicepremier Carola Schouten coördineert die aanpak. Maar langzamerhand blijkt dat er geen echte andere mogelijkheden zijn dan een snelheidsverlaging overal. Het kabinet kijkt ook naar een gedeeltelijke snelheidsverlaging, op wegen in de buurt van natuurgebieden, maar dat levert niet genoeg op.

Hoe lang duurt de nacht?

Maandagmiddag na het niet zo vrolijke coalitieoverleg komt de VVD-fractie bijeen. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff praat die middag zijn fractiegenoten bij, of zoals een betrokkene zegt: hij houdt een college van drie uur over de PAS.

Dijkhoff legt uit dat een snelheidsverlaging in heel Nederland het enige is dat genoeg stikstofreductie oplevert om de bouw weer echt los te trekken. De VVD wil in ruil daarvoor dat er in de nacht 130 kilometer per uur gereden moet kunnen blijven worden. De enige vraag is: hoe lang duurt die nacht? Op tafel liggen RIVM-berekeningen die uitgaan van 22.00 tot 06.00 uur. De partijen vragen het RIVM uit te rekenen wat het betekent als er van 19.00 tot 06.00 uur weer gas kan worden gegeven.

Afgrond met recessie en ontslagen

Dinsdagochtend blijkt dat een algehele snelheidsverlaging genoeg ruimte oplevert om 130 kilometer per uur te blijven rijden tussen 19.00 uur en 06.00 uur. Diezelfde ochtend belt VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff met Rob Jetten. De VVD is akkoord. "Het is de weg die naar links afbuigt", zegt een bron. “Omdat aan de rechterkant een afgrond ligt met recessie en ontslagen."

Stikstofimpasse:
Lees ook:
Stikstofimpasse: aantal bouwvergunningen dreigt drastisch te dalen

In 'ruil' voor die lastige maatregel zullen de eisen die het regeerakkoord stelt over kringlooplandbouw wat worden afgezwakt. Ook boeren die emissiearm werken krijgen groeiruimte. Dat zorgt er in de praktijk voor dat sommige boerderijen die weinig uitstoten, misschien wel kunnen uitbreiden.

Geen zout in de wond wrijven

En belangrijker: de partijen maken nog een afspraak. Er wordt geen zout in de wond van de VVD gewreven. "Een gentlemen's agreement", zegt een bron.

Die afspraak past wel bij de onrust die de afgelopen weken bij CDA, ChristenUnie en D66 heerste over de VVD. Die partijen vroegen zich serieus af of de VVD de snelheidsverlaging wel zou kunnen dragen. En dus overheerst opluchting en de bereidheid om het voor de VVD niet zwaarder te maken dan het toch al is, nu dat inderdaad het geval blijkt.

Gevaarlijk voor mens én natuur: alles wat je moet weten over stikstof

03:18
Het legt duizenden projecten stil, en boeren en bouwbedrijven raken ervan in de stress: stikstof. Maar wat is de oorzaak van de stikstofcrisis?