Kan Turkije uitgereisde IS’ers zomaar terugsturen naar Nederland?

Kan Turkije uitgereisde IS’ers zomaar terugsturen naar Nederland?

Ja, dat kan en dat is in het verleden ook al gebeurd. Nederland heeft daarover jaren geleden afspraken gemaakt met de Turkse autoriteiten. Iedere Nederlandse uitreiziger die Turkije arresteert, ‘wordt op een zorgvuldige wijze teruggebracht naar Nederland’, zei toenmalig minister Van der Steur in 2016 in de Tweede Kamer. 

Zo droeg Turkije onder anderen twee Nederlandse broers over die vervolgens in 2016 in Amsterdam werden veroordeeld wegens hun plannen in Syrië. Later volgde de Haagse Martijn N., die 40 maanden celstraf kreeg voor deelname aan een terroristische organisatie. Vorig jaar stuurden de Turkse autoriteiten zelfs jihadisten Reda N. en Oussama A. naar Nederland, terwijl tegen hen in Turkije een hoger beroep in hun strafzaak liep.

Hoe gaat dat met jihadisten met een dubbele nationaliteit wiens Nederlandse paspoort is ingetrokken?

Dat maakt het terugsturen lastig, want tegen hen heeft Nederland doorgaans een inreisverbod van tien jaar uitgevaardigd. Dat inreisverbod kan tijdelijk worden opgeschort als iemand verdachte is in een strafzaak in Nederland, wat in principe geldt voor alle uitreizigers naar oorlogsgebied in Syrië. Daarvoor is alleen medewerking van de Nederlandse autoriteiten nodig. 

Of Den Haag die zal geven, is de vraag. Het Openbaar Ministerie ziet de terrorismeverdachten graag hier verschijnen voor hun berechting, maar minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid, CDA) presenteert het afpakken van hun nationaliteit als een manier om te voorkomen dat jihadisten terugkeren naar Nederland. 

We hebben het hier overigens over een zeer kleine groep mensen: van de honderden uitreizigers hebben tot dusverre slechts zeven hun nationaliteit verloren.

Wat is er bekend over de Nederlandse uitreizigers in Turkije?

Volgens de laatste cijfers van inlichtingendienst AIVD bevinden zich in Turkije twintig uitgereisde volwassenen en dertig kinderen met een Nederlandse link. Onder hen is in elk geval de Apeldoornse jihadiste Xaviera S., die begin 2018 werd opgepakt in Turkije en daar is veroordeeld. Deze zomer werd ze vervroegd vrijgelaten, maar in afwachting van de afhandeling van haar hoger beroep mocht Xaviera S. het land van de Turkse autoriteiten nog niet verlaten. Haar Algerijnse man Mokhtar M., die eerder in Eindhoven woonde, is ook veroordeeld in Turkije. Hij is in 2009 tot ongewenst vreemdeling verklaard door Nederland. Begin dit jaar pakte de Turkse politie in Bursa ook drie Nederlandse uitreizigers op, onder wie Loes F. uit Geleen en Souad D. uit Franeker, beiden moeder van een kind.

Wat gebeurt er met deze mensen na aankomst in Nederland?

Zij worden op Schiphol direct gearresteerd. Alle Nederlandse uitreizigers naar Syrië zijn door het Openbaar Ministerie als verdachte aangemerkt van deelname aan een terroristische organisatie. Ze kunnen – als de rechtbank het misdrijf bewezen acht – maximaal vijftien jaar celstraf krijgen. Als daarnaast specifieke oorlogshandelingen of andere misdrijven kunnen worden aangetoond, kan de straf hoger uitvallen. 

Bij uitreizigers die al in Turkije zijn veroordeeld en een straf hebben uitgezeten, zal het per zaak verschillen of zij voor dezelfde feiten nogmaals in Nederland kunnen worden berecht. In de strafzaken tegen Oussama A. en Reda N. bleek de rechtbank daar wel mogelijkheden voor te zien: zij werden afgelopen zomer tot respectievelijk 7,5 en 4,5 jaar cel veroordeeld.

Verbetering: In een eerdere versie van dit stuk stond dat uitreizigers maximaal zes jaar celstraf kunnen krijgen als deelname aan een terroristische organisatie bewezen wordt geacht. Dit klopt niet: veroordeelde uitreizigers kunnen maximaal vijftien jaar cel krijgen.