Pooyan Tamimi Arab, universitair docent Religiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht, geeft antwoord. Hij gaat in op de lange traditie van wijn en wijnconsumptie in de islamitische wereld.
Wat is de betekenis van wijn in de islam?
Zowel islamologen als wijndeskundigen hebben verschillende publicaties over alcohol, en in het bijzonder wijn, in de islam geschreven. Vrijwel zonder uitzondering leggen zij een verband tussen wijn en het soefisme, een mystieke stroming binnen de islam.
De Encyclopedia of Islam bevat zelfs diverse hoofdstukken over dit onderwerp, inclusief een lange bijdrage over wijn. En ook in Duitse, Franse, Nederlandse en Engelse studies duiken die associaties steeds op. Soefi's gebruiken wijn in hun poëzie als metafoor en middel om dichter bij het Ongeziene te komen. Maar ook is het aannemelijk dat het poëtische dikwijls gepaard ging met het consumeren van echte drank.
Maken moslims zelf wijn?
Dranktradities in uiteenlopende gebieden, bijvoorbeeld in Marokko, Jordanië, Iran en India, laveren tussen algemeen bekende islamitische verboden en de historische realiteit. Vooral Iran heeft een van de oudste tradities op het gebied van wijnproductie, stelt een artikel in het Journal of Wine Research.
Wijn en wijnbouw waren al een bron van inspiratie voor de veertiende-eeuwse Perzische dichter Hafez. Zijn geboortestad Shiraz, in het zuiden van Iran, kende een lange traditie van wijnbouw. Pas na de islamitische revolutie kwam daaraan een einde. In geschriften zoals de Divan van Hafez, die nog steeds zeer populair zijn, geldt wijnconsumptie als een uiting van een kosmopolitische levenshouding en als een praktijk die religieuze autoriteiten uitdaagt en bekritiseert.
Wijn drinken is toch verboden volgens de Koran?
Wanneer bedwelmende drank voorkomt in antropologische studies, is dat meestal als een schending van de islamitische wetten, als iets dat oogluikend wordt toegestaan, of als een lokale uitzondering op de regel. Een voorbeeld daarvan is de Berti-stam in Soedan, waar het drinken van bier is geaccepteerd. Ook de Poolse Tataren waren niet strikt in de leer. Zij vonden een totaal drankverbod veel te ver gaan.
Andere moslims zien alcoholgebruik als een daad van verzet, zoals Iraanse jongeren in Teheran. De Iraans-Amerikaanse socioloog Asef Bayat beschreef hun gedrag als een mengeling van respect voor het hogere en aanvaarding van het wereldlijke, van geloof en vrijheid, en van het goddelijke en vertier. Maar ook, uiteraard, kan wijnconsumptie gelden als een anti-islamitische daad.
Drinken westerse moslims wijn?
Alcoholgebruik in Europa en Noord-Amerika wordt door antropologen vooral in verband gebracht met cultureel en religieus nationalisme. Noord-Afrikaanse moslims in Frankrijk bijvoorbeeld, lijden onder het idee dat iemand geen goed Fransman kan zijn zonder wijn te drinken.
In Nederland speelt iets soortgelijks. Toen de Marokkaanse ondernemer Elou Akhiat in Rotterdam een wijnbar opende, juichte de gratis krant Metro haar initiatief toe als 'integratie'. Twee jaar geleden probeerde een woningbouwcorporatie in Rotterdam een Turkse restauranteigenaar over te halen om alcohol te schenken. Dit zijn de uitzonderingen die het nieuws halen.
Daarom is het contrast met Iraanse restaurants in Nederland des te opvallender. Hun assortiment kostbare sterke drank staat open en bloot achter de toonbank, waaronder araq sagi, wat letterlijk vertaald 'hondenzweet' betekent. In de islamitische traditie dus dubbel onrein, want een combinatie van onreine drank en honden.
Ondertussen beschouwen Nederlanders die Iraanse landgenoten als seculier en dus geïntegreerd in de maatschappij. Toch is het een vergissing om de betekenis van het drinken van wijn terug te brengen tot integratiedwang, want moslims kennen lange en glorieuze tradities van wijnconsumptie, van Marrakesh tot Sarajevo tot Delhi.
NUjij: Uitgelichte reacties