Brussel en provincies eisen ‘solide oplossingen’ van het kabinet voor stikstofcrisis
Het kabinet moet onder grote druk waarschijnlijk verdergaande maatregelen nemen om de stikstofcrisis te bestrijden dan de coalitie aanvankelijk van plan was. De Europese Commissie en de provinciebesturen nemen alleen genoegen met ‘solide oplossingen’, waarbij de overheid de stikstofuitstoot aantoonbaar weet terug te dringen.
Het kabinet hoopt vrijdag kortetermijnmaatregelen aan te kondigen die ertoe leiden dat in elk geval kleinere bouwprojecten weer kunnen doorgaan. Het doel van deze ‘quick fix’ is landelijk ruimte te scheppen voor de nieuwbouw van tussen de 40- en 75 duizend woningen. De hoofdmoot van dit beleidspakket is waarschijnlijk een snelheidsverlaging op een groot aantal snelwegen (naar 100 kilometer per uur) en provinciale wegen (naar 80 km per uur). Het uitkopen en verplaatsen van boerenbedrijven vergt veel tijd en kan daarom geen onderdeel zijn van dit kortetermijnplan.
Het kabinet wil liever geen generieke snelheidsbeperking op alle Nederlandse wegen, hoewel dat grosso modo twee keer zoveel stikstofwinst (tussen de 1,5 en 2,0 mol minder depositie) oplevert dan het alternatieve scenario: een aantal plaatselijke en regionale snelheidsverlagingen. Een landelijke snelheidsverlaging levert in dunbevolkte provincies als Zeeland en Groningen relatief weinig stikstofruimte op. Daar rijden minder auto's en is de behoefte aan woningbouw minder groot. De coalitie wil wel bekijken of er ’s nachts op meer plekken 130 gereden kan worden dan overdag.
Stikstofreducerend veevoer
Het beleidspakket dat het kabinet vrijdag hoopt af te hameren, zal waarschijnlijk ook inzetten op landbouwinnovaties. Het verplicht stellen van stikstofreducerend veevoer is een van de voorstellen op dat terrein. Een andere mogelijkheid is boeren verleiden een deel van hun weiden om te turnen in kruidenrijke graslanden, waardoor er minder bemesting nodig is. Hiervoor zal het kabinet subsidies beschikbaar moeten stellen. Het onderzoeksinstituut RIVM heeft zo’n tien tot twintig voorstellen om snel stikstof uit te sparen doorgerekend en brengt daarover woensdagochtend rapport uit. Woensdagmiddag is er een extra coalitieoverleg om de resultaten te bespreken.
Bij de zoektocht naar een uitweg uit de stikstofimpasse staat het kabinet onder druk van de Europese Commissie, zo bevestigen meerdere bronnen. Brussel eist dat het kabinet overtuigende maatregelen neemt, die de Nederlandse natuur ontzien en de biodiversiteit herstellen. De Commissie heeft dat medegedeeld aan een ambtelijke delegatie van de ministeries van Landbouw, Infrastructuur, Binnenlandse Zaken en het provinciale samenwerkingsverband IPO, die in oktober op bezoek was in Brussel.
Wrevel
Nederland heeft bij de Commissie wrevel gewekt door de afgelopen vijf jaar veel maatregelen tegen stikstofvervuiling aan te kondigen, maar die niet of nauwelijks uit te voeren. Tegelijkertijd hebben de provincies vooruitlopend op die nooit gerealiseerde natuurwinst alvast honderden vergunningen afgegeven voor bouwprojecten bij Natura2000-gebieden. De Raad van State veegde dit inconsequente overheidsbeleid afgelopen mei van tafel.
Met het oog op die voorgeschiedenis is de Europese Commissie weinig geneigd coulance te betrachten, ook omdat Nederland zelf voortdurend andere landen terechtwijst met het mantra ‘regels zijn regels’. Nederland heeft formeel geen toestemming nodig van Brussel voor zijn natuurbeleid, maar de coalitie wil vermijden dat de relaties verder verzuren.
Op de achtergrond sluimert een conflict tussen het kabinet en acht van de twaalf provincies. Deze acht, waaronder alle Randstadprovincies, willen hardere maatregelen nemen om de stikstofuitstoot te verminderen dan het kabinet. De provincies vrezen dat Den Haag te optimistisch is bij het maken van beleid, zoals ook het geval was bij de programmatische aanpak stikstof (Pas) die dit voorjaar sneuvelde bij de Raad van State. De acht opstandige provincies willen er zeker van zijn dat hun woningbouw- en infrastructuurprojecten straks niet opnieuw sneuvelen bij de rechter.
Zelfs als de coalitie vrijdag knopen doorhakt, zal de stikstofcrisis verre van opgelost zijn. Een snelheidsverlaging biedt niet voldoende soelaas. Op de langere termijn blijft de inkrimping van de veestapel ‘de hete aardappel’, aldus een ingewijde. De veestapel is veruit de grootste bron van de Nederlandse stikstofuitstoot.
MEER OVER STIKSTOF EN LANDBOUW
De strijd tegen stikstof: 60 in plaats van 80 op de provinciale weg is het paard achter de wagen
Onder meer Assen, Overveen en Vught overwegen vanwege het stikstofprobleem een verlaging van de snelheid op binnenwegen van 80 naar 60. Maar of dat nou gaat helpen? Nee dus.
De strijd tegen stikstof: melkveehouderij steeds meer in het vizier
Het ligt voor de hand dat van de grootste producent van landbouwstikstof, de melkveehouderij, veel wordt gevraagd om uit de stikstofimpasse te komen. Maar wat zijn de mogelijkheden?
Een minder vervuilende koe kan best – zeker met een snufje technologie
De koe heeft het gedaan, de laatste tijd. Ze stoot stikstof uit, methaan en CO2. In de discussie over het redden van het milieu wijzen experts op de noodzaak boerderijen met koeien te sluiten. Maar het kan ook anders.
Natuur en landbouw in balans, dat is de uitdaging
Werken in harmonie met de natuur is de oplossing voor de stikstofcrisis. De Drentse boer Ekkels doet het. Hij weet hoe lastig het is voor veel collega’s. ‘Er zijn hier boeren die de grond nog zelf hebben ontgonnen en het lastig kunnen verkroppen als die teruggaat naar de natuur.’
Minister Schouten in gesprek met tegenpolen: ‘Voor duurzamere landbouw moeten we nú over onze dogma’s heen stappen’
Eén tegenstelling definieert Schoutens ministerschap en de boerendochter ging in gesprek met de exponenten ervan. ‘Mijn eigen beeld was veel te beperkt.’
Hoe arm en zielig is de boer echt?
De steun voor het boerenprotest lijkt logisch, want je bijt niet in de hand die je voedt. Maar wie verder inzoomt, ziet dat ‘de landbouw’ veel complexer is dan het lijkt.
De tijdbom onder het stikstofdossier tikte al twee jaar, maar het ministerie wilde het niet horen
Nederland is al maanden in de ban van een stikstofcrisis. De onbeantwoorde vraag: waarom was het ministerie zo slecht voorbereid op de uitspraak die het vergunningenstelsel deed instorten? Op zoek naar de drijfveren achter een alles-of-niets-spel.
Landbouwvernieuwer Henk Hanskamp denkt goud in handen te hebben met de koe-wc
Boerenzoon Henk Hanskamp ontwikkelt innovatieve producten op basis van het natuurlijke gedrag van koeien. Hij heeft er al jaren succes mee. Met een wc voor koeien denkt Hanskamp nu goud in handen te hebben.