Litouwen bouwt hek langs grens Russische exclave Kaliningrad

Het hek moet 135 kilometer lang worden. De aanleg van het hekwerk, tweeëneenhalf meter hoog, wordt grotendeels gefinancierd door de Europese Unie. Litouwen krijgt daarvoor 25 miljoen euro uit het Binnenlandse Veiligheidsfonds, dat onder meer bedoeld is om de buitengrenzen van de EU te versterken. Litouwen zelf draagt nog eens 3,5 miljoen euro bij.

Momenteel bestaat de grens alleen maar uit grenspaaltjes met slechts hier en daar versperringen. Het hek is volgens de regering bedoeld om smokkelaars en illegalen tegen te houden. Maar volgens de vicevoorzitter van de nationale veiligheids- en defensiecommissie van het Litouwse parlement, Rasa Jukneviciene, is het hek ook gericht tegen Rusland. 'Het hek zal geen tanks of ander militair materieel tegenhouden, maar laat zien dat we ons best doen om een potentiële bedreiging door Rusland te verminderen,' zei zij.

Onvriendelijk gebaar

Rusland ziet de plannen als een onvriendelijk gebaar. De gouverneur van Kaliningrad, Anton Alichanov, hamerde erop dat Rusland voor 'transparante' grenzen is. Spottend stelde hij voor dat zijn regio goedkope bakstenen voor de bouw van de 'muur' kan leveren.

Net als de andere Baltische landen is Litouwen bang dat het land het slachtoffer zal worden van een operatie die de annexatie van het Oekraïense schiereiland Krim in 2014 inluidde. Toen stuurde Moskou 'groene mannetjes' - militairen zonder insignes - de grens over om de machtsovername voor te bereiden. De drie Baltische landen maakten tot 1991 deel uit van de Sovjet-Unie en herbergen nog steeds aanzienlijke Russische minderheden, vooral Letland en Estland.

Ook die twee landen zijn bezig met de aanleg van een hek langs de grens met Rusland. Net als Litouwen behoren zij tot de Schengenzone, waarbinnen de interne grenscontroles zijn opgeheven. Volgens beide landen is het hek vooral bedoeld om illegale immigranten tegen te houden, maar er zit ook een politieke kant aan. Twee jaar geleden ontvoerde de Russische geheime dienst FSB een Estse veiligheidsofficier, Eston Kohver, langs de grens met Rusland. Volgens de Russische autoriteiten werd Kohver in Pskov opgepakt, op Russisch grondgebied, terwijl hij bezig was met een clandestiene operatie op Russisch grondgebied. De man werd later uitgewisseld tegen een Estse overheidsfunctionaris die in 2012 werd gearresteerd, toen hij met geheime documenten op het vliegtuig naar Moskou wilde stappen.

Militaire voorpost

Kaliningrad fungeert sinds de Tweede Wereldoorlog als een soort militaire voorpost van Rusland, van waaruit de Russische strijdkrachten snel kunnen reageren op een eventuele aanval uit het westen. Er is een aanzienlijke troepenmacht gelegerd. Ook is het de thuisbasis van de Russische Baltische Vloot. In oktober vorig jaar plaatste Moskou Iskander-raketten in de exclave. De raketten, die zowel met conventionele als nucleaire koppen kunnen worden uitgerust, hebben een bereik van 500 kilometer. Volgens het Kremlin is de plaatsing van de raketten een reactie op de plannen van de VS voor een raketschild waarvan delen in Polen komen te staan.

Als gebaar van steun aan Polen en de Baltische landen heeft de NAVO deze week vierduizend militairen met bijna tachtig tanks naar Polen gestuurd. Tegelijkertijd kwamen in Noorwegen 300 Amerikaanse commando's aan. Rusland beschouwt de komst van de NAVO-troepen als een bedreiging, hoewel het om aantallen gaat die in het niet vallen bij de 300 duizend militairen die Rusland langs de noordwestelijke grens heeft gelegerd.