België exporteert tonnen vervuilde grond naar Nederland
Belgische vervuilde grond en sloopafval worden massaal gestort in Nederlandse natuurvijvers. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlandse reportagemagazine Zembla. ‘Jaarlijks wordt minstens een miljoen ton verontreinigde grond gedumpt.’
“In zeker 60 Nederlandse natuurvijvers waar zand gewonnen is, is de voorbije tien jaar minstens 100 miljoen kubieke meter vervuilde grond en bagger gestort”, zegt onderzoeksjournalist Frans Glissenaar, medemaker van de vanavond om 21.10 uur op NPO 2 uitgezonden Zembla-reportage ‘Gokken met bagger’. Het gaat dan over grond vermengd met plastic afval, accu’s en sloopmateriaal, maar ook over bagger van bodemsaneringen met giftige stoffen zoals asbest en arseen. Glissenaar: “Sommige vijvers zijn eigendom van Nederlandse zandontginners. Ooit haalden ze er zuiver zand uit en dat vervangen ze nu door vervuilde grond en bouwafval. Het overgrote deel halen ze in België. Ze passeren zo twee keer langs de kassa: eerst met de verkoop van zand en vervolgens voor het dumpen van vervuilde grond.”
Waarom in België? “Omdat daar door de grote wegenwerken nu veel aanbod van afvalgrond en baggerspecie is. De transportkosten liggen laag en de afstanden zijn kort. In de zandwinningsvijver ‘Over de Maas’ in het Nederlandse dorp Dreumel vonden we massaal veel stroken plastic die enkel in de Belgische wegenbouw gebruikt worden. We hebben ook gefilmd op een binnenschip in de haven van Gent, waar bagger werd geladen die vervolgens naar Nederland werd vervoerd en in een vijver werd gestort. Volgens de schipper doet hij dit drie keer per week. Uit diezelfde vijver neemt hij schoon zand mee dat in België wordt verkocht. Alleen al van op die plek in de Gentse haven vertrok het afgelopen jaar 150.000 ton bagger naar Nederlandse vijvers.”
‘Verondieping’
De Nederlandse wetgeving staat het storten van ‘licht verontreinigde grond’ in voormalige zandwinningsvijvers toe. Want minder diepe vijvers zou goed zijn voor flora en fauna. “In onze reportage wordt die stelling door ecoloog Piet-Jan Westendorp ontkracht”, zegt Glissenaar. In opdracht van het Nederlandse ministerie van Waterstaat voert Westendorp onderzoek naar de gevolgen van ‘verondieping’. “De definitieve resultaten worden pas tegen 2021 verwacht, maar zijn advies is nu al: stop daar meteen mee.”
In werkelijkheid komen er echter steeds meer nieuwe verondiepingsprojecten bij. Glissenaar: “De handel in vervuilde grond en bagger is big business geworden. Importeren van Belgische afvalgrond is zeer lucratief omdat het een ‘nuttige toepassing’ wordt van zodra het de grens overgaat en in een Nederlandse vijver wordt gestort. Zo staat het ook in de Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen of EVOA.”
1,7 miljoen kuub
De controle van de gestorte bagger en grond laat volgens Zembla te wensen over. “Er worden amper stalen onderzocht”, zegt Frans Glissenaar. “Zo is in ‘Over de Maas’ bagger gestort waarvan de herkomst niet gekend is. Zowat alle papieren die de kwaliteit van de grond en bagger in die vijver moeten garanderen, vertonen hiaten: de chemische samenstelling is niet bekend, of de juiste hoeveelheden.”
Stientje van Veldhoven, de Nederlandse staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, bevestigde op 5 september in een brief aan de Tweede Kamer de massale invoer van grond en baggerspecie uit België. “1,7 miljoen kuub in 2018”, schreef ze. “Om meer zicht te krijgen op de kwaliteit heeft al een eerste overleg plaatsgevonden met de Vlaamse overheidsdienst OVAM en de Vlaamse milieu-inspectie (…). Er wordt een vervolgbijeenkomst gepland.”
Zembla, ‘Gokken met bagger’, vanavond op NPO 2 om 21.10 uur. In samenwerking met onderzoekscollectief SPIT en Follow the Money.