Steeds weer jeuk en rode, schilferige plekken, dat is de chronische ontstekingsziekte psoriasis. Dinsdag 29 oktober is Wereld Psoriasis Dag, waarbij aandacht wordt gevraagd voor de oorzaken, gevolgen en behandeling van de aandoening.
Psoriasis is een chronische ontstekingsziekte van de huid. Ongeveer 1 op de 40 Nederlanders heeft in enige mate last van psoriasis, en wereldwijd gaat het om zo'n 125 miljoen mensen. Zowel mannen als vrouwen kunnen psoriasis hebben. Het kan op elke leeftijd ontstaan, maar meestal ontstaat de aandoening in de leeftijd tussen de 10 en 30 jaar. Het komt vaker voor bij mensen van Europese afkomst met een lichte huidskleur, dan bij mensen van Afrikaanse of Aziatische afkomst.
Psoriasis kenmerkt zich door rode schilferige plekken die meestal op behaarde gedeelten van het lichaam zitten, zoals hoofd, handen en voeten. Ook komen rode plekken voor bij smetgevoelige plaatsen zoals in de huidplooien van de ellebogen, oksels of knieën. Het verloop van psoriasis gaat gepaard met rustige perioden en perioden waarin de klachten verergeren. Psoriasis is geen besmettelijke aandoening.
Vormen van psoriasis
Van psoriasis bestaan verschillende vormen. Bij alle vormen is de huid aangedaan, alleen verschilt de positie, hevigheid en soort van de schilfering.
- Psoriasis vulgaris. Het woord vulgaris betekent ‘gewoon’. Met psoriasis vulgaris wordt de meest voorkomende vorm van psoriasis bedoeld. In ongeveer 75 tot 80 procent van de gevallen gaat het om deze variant.
- Psoriasis capitis. Dit kenmerkt zich door rode schilferende plekken op de hoofdhuid, vooral langs de haargrens en bij de oren.
- Psoriasis inversa. Deze variant bevindt zich vooral in de lichaamsplooien, zoals in de oksels, liezen en bilnaad. Door het broeiende effect in zo’n plooi ontstaat bij deze vorm van psoriasis nooit de kenmerkende schilfering. Ook hebben de plekken een andere kleur, namelijk zalmroze.
- Psoriasis guttata. Deze vorm kenmerkt zich door kleine rode vlekjes met witte schilfertjes. De vlekjes hebben de grootte van een speldenknop tot maximaal 17 millimeter. Psoriasis guttata is voor velen de eerste kennismaking met deze huidziekte.
- Psoriasis unguium. Dit is een nagelafwijking. Vaak zitten er putjes in de nagel en zijn er witte en/of geel-bruine verkleuringen te zien. Het lijkt een beetje op een kalknagel. Psoriasis unguium komt meestal voor in combinatie met een andere vorm van psoriasis. Geschat wordt dat 25 tot 50 procent van de mensen met psoriasis vulgaris deze nagelafwijkingen heeft.
- Erythrodermische psoriasis. Dit is een uiterst zeldzame vorm van psoriasis waarbij meer dan 70 procent van het lichaam met rode, schilferende plekken bedekt is.
- Psoriasis pustulosa. Typisch aan deze vorm zijn de pusblaasjes. Meestal blijven deze blaasjes beperkt tot de handpalmen en voetzolen, maar ze kunnen zich ook over het gehele lichaam verspreiden. Psoriasis pustulosa treedt in aanvallen op en kan overgaan in gewone psoriasis.
- Artritis psoriatica: hiervan spreken we als de huidklachten samengaan met gewrichtsproblemen. In dit geval is het verstandig contact op te nemen met de behandeld dermatoloog voor eventuele doorverwijzing naar een reumatoloog.
Oorzaak van psoriasis
De exacte oorzaak van psoriasis is nog onbekend. Wel wordt er een erfelijk verband gezien en is het duidelijk dat er verschillende omgevingsfactoren zijn die de huidafwijking uitlokken.
De huid is een levend orgaan. De huid vernieuwt zich voortdurend, nieuwe cellen worden gemaakt en oude cellen schilferen af. Na ongeveer 28 dagen is de huid helemaal vernieuwd. Bij mensen met psoriasis duurt dit maar 4 tot 5 dagen door een onderliggend ontstekingsproces. Een voorbeeld hiervan is een verwonding waar na 7 tot 14 dagen een ontstekingsproces in de huid plaatsvindt, waardoor er een verhoorning van de huid plaatsvindt. Dit heet het Köbner fenomeen.
Andere factoren waardoor de ziekte kan uitbreken zijn:
- Een koude of vochtige omgeving
- Stress
- Bepaalde bacteriële infecties zoals streptokokkenbacterie
- Hormonale veranderingen
- Verschillende medicijnen
- Roken
- Drinken van alcohol
Erfelijkheid van psoriasis
Als één van de ouders psoriasis heeft, is er een kans van 10 procent dat het kind ook psoriasis krijgt. Als beide ouders psoriasis hebben, groeit dit risico naar 50 procent. Welke genen er precies een rol spelen in de erfelijkheid van psoriasis is niet bekend.
Symptomen van psoriasis
Hoe de psoriasisplekken er exact uitzien en waar ze voorkomen, is afhankelijk van de soort psoriasis. Over het algemeen gaat het om rode, verharde plekken met daarbij een witte schilfering. Deze plekken kunnen jeuken en pijn doen, omdat de huid erg droog wordt. Op de aangetaste en droge plekken kunnen kloven in de huid ontstaan.
Diagnose van psoriasis
De diagnose van psoriasis zal in de meeste gevallen door de huisarts gesteld worden. Door een anamnese in de vorm van een vragenlijst beoordeelt hij de ernst van de huidafwijking, de huidige behandeling en het effect hiervan. Verder vraagt hij naar de invloed van externe factoren, zoals zonlicht, medicijnen en wondjes, en naar de aanwezigheid van de gevolgen van psoriasis, zoals gewrichtsklachten en nagelvervormingen.
Met de vragenlijst wil de arts een inschatting maken hoe psoriasis de dagelijkse bezigheden beïnvloedt. Bij twijfel of het psoriasis is, krabt de huisarts met een spatel over de psoriasisplek. Als de huidlaag daardoor witter wordt, wijst dit op de diagnose psoriasis. Dit heet ook wel het kaarsvetfenomeen.
Voor dit artikel werkten we samen met Gezondheidsplein.nl. Daar vind je nog veel meer artikelen over gezondheid, gecontroleerd door artsen en medisch specialisten.
