De brexit kan weer alle kanten op
Het is niet voor het eerst, maar het is opnieuw een spannende brexit-week. Wat zijn de kaarten die nu op tafel liggen? Plus: een korte routeplanner.
Voorzitter John Bercow was onverbiddelijk: Boris Johnson mocht maandag geen tweede keer zijn akkoord met Brussel in stemming brengen. Johnson had dat willen doen, zodat hij alsnog onder uitstel van de brexit-datum kon uitkomen, maar die sluwe truc ging niet door.
Bercow beriep zich op de regel dat dezelfde wet niet twee keer kan worden ingebracht – een regel die Johnsons voorganger Theresa May ook al eens parten speelde. Bercow, die tot 31 oktober parlementsvoorzitter is, bracht het als een formeel besluit, maar in regeringskringen werd het gezien als een poging om de brexit te frustreren. Het betekent namelijk dat het voor Johnson een stuk moeilijker wordt om zijn akkoord ongeschonden door het parlement te loodsen. Het betekent ook een grotere kans op uitstel van de brexit.
Boris Johnson heeft zaterdagavond laat al om uitstel gevraagd van de EU-uittredingsdatum op 31 oktober, maar dat deed hij op zijn zachtst gezegd nogal weifelend. In een serie van drie brieven aan EU-president Tusk schreef hij min of meer dat hijzelf in uitstel geen heil zag, maar dat zijn parlement hem had gedwongen het te vragen. Als Bercow wel toestemming had gegeven voor een tweede stemming en als Johnson die had gewonnen, dan had hij linea recta een vierde brief naar Brussel kunnen sturen om de vorige drie in te trekken.
Dat kan nu niet meer. De Britse regering moet nu de deal met Brussel plus de bijbehorende wetgeving in stemming brengen. De eerste fase daarvan zal dinsdagavond plaatsvinden: in een zogenoemde tweede lezing moet het parlement zijn mening geven over de wet. Dan zal ook duidelijk worden of Johnsons akkoord kan rekenen op een meerderheid.
Johnson gelooft dat hij een meerderheid heeft. Daarom gelooft hij nog altijd dat het mogelijk is om de EU op 31 oktober te verlaten. Het wordt krap – Johnson zal het Lagerhuis vandaag vragen om van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat in vergadering te blijven, ook in het weekeinde. Alleen dan is het mogelijk alle wetgeving op tijd te bespreken.
De kans dat hem dat lukt, is klein: zijn dreigement dat de Europese leiders uitstel kunnen weigeren en dat nog altijd een no-dealbrexit dreigt, gelooft eigenlijk niemand in het parlement.
“Als de keus is tussen een no-dealbrexit en uitstel, kiezen de Europese leiders voor het laatste”, schreef maandag The Times met grote zekerheid. Dat is slecht nieuws voor Johnson, want als er meer tijd is, zijn er ook meer mogelijkheden dan alleen zijn akkoord.
Johnson intussen kan niet meer op zijn uitstelverzoek terugkomen. Het is in zijn ogen weliswaar ‘schadelijk voor de belangen van het Verenigd Koninkrijk’, zoals hij schreef in zijn brief aan Tusk, maar hij wordt sinds maandag ook nauwlettend in de gaten gehouden door de hoogste Schotse rechter in Edinburgh, die besloot hem te blijven controleren.
Mocht Johnson op de één of andere manier toch nog kans zien zijn uitstelverzoek in te trekken, dan is de kans groot dat hij daarvoor wordt gestraft.
De verwachting is dat Johnson vandaag zal pogen de sokken erin te zetten. Maar of hem dat lukt, is erg onzeker. De oppositie zinspeelt niet alleen op allerlei amendementen die het akkoord fundamenteel veranderen, maar ook op een tweede referendum. Omdat de regering-Johnson geen meerderheid heeft, is de uitkomst niet te voorspellen. Mogelijk liggen behalve een uitgestelde EU-uittreding ook nieuwe verkiezingen in het verschiet.
Het maakt voor het optimisme van Boris Johnson geen verschil: die twitterde ook na het vonnis van Bercow gistermiddag even opgewekt als daarvoor dat zijn nieuwe deal betekent dat de Britten de regie terugkrijgen over hun wetten, hun grenzen, hun geld en hun handel. Ook schreef hij: “Onze nieuwe deal betekent dat we de EU verlaten op 31 oktober”.
De Brexit –snelkookpan van deze week
Om op 31 oktober de EU met een akkoord te verlaten, moet het Lagerhuis deze week het akkoord met de EU in een snelkookpan bespreken. Ieder oponthoud betekent uitstel van de brexitdatum of, meer in theorie: een no-dealbrexit – als de 27 Europese leiders geen uitstel willen verlenen.
Vandaag stemt het Lagerhuis over het Brexit-plan van Boris Johnson, waarvan wordt verwacht dat hij daar nog wel een meerheid voor krijgt. Spannender wordt het bij de stemming om zijn voorgestelde tijdsplan, zoals hieronder weergegeven, waar vanavond vanaf 20:00 Nederlandse tijd over wordt gestemd. Mocht Johnson dat plan niet door het Lagerhuis krijgen, dan zal er geen deal-brexit meer mogelijk zijn zonder uitstel van de deadline op 31 oktober. De BBC en SkyNews melden op basis van bronnen binnen de regering dat als het Britse Lagerhuis niet instemt met het tijdsschema, de regering de hele wet zal intrekken waarna het nieuwe verkiezingen wil uitschrijven.
Dinsdag 22 oktober: eerste stemming over brexit-wet zonder amendementen en stemming over Johnsons snelkookpan-tijdspad: alles binnen een week door het parlement (dinsdag om 20:00.).
Woensdag 23 oktober: stemming en behandeling van amendementen
Donderdag 24 oktober: opnieuw stemming over wet inclusief amendementen
Vrijdag 25 en zaterdag 26 oktober: wet naar Hogerhuis
Lees ook:
Na zeperd-zaterdag is weinig over van brexit-bravoure
Ook Boris Johnson slaagt er als premier vooralsnog niet in het Lagerhuis achter zich te krijgen.
Boris Johnson verloor een slag, maar de brexit-oorlog is nog lang niet verloren
Een parlement vol idioten, kopte de Daily Mail, één van de grootste tabloids van Groot-Brittannië. Want weer verschoof het Lagerhuis een beslissend brexit-moment.